بررسی موانع صادرات در استان سمنان/ «رونق بازار» ادعا یا واقعیت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان سمنان از لحاظ صادرات دارای وضعیت خوبی است بیش از ۱۰۰ شرکت کالاهای صادراتی استان را صادر می‌کنند اما آمارها خبر از کاهش تعداد شرکت‌های صادراتی دارد هرچند میزان کیفی و کمی صادرات در سال گذشته و امسال نه تنها کاهش نیافته بلکه در شاخص‌های اصلی افزایش را نیز نشان می‌دهد.

این موضوع البته به معنای فقدان موانع صادرات نیست بلکه نشان می‌دهد استان سمنان دارای ظرفیت‌های عظیمی در بخش صادرات است که در صورت حمایت و رونق تولید محصولات صادراتی، می‌تواند زمینه‌های خوب توسعه اقتصادی را احصاء و گسترش دهد.

مهمترین داشته‌های استان سمنان

مهمترین صادرات استان سمنان صنعت است در حالی که محصولات معدنی و کشاورزی مهمترین داشته‌های استان پس از صنعت هستند که می‌توانند بخش عمده‌ای از درآمدهای صادراتی استان را به خود اختصاص دهند و با وجود فرودگاه بین‌المللی و مرز هوایی شاهرود در استان سمنان، انتظار بیشتری از شرایط امروز صادرات استان می‌رود.

علیرضا آشناگر استاندار سمنان با بیان اینکه پسته دامغان به تنهایی سه هزار میلیارد تومان سالانه گردش مالی دارد، گفت: این محصول می‌تواند بازارهای جهانی را درنوردیده و ثروت زیادی را نصیب استان سمنان کند از سوی دیگر باید واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی در زمینه پسته ارتقا یابند تا شاهد افزایش مزیت اقتصادی صادرات در این محصول باشیم.

از سوی دیگر ۴۲ ماده معدنی در استان وجود دارد که ۲۴ نوع آن دارای ارزش صادراتی هنگفتی است مانند سیلیس، کرومیت و پتاس و… که ارزآوری بسیار خوبی را نیز دارند همچنین معدن به واقع یک نوع تحقق اقتصاد مقاومتی است زیرا اولاً به درون نگاه دارد و منابع خوب استان را راهبری می‌نماید و از سوی دیگر برون‌نگر است و می‌تواند زمینه‌های خوب صادرات را ایجاد کند. پس با این همه ظرفیت چرا همچنان شاهد موانع صادرات در استان سمنان علی رغم رشد تمام شاخص‌ها در دو سال اخیر هستیم؟

صادرات ۱۲۸ قلم کالا در سال قبل

پیش از پرداختن به این سوال ابتدا شرایط صادرات استان سمنان را بررسی می‌کنیم. علی سعدالدین مدیرکل گمرک استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه در سال گذشته ۲۶۸ هزار و ۴۲۳ تن کالا به ارزش بیش از ۲۳۹ میلیون دلار به دیگر کشورهای جهان صادر شد، گفت: ۱۱۵ شرکت ۱۲۸ قلم کالا از جمله انواع شمش سرب، مصالح ساختمانی، کولر آبی، قاشق چنگال یک بار مصرف، قطعه‌های و الکترونیکی را به ۴۸ کشور دنیا صادر کرده‌اند.

سعدالدین با بیان اینکه نکته قابل توجه درباره سال گذشته این است که تعداد کشورهای میزبان کالاهای استان از ۳۵ در سال ۹۷ و ۹۶ به ۴۸ در پایان سال ۹۸ و ابتدای سال ۹۹ ارتقا یافته که نشان دهنده بازارهای جدید در سطح دنیا برای کالاهای تولیدی استان سمنان است، بیان کرد: خوشبختانه آمارها نشان می‌دهد که کالاهای استان خواهان خوبی در دنیا دارند.

وی با بیان اینکه در ده ماهه اول سال جاری نیز ۲۰۸ هزار تن کالا از استان صادر شده است، افزود: ۴۸ کشور جهان میزبان کالاهای استان سمنان به ارزش ۲۵۰ میلیون دلار بوده‌اند از سوی دیگر صادرات استان از نظر وزنی شش درصد و از نظر ریالی ۲۸ درصد طی دهه ماهه نخست سال ۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است همچنین باید گفت ۸۵ شرکت ۸۱ قلم کالای صادراتی تولید شده در سطح استان را به کشورهای دنیا صادر کرده‌اند.

