فلاح جوشقانی: خصوصی‌سازی مخابرات بزرگ‌ترین اشتباه بود
تابناک
رویداد آنلاین کیفیت اینترنت ایران و نقش آن در کسب‌وکارهای تکنولوژی با حضور صاحب‌نظران بخش خصوصی، متخصصان فنی و مدیران تصمیم‌ساز دولتی برگزار شد. طی دو پنل در این رویداد موضوعات «زیرساخت اینترنت و سیاست‌ها» و «تأثیر کیفیت اینترنت بر رشد کسبوکارها» با حضور بازیگران هر بخش موردبررسی قرار گرفت.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به نقل از آی‌تی‌ایران وضعیت زیرساخت اینترنت و سیاست‌های مربوط به آن موضوعی بود که تعدادی از بازیگران اصلی این حوزه در پنلی در رویداد «کیفیت اینترنت» درباره آن به گفت‌وگو نشسته‌اند.
در این پنل که با مدیریت شهرام شریف، بنیان‌گذار آی‌تی‌ایران برگزار شد، افرادی چون حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی؛ داود زارعیان، معاون امور مشتریان مخابرات؛ حسن شانه‌ساز زاده، بنیان‌گذار شاتل، محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک حضور داشتند. در این پنل درباره انحصار مخابرات و شاخص‌های مهم و تأثیرگذار بر کیفیت اینترنت ایران بحث شد و به تحلیل سیاست‌گذاری ارتباطی سازمان رگولاتوری بر بازار اینترنت پرداخته شد.
خصوصی‌سازی مخابرات بزرگ‌ترین اشتباه بود
فلاح جوشقانی بابیان اینکه بزرگ‌ترین اشتباه، واگذاری شرکت مخابرات ایران به‌عنوان یک شرکت جامع در سال‌های ۸۷ و ۸۸ به بخش خصوصی بود. گفت: «عامل کاهش کیفیت اینترنت ثابت، محدودیت استفاده از زیرساخت‌ها و تکنولوژی و در حوزه اینترنت همراه اجازه استفاده از زیرساخت‌ها است. در زمان خصوصی‌سازی مخابرات یکسری امکانات مانند فیبرتاریک و لست‌مایل به این شرکت واگذار شد. همین موضوع باعث ایجاد یک انحصار شده و موجب شد نه مخابرات بتواند به‌درستی فعالیت کند نه سایر شرکت‌های وابسته.»
او بابیان اینکه ایران در حوزه اینترنت ثابت کیفیت مناسبی در مقایسه با دنیا ندارد اما در حوزه اینترنت همراه، وضعیت از متوسط دنیا بهتر است. گفت: «در حوزه اینترنت ثابت باید برویم به سمت بیت استریمینگ یا توسعه مبتنی بر فیبر، بالغ‌بر ۹۰ درصد این موضوع به شرکت مخابرات ایران وابسته است. در این رابطه هم یک مصوبه در حوزه بیت استریمینگ تصویب‌شده که اجازه می‌داد شرکت‌ها از تکنولوژی استفاده کنند و ظرفیت‌سازی کنند و آن را به بالای ۵۰ مگابیت بر ثانیه برسانیم؛ اما انحصار باعث شد که پیشرفت خوبی در این حوزه نداشتیم.»
جوشقانی در پاسخ به این سؤال که رگولاتوری وظیفه تنظیم بازار را در اختیار دارد؛ پس چرا تاکنون موفق به شکست انحصار نشده است؛ گفت: «در حوزه انحصار و رقابت یک مقررات بالادستی وجود دارد که عملاً دست رگولاتوری را کوتاه می‌کند و آن شورای رقابت است. موضوعات مربوط به انحصار و انحصار زدایی در اختیار این شورا است؛ ولی بازهم ما این موضوع را در رگولاتوری دنبال کردیم؛ اما صفر تا صد موضوع در اختیار ما نبوده و من می‌گویم در رفع انحصار در حوزه اینترنت ثابت چندان موفق نبودیم.»
