اقشار آسیب‌پذیر جهان لای منگنه کرونا و نابرابری‌ها

به گزارش ایرنا، بیش از یک سال از شیوع ویروس کرونا در جهان می‌گذرد و بیماری کووید ۱۹ ده‌ها میلیون نفر را در جهان مبتلا ساخته و جنبه‌های مختلف زندگی مردم تمامی کشورها دستخوش تغییرات سوء همه‌گیری این بیماری عفونی شده است به گونه‌ای که اقتصاد خرد و کلان کشورها ضربات شدیدی دیده و بسیاری از مردم شغل و درآمد خود را از دست داده و به دهک‌های پایین درآمدی سقوط کرده‌اند.

حرص و ولع برخی از کشورهای جهان اول برای تهیه و انباشت واکسن کرونا نیز در روند عادی شدن شرایط بهداشتی جهان اختلال ایجاد کرده به گونه‌ای که برخی از کشورها نه تنها اولویت واکسیناسیون را به اتباع خود می‌دهند بلکه از بیم کمبود احتمالی واکسن در راه صادرات آن محدودیت ایجاد می‌کنند. این انحصار واکسیناسیون موجب شده تا ویروس کرونا در برخی از کشورها طغیان کرده و با جهش در برابر واکسن‌های موجود مقاومت بیشتری نشان دهد.

شکاف دیجیتال نیز که تاکنون به این شکل حاد نمایان نشده بود اکنون مانعی برای ادامه تحصیل برخی از دانش آموزان کم‌بضاعت و عقب‌ماندگی کشورهای محروم در زمینه تداوم آموزش دانش آموزان خود گشته است.

فقر

برنامه عمران سازمان ملل متحد به تازگی در گزارشی اعلام کرده که در صورت تداوم بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا، ممکن است ۲۰۷ میلیون نفر دیگر از مردم جهان فقیر شده و بیش از یک میلیارد نفر از آنان در سال ۲۰۳۰ در خط فقر مطلق زندگی کنند.

این پژوهش که بر پایه میانگین جان‌باختگان کنونی و پیش‌بینی‌ها رشد اقتصادی از سوی صندوق بین‌المللی پول صورت گرفته، احتمال می‌دهد که ۴۴ میلیون نفر دیگر نیز در ۱۰ سال آینده به جمعیت فقیران مطلق جهان اضافه شوند.

بر اساس این گزارش، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی تقویت شده، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی برای اقشار فقیرتر جامعه محدود شده، نظام سلامت جهانی تحت فشار است و کودکان حتی در کشورهای در حال توسعه از دسترسی به کلاسی‌ها آنلاین مدارس، محروم شده‌اند.

البته برنامه عمران سازمان ملل متحد سرمایه‌گذاری در برنامه رفاه اجتماعی، دیجیتالی کردن امور و ایجاد یک اقتصاد حامی محیط زیست را مانع از افزایش فقر مطلق دانسته که می‌تواند مسیر رشد اقتصادی را به دوران پیش از شیوع کرونا بازگردانده و ۱۴۶ میلیون نفر را از فقر نجات دهد.

مهاجرت

گر چه همه‌گیری کرونا تا حدی سیر مهاجرت را کاهش داده با این حال مهاجران و پناهجویان جزو اقشاری به شمار می‌روند که در برخی از کشورها با تبعیض مواجه بوده و در برابر این بحران بهداشتی – اجتماعی به شدت آسیب پذیرند. در این میان زنان مهاجر نیز همچون مردان در خطرند. در بیشتر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، از میان هر ۱۰ زن، شش تا هشت زن، کارگران مهاجری هستند که در خارج از این کشورها متولد شده‌اند و در بخش فروش و خدمات اشتغال دارند. قرنطینه، معاش و شرایط زیستی این زنان مهاجر را نیز دشوارتر کرده است.

علاوه بر شرایط شغلی این قشر، وضعیت بهداشتی فاجعه‌بار و جمعیت انبوه پناهجویان در اردوگاه‌ها از مواردی است که از آغاز گسترش بیماری همه‌گیر نگرانی‌ها از ابتلای جمعیت مهاجرین را تشدید کرده است. شمار بسیاری از پناهجویان با استقرار در اردوگاه‌ها در کشورهای مختلف در فضایی محدود با فاصله اندکی از یکدیگر و بدون هیچ امکان بهداشتی، گذران زندگی کرده و تلاش امدادگران و اعمال مقررات سختگیرانه برای پیشگیری از شیوع کرونا بی نتیجه مانده است.

سازمان‌های حقوق بشری و حامی حقوق پناهجویان بارها انتقاد کرده‌اند که وضعیت این اقامتگاه‌ها مناسب حال پناهجویان نیست و ساکنان این مراکز حریم خصوصی ندارند. خصوصاً خطر شیوع ویروس کرونا در میان این مهاجران که در مراکز متراکم زندگی می‌کنند بیشتر است.

