مردی که دایرةالمعارف گویای تاریخ فضانوردی بود

مهر ماه سال جاری ویروس کرونا جان یکی از شخصیت‌های برجسته ترویج علم ایران را گرفت و "سیروس بروز"، از پایه‌گذاران روزنامه‌نگاری فضایی ایران پس از سال‌ها تلاش و پشتکار و فعالیت در حوزه علوم فضایی به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شد و همزمان با آغاز هفته جهانی فضا، زندگی را بدرود گفت.

به گزارش ایسنا، سیروس برزو، روزنامه‌نگار شناخته شده حوزه علوم فضایی و از پیشگامان ترویج دانش‌ کیهان‌نوردی، سال ۱۳۳۲ در سرخس متولد شد و از دوران نوجوانی با هدایت یکی از آموزگاران خود، کلکسیونی از عکس‌ها و یادمان‌های فضایی را جمع‌آوری کرد و همین موضوع سبب علاقه وی به حوزه فناوری فضایی شد.

این استاد بزرگوار در طول زندگی خود مطالب و خبرهای آموزنده‌ای را برای افراد بازگو می‌کرد و کارنامه کاری او بسیار درخشان است. کارهای مرحوم برزو در حوزه فضا بسیار ارزشمند بودند. او یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌نگاران علم در ایران بود که فعالیت‌های مطبوعاتی خود را از سال ۱۳۵۹ در ماهنامه دانشمند آغاز کرد. وی در دهه ۱۳۶۰ سردبیر نشریه کیهان علمی بود و سپس ماهنامه "مرزهای بیکران فضا" را در سال ۱۳۶۹(۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲) بنیان گذاشت که این نشریه به عنوان اولین نشریه‌های ایران بود که تمامی کارهای آن اعم از حروف‌چینی، صفحه‌آرایی، اسکن توسط رایانه انجام می‌شد. سیروس برزو بیش از ۱۷۰۰ مقاله در نشریه‌های دانشمند، دانستنی‌ها، آسمان شب، اطلاعات علمی، نوآور، هوافضا، فضانورد، فناوری فضایی نوشته است.

زندگی در روسیه و تدریس زبان فارسی

استاد برزو، مدتی در روسیه سکونت داشت و در آنجا نیز به تدریس زبان فارسی در دانشگاه‌های روسیه پرداخت. برزو در سال‌های سکونت در روسیه به عنوان استاد زبان فارسی در دانشگاه‌های شهرهای مسکو، آستراخان و اوفا به تدریس و تربیت دانشجویان خدمت می‌کرد. او در زمان خدمتش در روسیه برای آشنا کردن دانشجویان و جامعه روسیه با فرهنگ ایرانی و ادب فارسی، دهها رویداد فرهنگی و مسابقات ادبی برگزار کرد.

او در این باره گفته بود: من در سال ۶۹ مجله‌ای منتشر می‌کردم با عنوان مرزهای بی‌کران فضا که در دوره خودش بسیار شگفت‌انگیز بود و حدود ۲۵ شماره منتشر و تعطیل شد. من تمام ثروت مالی‌ام را برای این مجله دادم و متأسفانه نتوانست هزینه‌ها را برآورده کند، چون در آن زمان من به دو سفر نمایشگاه هوا و فضای مسکو رفته بودم آشناییتی پیدا کردم و در آنجا دانشگاه دولتی مسکو که رشته زبان فارسی داشت از من خواست در آن دانشگاه تدریس کنم.

برزو که به واسطه روزنامه‌نگاری و مقالات علمی، دوستی صمیمانه‌ای با فضانوردان مطرح جهان داشته و یادگار، نشان و مدال‌هایی نیز در این حوزه دریافت کرده است، در یک مصاحبه گفت: سه مدال از فدراسیون فضانوردان روسیه به خاطر ترویج فناوری فضایی در دنیا، دریافت کردم. همچنین مجموعه‌ای از کارت‌پستال‌های آثار استاد فرشچیان را به عنوان اثر ملی در سال ۲۰۰۶ به آقای پاول وینوگرادوف که عازم سفر به فضا بود دادم تا در آنجا با آنها عکس بگیرد. همچنین یک قرآن به آقای الکساندر کالری که یکی از دوستان خوب و نزدیک من است هدیه کردم به جهت اینکه به سلامت به این سفر برود و ایشان هم قرآن را با خود به فضا برد.