او افزود: «در دو سه سال اخیر سرمایه‌گذاری خوبی نداشتیم و شرکت‌های FCP از تحریم‌ها و وضعیت ارز آسیب دیدند ولی عملاً اگر این بحث انحصار نبود، هم مخابرات شرایط بهتری داشت هم شرکت‌های FCP و هم مردم راضی‌تر بودند. حرف آن‌چنانی در حوزه اینترنت ثابت نتوانستیم در این چند سال بزنیم و موضوعی است که داریم دنبال می‌کنیم تا قبل از پایان دولت بتوانیم کارنامه بهتری داشته باشیم.»
فلاح جوشقانی با اشاره به گزارشی که رگولاتوری درباره کیفیت اینترنت منتشر کرده گفت: «گزارشی که به مردم داده‌اند حاصل سامانه‌هایی بوده که در رگولاتوری راه‌اندازی شده و به‌طور مشخص برای اینکه شاخص‌های کیفیت را بتوانند اندازه‌گیری کنند، حدود ۹ هزار سنسور در شبکه نصب کردند. به‌عنوان یک سرویس‌دهنده در شبکه، اطلاعات را گرفتیم و توانستیم یک سری شاخص در حوزه QOS و QOE تجربه کنیم. همچنین اطلاعات را به‌صورت آنلاین با نت سنج پلاس در اختیار مردم قرار دادیم.»
رگولاتور باید مستقل عمل می‌کند
در ادامه زارعیان، معاون امور مشتریان مخابرات در پاسخ به صحبت‌های جوشقانی بابیان اینکه اشتباه از سال ۸۲ شروع شد، روزی که رگولاتور به شکل فعلی تأسیس شد گفت: «در دنیا رگولاتور به‌صورت مستقل عمل می‌کند؛ درحالی‌که قانون مجلس شورای اسلامی به صورتی تنظیم‌شده است که قدرت در دست یک نفر قرار دارد و قوانینی که توسط رگولاتوری تنظیم می‌شود ممکن است مورد تائید اپراتورها نباشد. اولین اقدام باید اصلاح بخش رگولاتوری باشد. وزارت ارتباطات نباید برای بخش خصوصی تعرفه‌گذاری کند. اولین مسئله خود رگولاتوری است.»
او افزود: «قانون کمیسیون را به‌صورت تنظیم کرده‌اند که وزیر همه اختیارات را دارد. زمانی که آقای واعظی وزیر شدند، یک هفته پیش از ورود به وزارت تعرفه‌های تصویب‌شده توسط کمیسیون را به حالت اولیه برگرداند. این یعنی حرف وزیر بیشتر از کمیسیون تأثیر دارد.»
به گفته زارعیان اگر رگولاتور مستقل باشد قدرت کافی برای اعمال قوانین را دارد؛ زیرا که قانون‌ها به‌درستی نوشته نشده است.
معاون امور مشتریان مخابرات بابیان اینکه طبق تحقیقاتی که روی ۸ کشور مختلف کرده است، همه رگولاتوری‌ها به‌صورت مستقل بوده و زیر نظر وزارت ارتباطات نیستند گفت: «وزارتخانه در دوره قبل پروانه فروشی کرد و ۲ تا ۳ هزار میلیارد پول بخش را در خزانه دولت برد درحالی‌که می‌شد در زیرساخت‌ها خرج کند.»
او با اشاره به موضوع انحصار مخابرات گفت: «تفکر انحصار به معنای که دوستان می‌گویند، وجود ندارد. البته موانعی از نظر حقوقی، قانونی، مقررات‌گذرای، تعرفه‌گذاری وجود دارد که منجر به این تفکر شده است.»
زارعیان افزود: «از سال ۸۲ تاکنون وضعیت بحرانی است، او از رگولاتوری خواست تا مخابرات تعرفه‌ها را به قیمت سال ۸۲ برگرداند.»
او با تأکید بر این موضوع که در چند سال اخیر هیچ قانون برد بردی تصویب نشده است و سهم مخابرات در بخش ADSL نزدیک به ده درصد است. گفت: «خط تلفن ثابت با هزینه ۲۱ هزار تومان نگهداری می‌شود. چگونه می‌شود یک همکاری برد برد در این فضا داشت. ما در مخابرات در ماه برای ده میلیون مشترک صورتحساب صادر نمی‌کنیم. مشترکانی که برای شرکت‌های میانگین صورتحساب آن ۱۵۰۰ تومان است، درحالی‌که بانک مرکزی هزینه صدور قبض را ۲۴۰۰ تومان کرده است. اینکه تعرفه تغییری نکرده است باعث افتخار نبوده و مانع رشد است.»