صادرات بیشتر شده است

آمار ارائه شده در حوزه صادرات صنعت معدن نیز جالب توجه است، آن‌طور که رئیس سازمان صمت استان سمنان، می‌گوید: از دهه فجر سال گذشته تاکنون ۲۵۴ هزار تن کالا از استان به خارج کشور صادرشده است همچنین سود سوزآور، کابل زمینی، کربنات دی سدیم، محصولات یک بار مصرف، هیدروکربن سبک، کابل، سیلیسیوم، کولرآبی، پودر لباس‌شویی، شیرینی و شکلات، قطعات و اجزا از آهن و فولاد و غیره بیشترین کالاهای صادراتی استان سمنان را شامل می‌شود.

علی تشنه دل بیان کرد: ارزش کالاهای صادرشده از استان طی مدت مذکور ۲۹۴ میلیون دلار برآورد شده است همچنین افغانستان، عراق، امارات، ترکیه، پاکستان، چین، انگلستان، هند، کرواسی، صربستان هنگ کنگ، ارمنستان، آذربایجان، ایتالیا و… از جمله کشورهای میزبان کالاهای استان سمنان هستند.

آمار گمرک استان سمنان نشان می‌دهد که تعداد شرکت‌ها و اقلام صادراتی استان کاهش یافته اما کیفیت کالاها و ارزش ریالی آنها دارای افزایش بوده است که با توجه به بالارفتن ارزش دلار جای تأمل دارد که واقعاً ارزش صادرات بالا رفته، یا افزایش قیمت دلار باعث این امر شده، همچنین بررسی آمارها نشان می‌دهد که صادرات استان از لحاظ وزنی نیز کاهش داشته اما از لحاظ ریالی در سه سال اخیر همیشه رشد را نشان می‌دهد. این گزاره‌ها نشان می‌دهد که شرایط صادرات استان خوب است اما نباید این موضوع را هم دست کم گرفت که شرکت‌های صادراتی استان از ۱۲۰ شرکت در سال ۹۷ به ۸۴ شرکت در سال ۹۹ کاهش یافته‌اند و این نشان از مشکلات شرکت‌های صادراتی دارد.

نباید مغرور شویم

کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه آمار صادرات استان که از سوی مسئولان عنوان می‌شد به واقع نشان از تلاش صنعتگران و تولیدکنندگان استان است اما نباید پشت این آمار، کاستی‌ها و مشکلات پنهان شده و به اقتصادمان غرّه شویم، گفت: مشکلات عدیده‌ای امروز گریبان واحدهای صادراتی استان را گرفته و برای مثال یک کارخانه سیم و کابل ماه‌ها هزاران متر کابل را آماده صادرات به عراق داشت اما نمی‌توانست کارهای صادرات به اتمام برساند حال آنکه کابل تولیدی این شرکت اگر صادر نشود مشتری داخلی ندارد زیرا به سفارش کشور دیگر تولید شده است.

اگر قرار است دولت با آمارهای افزایش صادراتی گزارش عملکرد دهد می‌بایست تعداد واحدهای صادراتی و تولیدی مشکل دار استان سمنان را نیز اعلام کند سید محسن طباطبایی با بیان اینکه اگر بگوییم واحد صادراتی بدون مشکل در استان سمنان وجود دارد، اشتباه بزرگی کرده‌ایم، تاکید کرد: مشکلات با کیفیت‌های متفاوتی گریبان واحدهای تولیدی ما را گرفته‌اند که دو عامل تلاطم ارز و تجارت جهانی و دوم تصمیمات نادرست مسئولان دولتی سبب اصلی این امر شده است.

وی با بیان اینکه چرا مسئولان تنها بخش روشن صادرات استان را رسانه‌ای می‌کنند و از تعداد شرکت‌های صادراتی که امسال تعطیل شده‌اند، حرفی نمی‌زنند؟ ابراز داشت: اگر قرار است دولت با آمارهای افزایش صادراتی گزارش عملکرد دهد می‌بایست تعداد واحدهای صادراتی و تولیدی مشکل دار استان سمنان را نیز اعلام کند تا مردم تناسب بین تولید و صادرات را دریابند. اگر واحدهای صادراتی مشکلات امسال را نداشتند صادرات ما دو برابر بود.