دوستی با فضانوردان سرشناس

فضانوردان نامداری همچون گئورگی گرچکو، الکساندر باالندین، ویکتور گارباتکو، سالیجان شریپف، الکساندر الکساندروف، والدیمیر الزوتیکن و غیره به دعوت او به ایران سفر کرده و با یادگاری‌های اهدایی آنها به برزو، نمایشگاه‌ها و همایش‌های فضانوردی متعددی در شهرهای مختلف برگزار کردند. همچنین او در سال ۱۳۸۵ موفق شد به کمک پاول وینوگرادوف، فضانورد نامدار روسی، کارت پستال‌هایی از مینیاتورهای استاد محمود فرشچیان را به همراه کتاب نخستین‌های فضانوردی (نوشته خودش) به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال کند. از جمله این یادمان‌ها می‌توان به تمبرهای فضایی، بسته‌های غذایی فضانوردان، عکس‌های امضاءشده توسط فضانوردان سرشناس، ماکت موشک‌ها و فضاپیماهای سرنشین‌دار، پوسترهای آموزشی و اینفوگراف‌های مرتبط به تاریخ فضانوردی، مدال‌ها، اشیای بازگشته از ایستگاه فضایی بین‌المللی، اشیاء شخصی فضانوردان از جمله دستکش فضانوردی و غیره اشاره کرد.

بازگشت به ایران

وی در اوایل دهه ۹۰ میلادی به ایران بازگشت تا تجربیاتش را در اختیار گروه‌ها و نهادهای مختلف فضایی برای ترویج دانش و فناوری فضایی در ایران قرار دهد. انتشار هفت عنوان کتاب علمی ترویجی، به همراه کمک و مشاوره به تاسیس چندین مرکز ترویج علوم فضایی در کشور، بخشی از خدماتی بود که سیروس برزو در سال‌های پس از بازگشت به ایران انجام داد. 

درسال ۱۳۹۲ احمد دالکی و سیروس برزو به پاس کوشش‌های چشمگیر و دیرپا در زمینه گسترش نجوم آماتوری و علوم فضا در کشور موفق به کسب چهاردهمین جایزه ترویج علم ایران شدند اما سیروس برزو این مروج علوم فضایی در کشور در اعتراض به آنچه بی‌توجهی مسوولان سازمان فضایی ایران به امر ترویج دانش فضایی و وضعیت نابسامان مروجان فضانوردی در ایران خواند از پذیرش این جایزه خودداری کرد.

در سال ۱۳۹۸ موزه ملی علوم و فناوری ایران طی تفاهم‌نامه‌ای با سیروس برزو که بی‌گمان می‌توان از او به عنوان دایرةالمعارف گویای تاریخ فضانوردی یاد کرد، قرار بود نمایشگاهی از "مجموعه آثار فضایی" برگزار کند و در این نمایشگاه مجموعه‌ای از آثار گردآوری شده فضایی توسط سیروس برزو، روزنامه‌نگار علمی کشور، پژوهشگر تاریخ کیهان‌نوردی و مروج دانش فضانوردی به نمایش گذاشته شود اما این نمایشگاه برگزار نشد چرا که وی که در پی سفری ترویجی به کرمان به کووید ـ ١٩ مبتلا و در بیمارستانی در همان شهر بستری شد و ۱۳ مهر ۱۳۹۹ و در آستانه آغاز هفته جهانی فضا و در حالیکه مشغول کمک به راه اندازی یک مرکز بزرگ آموزش و ترویج فناوری فضایی در کرمان بود، در سن ۶۷ سالگی درگذشت.