انحصار در هر صورتی اشتباه است
در ادامه رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برخلاف زارعیان تأکید کرد که قانون نوشته شده در سال ۸۲، یکی از قانون‌ها مترقی بوده است که بر اساس آن ساختار فرهنگ شکل‌گرفته، همه در بخش‌های مختلف ایران وزارتخانه را مقصر کیفیت می‌دانند.
او در واکنش به صحبت‌های زارعیان مبنی بر اینکه وزیر قانون تعیین می‌کند، بابیان این «کمیسیون تنظیم مقررات یک ترکیب ۱۰ نفره است که نماینده بخش خصوصی در رگولاتوری حضورداشته و دارد» در رابطه با قیمت‌گذاری سازمان توضیح داد: «در همه جای دنیا رگولاتور باید برای MSP قیمت‌گذاری کند و در حوزه‌ای که یک بازیگر بزرگ وجود دارد که در تلفن ثابت بالای ۹۸ درصد و اینترنت ثابت بالای ۶۰ درصد سهم دارد و رقابتی و فرصتی برای رشد مابقی نیست، باید قوانین طبق اصول قیمت‌گذاری اتفاق بیفتد. رگولاتوری در دنیا به بحث مهم رقابت و توسعه می‌پردازد. توسعه به رقابت وابسته است. اگر رقابت باشد توسعه و کیفیت بهبود پیدا می‌کند. درحالی‌که آقای زارعیان از رگولاتور درخواست اجازه افزایش تعرفه‌ها را دارد، رگولاتور هم اعلام کرد که اگر مخابرات اجازه دهد تا شرکت‌های دیگر هم در این بازار سهم بیشتری داشته باشند، در قیمت‌گذاری دخالتی نمی‌کنند و آن را به بازار می‌سپارند.»
فلاح جوشقانی در ادامه گفت: «در رگولاتور با توجه به سیاست‌های دولت که در ایران وجود دارد که بر اساس شرایط اقتصادی مردم اجازه افزایش قیمت وجود نداشت، در هفته گذشته ۲۵ درصد در پهنای باند قیمت را کاهش داد. بااینکه که رگولاتوری تعرفه‌ها را ثابت نگه‌داشته است اما رشد هم وجود داشته است.»
او در رابطه با انحصار شرکت زیرساخت نیز گفت: «دو سال پیش ویس بین‌الملل را آزاد کردیم. در هر مواردی باید اجازه بالادستی هم باشد. برای مثال در لایه‌های انحصار زیرساخت قانون تعیین شده است. اگر مشکلی در زیرساخت وجود دارد چون زیرساخت ذینفع این بازار نیست، وقتی رابطه عمودی بین خرده‌فروشی و عمده‌فروشی است، یک بازیگر در حین واحد روی هر دو بخواهد باشد، مشکل پیش می‌آید.»
کاهش ۷۰ درصدی تعرفه‌های اینترنت
در ادامه مدیرعامل آسیاتک بابیان اینکه از سال دوم و سوم خصوصی‌سازی مخابرات، روند نزولی تعرفه‌ها تا امروز ادامه داشته و از سال ۹۲ بالغ‌بر هفتاد درصد تعرفه‌ها کاهش داشته‌اند گفت: «در مقابل آن جنس مصرف و وابستگی جامعه به‌شدت بالا رفته و توسعه ارتباطات و لزوم استفاده از ارتباطات به نحوی رشد کرده که الان بحث هزینه اینترنت مثل آب و برق و گاز خانه‌ها برای منازل مطرح است.»
