«رابرت مالی» نماینده دولت بایدن در امور ایران کیست؟

 بین الملل تابناک: دو مقام آگاه بامداد جمعه (به وقت تهران) به رویترز گفتند که «رابرت مالی» مشاور ارشد و پیشین در حوزه ایران در دولت «باراک اوباما» احتمالاً به زودی به سمت نماینده ویژه «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا در امور ایران تعیین می‌شود.

یک مقام آگاه که خواست نامش فاش نشود، گفت: انتصاب رابرت مالی که وی را به پیشبرد یکی از حساس‌ترین و به لحاظ سیاسی مورد اختلاف ترین چالش‌های سیاست خارجی آمریکا متعهد می‌سازد، به زودی در روز جمعه اعلام می‌شود.

بنا بر گزارش یورونیوز، با رسمی شدن این انتصاب که پیش‌تر گمانه زنی در خصوص آن قوت گرفته بود، این دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی، نقشی محوری را در یکی از چالش‌های سیاست خارجی دولت جدید ایالات متحده بر عهده می‌گیرد.

رابرت مالی یکی از اعضای اصلی و کلیدی تیم مذاکره کننده دولت باراک اوباما بر سر برنامه هسته‌ای ایران بود که در نهایت سال ۲۰۱۵ به توافقی موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک میان تهران و پنج قدرت جهانی منجر شد.

جو بایدن در حالی یک دیپلماتِ کارکشته و سهیم در شکل گیری توافقنامه بین‌المللی وین را به سمت نماینده ویژه خود در امور ایران منصوب کرده که ایالات متحده پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ با وجود مخالفت شدید متحدان اروپایی خود از برجام خارج شد و سهمگین‌ترین تحریم‌های یکجانبه ضد ایران را اعمال کرد.

یک مسئول وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه در خصوص رویکرد دولت جدید این کشور به نحوه تعامل با ایران بر سر توافق هسته‌ای وین به خبرنگاران گفت: «آنتونی بلینکن در حال تدارک یک تیم اختصاصی متشکل از کارشناسان خبره و روشن‌بین و در عین حال دارای تنوع دیدگاه برای این موضوع است.»

به گفته این مقام مسئول در وزارت خارجه آمریکا، «رابرت مالی که از پیشینه‌ای موفق در همین سمت در جریان مذاکرات قبلی بر سر برنامه‌ هسته‌ای ایران برخوردار است، از این پس به عنوان نماینده ویژه دولت ایالات متحده در امور ایران در راس این تیم قرار خواهد گرفت.»

رویترز با انتشار گزارشی در این خصوص با استناد به سخنان یک مسئول وزارت خارجه آمریکا که نامی از وی برده نشده آورده است: «وزیر (آنتونی بلینکن) اطمینان دارد که وی (رابرت مالی) و تیم تحت هدایتش، بار دیگر موفق به انجام این ماموریت خواهند شد.»

رابرت مالی با تمرکز بر سیاستگذاری در امور خاورمیانه و حوزه خلیج فارس سمت‌های کلیدی متعددی را در دولت های دموکرات پیشین به ریاست باراک اوباما و بیل کلینتون برعهده داشت؛ مالی همچنین یکی از مشاوران اصلی جو بایدن در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۲۰ وی بود.

زمانی که برای نخستین بار نام رابرت مالی از سوی رسانه‌ها و در میان گمانه‌زنی‌ها به عنوان نامزد احراز این سمت مطرح شد، برخی از قانونگذاران جمهوری‌خواه و گروه‌های حامی اسرائیل، از احتمال عملی شدن این تصمیم توسط جو بایدن به شدت ابراز نگرانی کردند و انتصاب چنین فردی را به عنوان مسئول میز ایران در وزارت خارجه ایالات متحده و سرپرست تیم مذاکره کننده بر سر برنامه هسته‌ای ایران مورد انتقاد قرار دادند.

این در حالی است مطرح شدن انتصاب مالی به عنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران از دیگر سو، مورد استقبال شماری از سیاستمداران کهنه‌کار و دیپلمات‌های با سابقه آمریکایی قرار گرفت.

این سمت، رابرت مالی را به یک مسئول کلیدی در ارتباط با تلاش‌های دولت جو بایدن جهت تعامل تازه با ایران پس از سال‌ها اختلاف و تنش ناشی از خروج ایالات متحده از توافقنامه هسته‌ای وین تبدیل خواهد کرد.

وب‌سایت خبری «دیپلماتیک» منبعی بود که برای نخستین بار در گزارشی انتصاب قابل انتظار رابرت مالی به سمت نماینده ویژه دولت ایالات متحده در امور ایران را اعلام کرد.