«جروم آدامز» رئیس بخش بهداشت عمومی آمریکا اخیراً در مصاحبه با شبکه سی بی اس گفت که محروم کردن مهاجران فاقد مدارک شناسایی از واکسن کرونا امری غیر اخلاقی است. وی همچنین اطمینان داد که ارائه اطلاعات این افراد برای دریافت دوزهای واکسن به مراکز درمانی به هیچ وجه متعاقباً برای اقدامات قانونی علیه آن‌ها استفاده نخواهد شد.

«والتر ریکیاردی» مشاور وزیر بهداشت ایتالیا نیز اعلام کرده که واکسیناسیون کووید-۱۹ شامل همه افرادی که نسبت به آن تمایل داشته و در خاک این کشور زندگی می‌کنند، می‌شود. وی همچنین گفت، ۶۰۰ هزار مهاجر غیرقانونی که در ایتالیا به سر می‌برند نیز امکان بهره‌مندی از واکسن کرونا را خواهند داشت.

از سوی دیگر مسئله واکسیناسیون مهاجران ثبت نشده ونزوئلایی در کشور همسایه کلمبیا به اختلاف تازه‌ای میان دو دولت تبدیل شده است. «ایوان دوکه» رئیس‌جمهوری کلمبیا به تازگی ضمن اعلام ممنوعیت واکسیناسیون ونزوئلایی‌هایی که بدون مدارک شناسایی در این کشور به سر می‌برند گفت اولویت با شهروندان کلمبیایی است.

بیکاری و شکاف درآمدی

سازمان خیریه انگلیسی آکسفام چندی پیش در بیانیه‌ای اعلام کرد که همه‌گیری کرونا نابرابری درآمد را افزایش داده و در حالیکه ثروتمندان جهان توانستند ظرف ۹ ماه زیان‌های خود را جبران کنند، تعداد فقیران دو برابر شده و به ۵۰۰ میلیون نفر رسیده است.

در بیانیه آکسفام (کنفدراسیون ۲۰ نهاد مستقل خیریه برای مبارزه با فقر) آمده که حدود ۱۰ سال طول می‌کشد تا فقیران جهان بتوانند توان مالی خود را پس از پایان همه‌گیری کرونا بازیابند.

آکسفام افزود که در حالیکه افراد کم‌درآمد با از دست رفتن کار، حقوق و فرصت‌های آینده دست به گریبانند، ثروتمندان آمریکایی به دلیل رونق بازار بورس و بهبود اوضاع اقتصادی توانستند بیش از ۱ تریلیون دلار بر ثروت خود بیفزایند.

آکسفام، آسیب همه‌گیری کرونا را «بزرگ‌ترین افزایش نابرابری ثبت شده» خواند و هشدار داد که زنان و گروه‌های به حاشیه رانده شده قومی و نژادی آمریکا بیشترین صدمه را از این بحران سلامتی دیده و احتمال فقیر شدن، گرسنه ماندن و محرومیت آنان از خدمات بهداشتی از دیگر گروه‌های اجتماعی بیشتر است.

«گای رایدر» مدیر سازمان بین‌المللی کار نیز عنوان کرد: ما بر سر یک دوراهی هستیم؛ یک راه به بهبود اقتصادی نابرابر و ناپایدار خواهد انجامید که با افزایش بی ثباتی‌ها و بی عدالتی‌ها، زمینه را برای بحران‌های جدید فراهم می‌کند. راه دیگر، بهبودی انسان‌محور است تا با اولویت دادن به اشتغال، درآمد و حمایت اجتماعی، متضمن حق بر کار و گفتگوی اجتماعی، بازسازی بهتر را میسر کند.

تبعیض در توزیع واکسن 

«تدروس آدانوم» مدیرکل سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که توزیع نابرابر واکسن کووید - ۱۹ جهان را در آستانه «شکست فاجعه‌بار اخلاقی» قرار داده و در حالیکه ۳۹ میلیون دوز واکسن در ۴۹ کشور پردرآمد جهان تزریق‌شده، یک کشور کم‌درآمد تنها ۲۵ دوز واکسن تزریق کرده است.

وی با انتقاد از رویکرد «اول، من» در توزیع واکسن، آن را در نهایت منجر به «طولانی شدن همه‌گیری بیماری، محدودیت‌های لازم برای مهار آن و مشقات اقتصادی و انسانی» دانست.

مدیرکل سازمان جهانی بهداشت تصریح کرد: برخی از کشورها و شرکت‌ها با وجود آنکه سخن از دسترسی برابر به واکسن می‌زنند، کماکان توافق‌های دوجانبه را در اولویت قرار داده و با دور زدن کوواکس قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. بسیاری از تولیدکنندگان واکسن به جای آنکه اطلاعات کامل واکسن تولید شده را به سازمان جهانی بهداشت ارائه دهند، به دنبال کسب تائید سازمان‌های ذی‌ربط در کشورهای ثروتمندند. این ممکن است توزیع واکسن‌های کوواکس را به تأخیر اندازد.

