دینداری زرتشتیان و کلیمیان در دوران کرونا با فتاوای جدید و فضای مجازی

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات دیروز (سه‌شنبه، هفتم بهمن) میزبان مجازی نشست کرونا و امر دینی‌ مواجهه ادیان مختلف با کرونا با حضور نمایندگانی از جامعه زرتشتیان و کلیمیان بود.

در این نشست عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان تمایز بین ادیان توحیدی و غیر توحیدی گفت: یک از تفاوت‌های ادیان ابراهیمی نسبت به ادیان شرقی انداختن انسان ها به چالش‌ها و آزمودن آنهاست. اگر انسان ها به آن چالش پاسخ درستی بدهند تعالی پیدا می کنند. در واقع انسان برای آزمایش خلق شده و این اختیار را دارد تا درست عمل کند.

احمد شاکرنژاد با تشریح پنج مدل دینداری زاهدانه، عارفانه، قدیسانه، قهرمانانه و پیامبرانه در ادیان ابراهیمی توضیح داد: در مدل زاهدانه وقتی چالش اجتماعی پیش می آید برخی صورت مساله را پاک می‌کنند و می‌گویند این چالش به من مربوط نمی‌شود. در مدل عارفانه چالش به یک مساله معرفت شناختی تبدیل می‌شود. در مدل قهرمانانه فرد می‌گوید نظامی را تولید می‌کنم که با قوانین سخت گیرانه چالش را مدیریت کند. مدل پیامبرانه در کنار حل چالش آن را به عنوان محملی برای سیر و سلوک افراد در نظر می گیرد. طرفداران این مدل می‌گویند یک امتحان الهی اتفاق افتاده و من باید خودم را به عرصه‌ای ببرم که محک بخورم و تعالی پیدا کنم. در قرآن نیز شواهدی وجود دارد که خدا پیامبر را فرستاده تا انسان‌ها آزمایش شوند.

وی با بیان این نکته که مدل پیامبرانه بیشترین قرابت را با ادیان توحیدی دارد افزود: دینداران ابتلا به کرونا را به عنوان محملی می دانند که خودشان را محک بزنند تا تعالی پیدا کنند. آنها در بلایا مسوولیت خودشان را فراموش نمی کنند و اراده و اختیار خودشان را در نظر می گیرند. همچنین صورت مساله را پاک نمی‌کنند و در برابر این چالش قرار می‌گیرند که به کمک به همنوع اعتقاد دارند یا خیر. پیروان ادیان ابراهیمی در دیگر بحران‎‌های شبیه به کرونا مثل جنگ و زلزله از این مدل پیروی کردند.

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی نیز به چالش‌های دوران پساکرونا اشاره کرد و گفت: جامعه ایرانیان کلیمی اغلب دین مدار هستند. تا پیش از کرونا بسیاری اعضا عادت داشتند هر روز ساعت ۵ و نیم صبح برای اقامه نماز صبح به کنیسا مراجعه کنند. بسته شدن کنیسا باعث شد انجام فرایض صبحگاهی در منزل انجام شود. با توجه به این‌که اقامه نماز تا ۱۰ صبح مجاز است، برخی دیرتر از قبل خواب بیدار می شوند.

همایون سایه یح نجف‌آباد اظهار داشت: خواسته قلبی من این است که بعد از پایان کرونا دینداران سرزندگی و شور و حال سحرخیزی قبل را داشته باشد و نماز صبح را سر زمان قبلی به صورت جماعت بخوانند. برای جامعه کلیمیان همچمون مسلمانان خواندن نماز به صورت جماعت ثواب بیشتری نسبت به فرادا خواندن دارد.

کرونا و دلتنگی برای مراسم مذهبی حضوری

نائب‌رئیس انجمن زرتشتیان تهران، نیز در این نشست آنلاین با مرور تجربه رفتارهای دینی در دوران کرونا گفت: برپایی آیین‌های مذهبی جامعه زرتشتیان به صورت مجازی مزایا و آسیب‌هایی داشت. چند مراسم ختم به صورت آنلاین با حضور گسترده اعضا برگزار شد که پیروانی از خارج از کشور هم در آن حضور داشتند. حتی موبدان از سراسر جهان با این برنامه ارتباط برقرار کردند و همبستگی خوبی ایجاد شد. اما ممکن است برگزاری مراسم مجازی تبدیل به یک عادت شود. سوال این است وقتی پس از رفتن کرونا، معابد و آرامگاه‌ها باز شود مردم به شرایط قبل باز می‌گردند؟ آیا تعداد کسانی که پای سخنرانی موبدان می‌نشینند کمتر شود؟

 رامین خسروی با اشاره به واکنش‌های مختلف در برابر برگزاری مراسم آنلاین تاکید کرد: پیشنهاد من به خانواده‌ها این است که آیین‌های مذهبی را حضوری در جمع خانواده برگزار کنید. در حال حاضر کرونا باعث شده که برخی دلتنگ مراسم مذهبی شوند و ایمان‌شان بالاتر برود. آنها می‌گویند کاش کرونا برود و آیین‌های حضوری برگردد.

کرونا ارتباط تنگاتنگ جامعه کلیمی را ضعیف کرد

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از نشست کرونا و امر دینی با اشاره به تعطیلی برخی زیارت‌گاه‌ها، مساجد و کنیساها گفت: کنیساهای ما فقط برای اجرای فرایض مذهبی نیست و در آنجا درباره مسایل اجتماعی هم صحبت می‌شود. کنیسا تنها محلی است که بتوان عامه اعضا را جمع درباره مسایل اجتماعی در ایران اطلاع رسانی کرد. 

بعد از شیوع کرونا مراجعه به کنیسا کمتر و تدریس علوم دینی و اطلاع رسانی مسایل اجتماعی از طریق فضای مجازی انجام شد. در نتیجه ارتباط تنگاتنگ جامعه کلیمی ضعیف شد. به لحاظ دینی نیز برای ما در روزهای اعیاد و مقدس استفاده از لوازم برقی ممنوع است. تحصیل علوم دینی به صورت آنلاین انجام می شود ولی پرورشی در کار نیست. چون مدارس و کنیساهای ما جایی برای آموزش و پرورش بود.

فتواهای موبدان به کمک ما آمد

نایب‌رئیس انجمن زرتشتیان تهران ضمن تقدیر از همکاری انجمن موبدان گفت: آنها فتواهایی صادر کردند که به کمک ما آمد. مثلا درباره مراسم خاکسپاری در گذشتگان اجازه دادند مرحله شستشو حذف شود. همچنین اجازه دادند برخی آیین‌ها مجازی برگزار شود.

رامین خسروی با اشاره به مقاومت‌ها در برابر مراسم ختم مجازی اظهار داشت: اوایل خیلی‌ها می‌گفتند دوست داریم موبد را از نزدیک ببینیم. اما الان برگزاری مراسم به صورت مجازی جا افتاده است. البته برخی آیین‌ها را نمی‌شود به صورت مجازی برگزار کرد. مثلا مراسم عقد ازدواج را همچنان حضوری برگزار می‌کنیم و از موبد می‌خواهیم به خانه دو جوان برود و مراسم را اجرا کند.