او افزود: «شبکه موبایل ما توسعه پیداکرده و یکی از دلایل آن وابسته نبودن زنجیره تأمین آن به یک شبکه پرهزینه با تکنولوژی گذشته است ولی در حوزه ثابت باید به عددی برسیم که هم سرویس‌دهنده بتواند توسعه لازم را انجام دهد و هم محصول باکیفیت به دست مشتری می‌رسد. ما مثل کارخانه نیستیم که یک هزینه اولیه وجود داشته باشد و دیگر تمام؛ بلکه هزینه‌هایی برای توسعه لازم داریم و باید این هزینه‌ها جبران شود.»
یوسفی‌زاده بابیان اینکه تغییر فرهنگ مردم از اینترنت ثابت به موبایل باعث تضعیف سرویس ثابت شد. گفت: «این تغییر فرهنگ در جایی اتفاق افتاد که ایجاد و توسعه شبکه با نرخ سرویس ارائه‌شده به مردم همخوان نبود. استریمینگ یا استفاده‌‌های پرمصرف در مکان‌های فیکس است و فرهنگ ما به سمتی رفته است که کمبود فرکانس وجود دارد و رگولاتوری هم دچار این چالش شده است.»
او در پاسخ به سؤالی درباره موفق نبودن تلاش راه‌اندازی یک کنسرسیوم توسط بخش خصوصی تا بتواند خدمات اینترنتی بزرگ‌تر از مخابرات ارائه دهد، توضیح داد: «بله متأسفانه موفق نبود اما مخابرات به یک نحوی برای مسائل مالی ممکن است به هر چیزی چنگ بزند و قصد دارد با فروش به مشترکان خرد سهم درآمدی بیشتری داشته باشد. درحالی‌که در ادبیات رگولاتوری ما و در پروانه دریافت شده توسط مخابرات و FCP ها ادبیات عمده و خرده‌فروشی وجود دارد.»
مدیرعامل آسیاتک ادامه داد: «ما مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات در FCP داریم؛ یعنی باید حتماً تنظیم قیمت در بازار اتفاق بیفتد. اگر این موضوعات به‌درستی بین سازمان‌ها مطرح شود. تعرفه نهایی با زنجیره تأمین به یک عددی باید برسد که هم سرویس از کیفیت خوبی برخوردار باشد هم سرویس‌دهنده بتواند برای توسعه سرویس اقدام کند. ما در صنعت تلکام حجم از درآمدی را برای توسعه قرار می‌دهیم.»
یوسفی‌زاده در رابطه با زیرساخت‌های ناپایدار که با دزدیده شدن فیبرها در چند وقت اخیر، اینترنت کل کشور دچار مشکل شده است، گفت: «شرکت‌های زیرساخت و مخابرات از شرکت‌های مادر هستند، همه توسعه و ارتباط در نقاط مخابراتی قرار ندارد و زمانی که ما بحث شبکه ملی اطلاعات را مطرح می‌کنیم، همه سازمان‌ها و نهادها و دیتاسنترها نیازمند ارتباط امن و چندمسیره هستند.»
او افزود: «شبکه زیرساخت واقعاً در این ۷ تا ۸ سال گذشته به‌خوبی توسعه پیدا کرد، کیفیت اینترنت بین‌الملل و ارتباط بین استانی هم بهینه شده است. مسئله ارتباط همواره مشکل دارد تعرفه‌های جاری کمیسیون تنظیم مقررات در قسمت‌هایی که سرویس مخابرات به‌عنوان شرکتی که شبکه داخلی و استانی را جامع و کامل دارد، مرتبط با جنس دیتاسنتر نیست. اجازه ارتباط فیبرتاریک در شبکه داخلی مخابرات وجود ندارد و در توافق با شهرداری برای توسعه شبکه‌های زیرساختی یا ساختن شبکه‌های جز درباره مخابرات مشکل وجود دارد.»
مدیرعامل آسیاتک در پاسخ به این سؤال که رگولاتوری هرسال ۲۵ درصد از هزینه‌های پهنای باند کم کرده‌اند، چه تأثیری در قیمت نهایی کاربر داشته است؟ گفت: «هزینه اینترنت و ارتباطات بین استانی با شرکت زیرساخت معمولاً بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است. در سنوات گذشته از رشد پهنای باند، وزیر ارتباطات با توسعه شرکت زیرساخت را نسبت به مقدار سرویس تنظیم می‌کردند. این رشد باید هر ۶ ماه یک‌بار بازبینی می‌شد که به یک سال رسیده است. امسال نسبت به سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد در شبکه‌های ثابت رشد اتفاق افتاده است.»