سازمان مردم‌نهاد انگلیسی آکسفام نیز چندی پیش خبر داده بود که تعدادی از کشورها که ۱۳ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند ۵۰ درصد دوزهای واکسن کرونا را پیش‌خرید کرده‌اند.

اینکه واکسیناسیون کرونا در کشورهای برخوردار و ثروتمند جان از جمله اروپا و آمریکا از مدتی پیش شروع شده اما هیچ خبری از این واکسن در بسیاری از کشورهای جهان سوم نیست، نگرانی جدی برای نهادهای بین‌المللی ایجاد کرده است.

حتی پیش از ساخته شدن واکسن هم مقامات و شخصیت‌های بین‌المللی نسبت به احتمال توزیع نابرابر آن بعد از تولید این کالای حیاتی هشدار داده و ابراز نگرانی کرده بودند.

«آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل تصریح کرده است: بهبودی فراگیر و پایدار در سراسر جهان به در دسترس بودن و اثربخشی واکسن‌ها برای همه، پشتیبانی فوری مالی و پولی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه و اقدامات محرک درازمدت بستگی خواهد داشت. اکنون چالش ما این است که بزرگترین و سریع‌ترین واکسن‌هایی را که تاکنون تولید شده، به همه و در هر نقطه برسانیم.

وی خاطرنشان کرد: این سریع‌ترین راه برای بازگشایی اقتصاد جهانی است اما منابع واکسن‌ها کم است و توزیع آنها ناهموار است. واکسن‌ها به سرعت به کشورهایی با درآمد بالا می‌رسند، در حالی که فقیرترین کشورهای جهان اصلاً واکسن ندارند.

دبیر کل سازمان ملل متحد اظهار کرد: اگر کشورهای پیشرفته فکر کنند در صورت غفلت از کشورهای در حال توسعه، کشورهای خود را واکسینه می‌کنند و در امنیت خواهند بود، اشتباه می‌کنند. خطر واقعی جهش باعث می‌شود که ویروس قابل انتقال یا کشنده یا مقاوم در برابر واکسن‌های موجود شود.

گوترش ادامه داد: باید سریع عمل کنیم. ظرفیت تولید واکسن در سراسر جهان باید به طور گسترده افزایش یابد و مقرون به صرفه بودن آن تضمین شود. واکسن‌ها باید به عنوان کالاهای عمومی جهانی دیده شوند.

دسترسی به اینترنت

همه‌گیری اخیر گرچه منجر به یکی از سریعترین تغییرات و تحولات تاریخ و تلاش دولت‌ها و شرکت‌های دیجیتال برای کاهش اختلال‌های ناشی از محدودیت‌های کرونایی شده و پذیرش بی‌سابقه فناوری‌های دیجیتال شده اما از سوی دیگر وابستگی روزافزون به اینترنت، شکاف عمیق بین کشورهایی که دارای فناوری هستند و کشورهایی را که صاحب فناوری نیستند، آشکار کرده است.

بسیاری از کودکان به دلیل دسترسی ضعیف به اینترنت و تعطیل شدن شرکت‌هایی که ناتوان از انتقال به زبان دیجیتال هستند، نمی‌توانند در کلاس‌های مجازی و آنلاین حضور پیدا کنند.

گوترش پیش‌تر گفته بود: بیماری همه‌گیر کرونا نابرابری‌های موجود در عرصه آموزش را بیشتر کرده و تهدیدی برای از بین رفتن پیشرفت‌های حاصله در دهه‌های اخیر در حوزه آموزش به شمار می‌رود.

وی تأکید کرد: حداقل ۴۰ میلیون کودک در سراسر جهان فرصت یادگیری در سن حساس قبل از مدرسه را از دست داده‌اند. همچنین با وجود پخش دروس از رادیو، تلویزیون، اینترنت و تلاش‌های معلمان و مسئولان، هنوز بسیاری از دانش‌آموزان با موانع زیادی برای بهره‌گیری از این راه‌ها روبه‌رو هستند.

به گفته گوترش، بیشترین آسیب و ضربه را از این وضعیت، دانش‌آموزان معلول، اقلیت‌ها، دانش‌آموزان جوامع محروم، آوارگان و پناه‌جویانی که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند، می‌خورند.

دبیر کل سازمان ملل همچنین با هشدار درباره ایجاد بزرگترین اختلال در سیستم آموزشی در تاریخ جهان، گفت: نزدیک به یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دانش‌آموز در سراسر جهان تحت تأثیر بیماری کرونا قرار گرفته‌اند.