برند سازی مشکل تولیدات استان سمنان

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: موضوع مشهود دیگر در اقتصاد صادرات محور استان سمنان سهم زیاد صنعت است درست است که بخشی از صادرات استان در زمینه معدن صورت می‌گیرد اما کشاورزی و صنایع دستی و صنایع تبدیلی و فرآوری و… سهمی در صادرات ندارند گواه آن ارائه آمارهای صمت استان سمنان است که اگر از آمارهای گمرک کم کنیم چیزی نمی‌ماند! در صورتی که انگور، پسته، سیب و زردآلو، پارچه‌ها و دستباف‌های سنتی، سفال و… تولیدات مهم استان محسوب می‌شوند.

طباطبایی با بیان اینکه بین دامداری، کشاورزی و صنایع دستی و… و صنعت و معدن در بخش صادرات استان تناسب خوبی وجود ندارد، بیان داشت: برای ارتقای سهم دیگر تولیدات استان از صادرات ابتدا باید مشکلات تولید را کاهش داده و سپس محصولات استان را معرفی کنیم تا با برند سازی آن بتوانیم شاهد جذب بازارهای جهانی برای تولیداتی مانند پسته باشیم که به گفته مسئولان گردش مالی آن سالانه هزاران میلیارد تومان است.

وی با بیان اینکه حمایت از فرودگاه شاهرود که مرز هوایی و بین‌المللی دارد آنقدر کم بوده که در این ربع قرن مردم خودشان پول ساخت آن را داده‌اند و این برای بزرگترین زیرساخت صادراتی استان از لحاظ محصولاتی که فوریت در مصرف آنها الزامی است مانند میوه‌های سردرختی، پسته تازه و گل‌های تزئینی و… بسیار بد است. فرودگاه بین‌المللی شاهرود هنوز یک سورت پرواز صادراتی نداشته و هر روز با مشکلات طول باند و ترمینال و گمرک و… درگیر است از سوی دیگر فرودگاه سمنان هم با بی محلی مسئولان شرایط مرز هوایی را نتوانسته به دست بیاورد و لذا با این زیرساخت‌ها چاره‌ای جز فروش و صادرات صنعت و معدن آن هم به خام فروشی ترین حالت ممکن نداریم.

مشکلات واحدهای تولیدی و صادراتی

یک فعال تولید نیز با بیان اینکه شرایط بروکراسی، کمبود نقدینگی، بدهی‌های بخش انرژی بر اثر فروش کم و درآمدهای اندک، کاهش توان تولید و از همه مهم‌تر نوسانات ارزی، مشکلات دلار و تأمین ارز و سیاست‌های گمرکی که باعث شده تا ماشین آلات وارداتی برای کارخانه‌های تولیدکننده استان سمنان ماه‌ها در گمرک بمانند، از مهمترین مشکلات واحدهای تولیدی صادراتی استان محسوب می‌شوند، گفت: با رفع این موانع می‌توانیم سهم صادرات استان را افزایش دهیم.

علی اصغر رمضانی با بیان اینکه واحدهای تولیدی استان سمنان از هیچ حمایتی برخوردار نیستند، تاکید کرد: دولت تمام حمایت‌ها را در وام و نشست‌های رفع موانع تولید می‌بیند که اتفاقاً اقدامی قابل توجه است و ما از آنها تشکر می‌کنیم اما مشکلات صادرات امروز دست استان سمنان نیست که بتواند آن را رفع کند امروز استانداری برای ترخیص ماشین آلات، ماشین‌های فرسوده، تلاطم ارزی، گرانی مواد اولیه، تأمین ارز و… چه اقدامی می‌تواند انجام دهد؟ مشکل واحدهای تولیدی صادراتی بسیار زیاد هستند و امروز نسبت به سال گذشته تعداد همین شرکت‌های صادرکننده بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است.

اینکه صادرات استان در سال‌های اخیر رشد داشته موضوعی است که در آن شکی وجود ندارد اما آمار نگران کننده کاهش تعداد شرکت‌های صادرکننده و کاهش محصولات صادراتی است که نشان از مشکلات واحدهای تولیدی دارد مشکلاتی که اگر رفع شوند می‌توانند سهم استان را از صادرات غیرنفتی افزایش دهند.

دیگر مشکل نگران کننده اما این است که سهم کشاورزی، صنایع دستی، دامداری و محصولات تازه خوری میوه و سبزیجات و گل و… از صادرات استان سمنان بسیار کم است و اگر پشم بز نریسیده را کنار بگذاریم تقریباً صفر می‌شود که باید در این زمینه نیز شاهد تحول در سطح استان باشیم.