او در ادامه گفت: «دیدگاه کمیسیون این است که تعرفه تکنولوژی را برای شرکت‌ها باز گذاشته است که همه ذینفع‌ها مشتری، مخابرات و شرکت ارائه‌دهنده مرتفع شوند. ما در حال حاضر ۱۷ پروانه FCP داریم که ۲ پروانه آن ۸۵ درصد سرویس ۱۵ تای بقیه را دارند؛ یعنی ۱۵ تای دیگر رشد نکردند. سرویس جاری به‌اندازه‌ای نیست که فضای سرمایه‌گذاری در مخابرات و شرکت‌ها ما ندارد. مخابرات هم باید به این ماجرا نگاه مثبت داشته باشد.»
سرکشی مخابرات از مصوبات مانع رشد اینترنت ثابت
در ادامه شانه‌ساز زاده، مدیرعامل شاتل نیز تأکید دارد یکی از موانع رشد اینترنت ثابت در کشور سرکشی مخابرات از مصوبات است، او توضیح داد: «ما به مدت سه سال است که با تصویب مقررات بیت استریمینگ که به ما اجازه نصب و ارائه کابیت‌های مسی را می‌داد، ۲ میلیون پورت و تجهیرات را از دلار ۳ هزار تومان خرید کردیم، سه سال است که منتظر اجازه هستیم و مشکل این است که مخابرات تمکین نمی‌کند از مصوبات و سازمان هم اقدامی که انجام می‌دهد منجر به حل مشکل نمی‌شود. پارسال با شهرداری قم صحبت کردیم و مخابرات مشکل انتقال فیبر داشت.»
او افزود: «آن‌ها در قرارداد شرط کردند که اگر بخواهید سرویس VDSL ارائه دهید باید انتقال فیبر را از خود ما تحویل بگیرید که مغایرت با مصوبات کمیسیون است. ما قصد داشتیم یک شبکه فیبری مستقل از مخابرات راه‌اندازی کنیم. چون یک عارضه کیفیت در این قسمت است، مخابرات به تعهدات خود عمل نمی‌کند و مشتری هم ما را مقصر می‌داند، با آمدن مدیرعامل جدید بیشتر هم این اتفاق می‌افتد و سرویس‌های قدیمی و قراردادهای قدیمی قطع و فسخ می‌شود. اجازه تخلیه و رانژه نمی‌دهند و ما روزانه با مخابرات درگیر هستیم.»
شانه ساززاده با تأکید بر این موضوع که با راه‌اندازی سرویس VDSL درآمد مخابرات ۵ برابر می‌شود، گفت: «شاتل تجهیزات VDSL را خریداری کرده و هزار کابینت هم در حال حاضر در تهران منصوب‌شده اما مخابرات اجازه بهره‌برداری از سرویس VDSL را نمی‌دهد. اگر این اجازه صادر شود درآمد مخابرات ۵ برابر می‌شود اما دغدغه انحصار دارد و می‌خواهد مشترک را در دستان خودش نگه دارد وگرنه هیچ توجیه اقتصادی دیگری وجود ندارد.»
او افزود: «کیفیت سرویس مخابراتی به‌اندازه‌ای نیست که مشتری راضی باشد و با توجه به اینکه مخابرات همه المان‌های شبکه را دارد، اما ما کاملاً این شرایط را داریم که با آن‌ها رقابت کنیم. از سوی دیگر ما اجازه رشد نداریم، سازمان تنظیم مقررات هر هفته کنترل پروژه برای VDSL داشت اما چیزی پیشرفت نمی‌کرد. ما اواخر حکومت آقای صدری قرارداد امضا کردیم و حال رئیس جدید می‌گوید بیایید از اول دوباره مذاکره کنیم.»
