بازشناسی مصادر حدیثی شیعه در یک کتاب

به گزارش خبرنگار مهر، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب کتاب «مهدویت‌نگاری در سده‌های نخستین» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین محمد معرفت را با شمارگان هزار نسخه، ۲۲۹ صفحه و بهای ۴۶ هزار تومان منتشر کرد. کتاب که اثر مهمی در بازشناسی مصادر حدیثی شیعه است سه فصل با این عناوین دارد: «مفهوم شناسی»، «تحلیل مصدرشناختی الغیبه نعمانی» و «تحلیل مصدرشناختی الغیبه شیخ طوسی».

دو مصدر حدیثی مهم و اصیل شیعه در موضوع مهدویت و غیبت که به دست ما رسیده عبارتند از: کتاب الغیبه تألیف ابوعبدالله محمد بن ابراهیم الکاتب نعمانی و کتاب الغیبه تألیف ابوجعفر محمدبن حسن الطوسی. مؤلفان این دو کتاب از دانشمندان برجسته شیعه و عالمانی شناخته شده در مجامع علمی هستند. اهمیت این کتاب‌ها از آن جهت است که از اصول و تصانیف اولیه شیعه بهره برده و واسطه انتقال میراث دوران حضور به عصر غیبت کبرا هستند. وجه اشتراک آنها مفقود بودن اکثر مصادرشان است.

محمد معرفت در این کتاب با تحلیل مصدرشناختی احادیث در پی بازشناسی آثاری است که مشایخ نامبرده در تدوین کتب خود از آنها بهره برده‌اند. اهمیت این بازشناسی از آن جهت است که دانشمندان امامیه کتاب‌های تألیفی خود را با بهره گیری از کتب اولیه اصحاب تألیف می‌کردند و از مهمترین معیارهای اعتبارسنجی حدیث از نگاه پیشینیان، معیارهای منبع شناختی بوده است.

به عبارتی مهمترین فواید بازشناسی مصادر حدیثی نخستین را می‌توان شناسایی کتاب‌های مورد اعتماد محدثان قدیم شیعه، بررسی کلی روایات و کتاب یک راوی، شناسایی نسخه‌ها و حل تعارضات بر شمرد. بازشناسی حجم بسیار بیشتری از مصادر، توجه به روایات مشابه در دیگر مصادر حدیثی، تحلیل مصدر شناختی درباره روایات، به حداقل رساندن گمانه زنی‌ها، اجتناب از بیان حدس و احتمالات ضعیف و انجام کار آماری با ارائه جدول و نمودار از مهمترین یافته‌ها و دستاوردهای این کتاب است

حجت‌الاسلام محمد معرفت استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است. به قلم پیشتر کتاب‌هایی چون «مهارت‌های کلامی و غیرکلامی خانواده با نگاه وحیانی» و «مرجعیت دینی اهل‌بیت (ع) نزد مذاهب کلامی اهل‌سنت» منتشر شده‌اند.