رابرت مالی با تمرکز بر سیاستگذاری در امور خاورمیانه و حوزه خلیج فارس، سمت‌های کلیدی متعددی را در دولت های دموکرات پیشین به ریاست باراک اوباما و بیل کلینتون بر عهده داشت؛ مالی همچنین یکی از مشاوران اصلی جو بایدن در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۲۰ وی بود.

رابرت مالی یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایالات متحده آمریکا در زمان گفت‌وگوهای منتهی به برجام بود. بعد از آن او راهی موسسه بین‌المللی بحران شد. ارگانی غیر دولتی که مدعی است برای پیشبرد صلح، پیشگیری از تنش‌ها و کاهش مخاصمات در کره خاکی فعالیت می‌کند.

این موسسه در سالهای زمامداری دونالد ترامپ تلاش بسیاری کرد تا راه حلی برای پیشگیری از وقوع یک درگیری نظامی میان ایران و ایالات متحده بیابد. البته با توجه به حضور نئومحافظه‌کاران دست راستی در کابینه آقای ترامپ، گروه بین‌المللی بحران نفوذ چندانی در تصمیمات چهار ساله اخیر کاخ سفید نداشت. این در حالی است که با روی کار آمدن جو بایدن می‌شد پیش‌بینی کرد که این NGO هم نقشی پررنگ‌تر از قبل در روندهای سیاسی آمریکا به ویژه در مسائل سیاست خارجی ایفا خواهد کرد.

تام کاتن، سناتور ایالت آرکانزاس که یکی از مخالفان جدی توافق هسته‌ای ایران بوده است، ۲۲ ژانویه در توییتی، مالی را فردی معرفی کرد که سابقه طولانی در دشمنی با اسرائيل دارد و احتمال معرفی او را برای این سمت نگران کننده دانست.

کاتن یکی از وفادارترین شخصیت‌های سیاسی به دونالد ترامپ در آمریکا بوده که در چهار سال اخیر همواره از سیاست‌های او حمایت کرده است. او همچنین یکی از منتقدین و مخالفین جدی برجام بود و همیشه از لزوم خروج ایالات متحده از این توافق سخن می‌گفت.

اظهار نظر کاتن البته بی‌جواب نماند و بسیاری از دموکرات‌ها نسبت به این موضع‌گیری سناتور ایالت آرکانزاس واکنش نشان دادند. بن رودز، مشاور اوباما در توییتی اعلام کرد، این حق جو بایدن است که خود نماینده‌اش در امور ایران را انتخاب کند، نه کسانی چون تام کاتن و دوستان و نزدیکان محمد‌بن سلمان.

برنی سندرز سناتور دموکرات از ایالت ورمونت هم از دیگر کسانی بود که نسبت به احتمال انتخاب آقای مالی واکنش مثبتی نشان داد.

سندرز که همواره یکی از منتقدان جدی سیاست‌ خارجی دولت ترامپ در قبال ایران بوده است، انتخاب رابرت مالی را برای سمت نماینده ویژه امور ایران عالی ارزیابی کرد. این سیاستمدار ۷۹ ساله در صفحه توییتر خود نوشت: «رابرت مالی یک متخصص بسیار آگاه و با تجربه زیاد است که می‌تواند امنیت ملی آمریکا را از طریق دیپلماسی و نه جنگ ارتقا دهد. او می‌تواند یک گزینه عالی برای سمت نماینده ویژه ایران باشد.»

اما در عین حال، تمام نگاه‌ها به ماجرا تا این اندازه مثبت نبود. گروه‌های اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران که بعد از خروج دونالد ترامپ، بزرگ‌ترین حامی خود را برای تغییر رژیم در تهران از دست داده‌اند در زمره مخالفان آقای مالی هستند.

به رغم مخالفت‌ها و حمایت‌ها، نمی‌توان منکر شد که آمدن مالی خبر خوبی برای کسانی است که از پیشبرد دیپلماسی در روابط میان تهران و واشنگتن استقبال می‌کنند و در سوی مقابل خبری ناامید کننده برای گروهی است که به نتیجه بخش بودن راهبرد فشار حداکثری ترامپ و تغییر جمهوری اسلامی امیدوار بودند. از سوی دیگر، البته نباید این نکته را از نظر دور نگاه داشت که جو بایدن تقریبا تمام کسانی که در تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایالات متحده با ایران نقش داشتند، به کار دعوت کرده است؛ از جان کری و ویلیام برنز گرفته، تا وندی شرمن و آنتونی بلینکن.

از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که برخی از کانون‌های داخلی قدرت در ایالات متحده با هر نوع مصالحه با تهران رابطه غیردوستانه‌ای دارند و برای پیشبرد اهداف خود از اعمال فشار بر دولت جو بایدن دریغ نخواهند کرد.