برزو از پشتیبانان جدی گسترش فعالیت‌های موزه‌ ملی علوم و فناوری ایران و راه‌اندازی نمایشگاه هوا-فضا به ‌ویژه گالری فضانوردی بود. مشتاق بود که مجموعه نفیسی را که با عشق و علاقه طی سال‌ها گرد آورده بود، در معرض دید همگان قرار دهد و با این کار تلاش‌های تحسین برانگیز بشر برای تسخیر فضا را برای شهروندان بازگو کند و حس کنجکاوی آنان را نسبت به این بخش به ظاهر دست نیافتنی هستی برانگیزد.

او که سردبیر و موسس ماهنامه‌ مرزهای بیکران فضا بود، در نشریات دیگری چون دانشمند، کیهان علمی و آسمان شب نیز درباره فضا قلم می‌زد و طی زندگی پربارش یادداشت‌ها، مقاله‌ها و گزارش‌های بسیاری منتشر کرد و در رسانه‌های دیداری و شنیداری زیادی نیز حضور فعالی داشت. برزو حضور فعالی هم در میان مردم داشت و برای بیان سخاوتمندانه تجربه‌های خود به مدرسه و دانشگاه می‌رفت و در نمایشگاه و همایش‌ها شرکت می‌کرد.

 استاد برزو در گردهمایی‌های نجومی بسیاری شرکت کرده و در آنجا از تجربه کاری خود سخن گفته است که در ادامه یکی از خاطرات این استاد را در یکی از گردهمایی‌ها بازگو می‌کنیم.

استاد برزو در همایش "نجوم برای همه" گفت: خیلی از چیزها در زندگی برای ما عادی شده و از آنها لذت نمی‌بریم چرا که برایمان عادی شده است. یکی از فضانوردان برای من تعریف می‌کرد زمانی که به مدت یکسال در فضا بوده و سپس به زمین بازگشته بود در این مدتی که قرار بود به وضعیت زمین عادت کند (چرا که این فضانورد یکسال در ایستگاه فضایی بین‌المللی در شرایط بی وزنی بود) باران شروع به آمدن می‌کند و درحالیکه این فضانورد لباسی نازک بر تن داشته از خانه بیرون می‌آید و سرش را رو به آسمان و زیر باران می‌گیرد و خیس می‌شود و در همین حین افراد دیگر بسیار متعجب می‌شوند چرا که در هنگام باران همه افراد با چتر بیرون می‌آیند اما این فضانورد زیر باران ایستاده و کاملا خیس شده است اما وی هنگامیکه تعجب افراد را می‌بیند و آنها علت کار او را جویا می‌شوند او می‌گوید برای شما امروز، روزی عادی است و حتی با چتر بیرون می‌آیید اما برای من که مدتی در فضا بوده‌ام و یکسال هیچ وقت ندیدم که آب پایین بیاید و یا آبی بر صورتم پاشیده شود و یا باران بیاید و بوی خاک بلند شود امروز و این اتفاق یک چیز بسیار فوق العاده‌ای است.

همکاری با خبرگزاری دانشجویان ایران

این استاد برجسته در سال‌های عمر حرفه‌ای خود با سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران نیز همکاری داشت و در این مدت خبرهای فضایی بسیار مفید و جذابی از ایشان در ایسنا منتشر گردیده است. وی در این اخبار به طور مفصل و کامل درباره وضعیت فضانوردان به خصوص فضانوردان سازمان فضایی فدرال روسیه در فضا نوشته است. یکی از آثار مجموعه فضایی سیروس برزو که توسط فضانوردان ماموریت سایوز ۲۹ به نام های "ولادیمیر کاولینوک" و "الکساندر ایوانچنکوف" امضا شده نیز توسط این استاد به اداره اخبار علمی و دانشگاهی ایسنا اهدا شده است. عکس زیر نیز تصویر ولادیمیر کاولینوک و الکساندر ایوانچنکوف در تمبر ۱۹۷۸ شوروی "۱۴۰ روز در فضا" است که این تمبر نیز در مجموعه آثار سیروس برزو وجود دارد.

انتهای پیام