حذف نام دانشجو یا استاد در مقالات علمی قابل پیگیری است

محسن شریفی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا با اشاره به برخورد کمیته اخلاق در پژوهش وزارت علوم با تخلفات علمی دانشجویان و اعضای هیأت علمی، اظهار داشت: اگر بنا باشد مقررات و آیین نامه ها به خوبی و درستی تدوین شود اما برخوردی صورت نگیرد یا به درستی اجرا نشود، نه تنها اثربخشی خود را از دست می دهد بلکه اتفاق مثبتی هم رخ نمی دهد. آنچه در سه سال گذشته در حوزه کمیته اخلاق پژوهشی رخ داد، تشکیل کارگروه های اخلاق در وزارت علوم، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی بعد از ابلاغ آیین نامه و قانون پیشگیری از تقلب در تهیه آثار علمی بود.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم با اشاره به برخی مصادیق تخلف های علمی، خاطرنشان کرد: در این مصداق ها، پژوهشگران ممکن است از منابع علمی منتشر شده استفاده کنند اما به درستی به نام نویسندگان قبلی ارجاع نداده باشند. این امر ناآگاهانه صورت می گیرد و اگر از میزان استفاده از مطالب ارجاعی، آگاهی داشتند این تخلف بروز نمی کرد. این امر یکی از مصداق های تخلف است و باید به آنها آگاهی داد تا مراقب اینطور مقاله نوشتن ها باشند.

شریفی درباره دیگر مصداق های تخلف علمی، گفت: در تیم های مقاله نویسی که دانشجویان و اعضای هیأت علمی با هم همکاری می کنند، موظف به رعایت حقوق پژوهشی و معنوی یکدیگر هستند؛ افرادی که در اجرای یک پژوهش موثر بوده و نتیجه آن به صورت یک مقاله در می آید، اسامی محققانی را که در اجرای پژوهش و مقاله به آنها کمک کرده اند باید به درستی ذکر کنند.

وی در این باره اعلام کرد: این دسته از تخلفات آمار بالایی دارد و مراجعات زیادی می شود؛ گاهی استاد و دانشجو به اسم یکدیگر در مقاله اشاره نمی کنند؛ البته ذکر نکردن این اسامی گاهی از روی ناآگاهی است اما در هر صورت یک کار غیرعلمی و غیراخلاقی محسوب می شود و قابل پیگیری است.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم، افزود: در آیین نامه های مرتبط، سازو کار برخورد با تخلف یا شناسایی تقلب ذکر شده است، آنچه دانشگاه ها و وزارت علوم در حوزه پژوهش بر عهده دارند، کمک به استخراج و شناسایی تخلف های رخ داده است. در بحث برخورد با تقلب، کارگروه های اخلاق در پژوهش که بر اساس آیین نامه ها شکل می گیرند بررسی شکایات، تخلفات احتمالی و ارایه نظر کارشناسی انجام می دهند. صدور این احکام بر عهده مراجع بالادستی نظیر شوراهای انضباطی دانشجویان یا هیأت های انتظامی برخورد با اعضای هیأت علمی قرار دارد.
 

افزایش تعداد مقالات علمی در ایام کرونا

شریفی در ادامه این گفت و گو با اشاره به افزایش مقالات علمی در ایام کرونا، اظهار داشت: با توجه به محدودیت هایی که دانشگاه ها، مراکز علمی و پژوهشی در ایام کرونا متحمل شده اند، تا این لحظه آمار انتشار مقالات علمی در ۲ پایگاه استنادی اسکوپوس و وب آف ساینس نسبت به سال های قبل کاهشی پیدا نکرده است بلکه به نسبت رشد سالانه، افزایش هم دارد.

وی افزود: آمار تعداد مقالات سال ۲۰۲۰ تا پایان سال تهیه می شود ولی کرونا روی آمار مقالات حداقل در این ۲ پایگاه استنادی تاثیر منفی نگذاشته است؛ اما شاید با یک تاخیر زمانی تاثیر منفی آثار کرونا دیده شود.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم خاطرنشان کرد: مقاله ای که در نشریات معتبر بین المللی یا نشریات علمی پژوهشی معتبر داخل کشور به چاپ رسیده باشد از منظر وزارت علوم دارای اعتبار است و مقاله محسوب می شود. بنابراین به هر چیزی که منتشر نمی شود، عنوان مقاله نمی توان اطلاق کرد.

به گفته این مسوول وزارت علوم، وقتی آمار مقاله در یک پایگاه استنادی معتبر اعلام می شود، به طور حتم این مقاله در نشریات دارای اعتبار منتشر شده است و این نشریات هیچ گاه سطح علمی خود را با یک مقاله غیرعلمی پایین نمی آورند.