شانه‌ساز زاده بابیان اینکه تولید تجهیزات VDSL در دنیا تمام شده و دیگر آن را منسوخ می‌دانند اما هنوز برای مردم ایران این موضوع یک آرزو شده است گفت: «دلیل سکوت حاکمیت را نمی‌دانم درحالی‌که با این کار، مردم از کیفیت راضی‌تر خواهند بود، قیمت تمام شده برای آن‌ها کاهش پیدا خواهد کرد، مشکلات زیرساختی آموزشی حل می‌شود. در حال حاضر هیچ صنعتی بدون زیرساخت ای‌سی‌تی نمی‌تواند فعالیت کند. این موضوع کشور را آزار می‌دهد.»
شانه‌ساز زاده در ادامه گفت: «بخش خصوصی با سرمایه‌گذاری و وارد کردن تجهیزات و داشتن کارنامه درخشان به‌عنوان اپراتورهای برتر برادری خود را ثابت کرده است اما در حال حاضر انحصار را در دست ضعیف‌ترین ارائه‌کننده سرویس قرار دادند. قانون‌گذار در حوزه تکنولوژی جدید دست ما را باز گذاشته است؛ اما بازهم مخابرات مانع برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند.»
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا می‌شود به‌جز مخابرات شرکت‌های دیگر سرمایه‌گذاری کنند، توضیح داد: «شرکت‌های دیگر هم می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند، اما شهرداری هزینه‌های زیادی بابت حفاری و کنده‌کاری می‌گیرد که برای لست مایل، مقرون به‌صرفه برای سرمایه‌گذاری نیست.»
مدیرعامل شاتل افزود: «نکته این است که قانون وجود دارد اما اجرا نمی‌شود. ما در حال باختن حوزه ثابت به اپراتورهای موبایل هستیم، درحالی‌که اگر مخابرات مشارکت خود را با بخش خصوصی زیاد کند، ما توان جذب سرمایه داخلی و خارجی را داریم ما توان مدیریتی و کیفی را داریم؛ اما مخابرات به دنبال افزایش تلفن ثابت است که درآمد خود را به حدی برساند تا بتواند توسعه پیدا کند که شاید منطقی باشد.»
او در ادامه اضافه کرد: «ما در توسعه زیرساخت‌ها برای توسعه فیبر و نصب کابینت‌ها نیاز به همکاری شهرداری‌ها داریم؛ در تهران و قم این همکاری خوب بوده است ولی در سایر شهرها همکاری‌های لازم انجام‌نشده است. برای مثال با شهرداری مشهد و شهرهای بزرگ مشکل اساسی داریم که یا اجازه نصب نمی‌دهند یا اینکه فیش‌ها و قبض‌های آن‌چنانی صادر می‌کنند.»
او از مخابرات خواست که نگاه غیراقتصادی به مسئله توسعه داشته باشد و اعلام کرد که اگر قانون‌گذار فضا را امن کند، همه شرکت‌های FCP توانایی دارند که این بار را از دوش تلکام بردارند.
نارضایتی ۷ درصد کاربران از زیرساخت اینترنت
در بخش دیگری از این رویداد، مرتضی زندیه، بنیان‌گذار پلتفرم زلکا تحلیلی آماری از وضعیت موجود کیفیت اینترنت از نگاه کاربران، بر اساس گزارشی که زلکا درباره نظرات کاربران توییتر فارسی نسبت به کیفیت اینترنت منتشر کرده، ۷ درصد آن‌ها به زیرساخت، ۲۷ درصد به فیلترینگ، ۴۳ درصد درباره سرعت‌پایین، ۱۹ درصد درباره تغییرات قیمت و ۴ درصد هم به مشکلات فنی واکنش منفی داشتند.
تأثیر کیفیت اینترنت بر رشد کسبوکارها
کیفیت اینترنت روی رشد کسبوکارها تا چه میزان تأثیر دارد؟ پاسخ به این سؤال موضوعی بود که در پنل دوم رویداد کیفیت اینترنت مدیران ارشد شرکت‌های همکاران سیستم، بانک تجارت، ابرآروان، نماوا و سازمان فناوری اطلاعات درباره آن گفت‌وگو کردند.
در این پنل که امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، فرید فولادی، مدیرعامل همکاران سیستم، ناصر حکیمی، مشاور عالی بانک تجارت؛ ایلیا وکیلی مرشد ابرآروان و آیدا مصباحی، مدیر اجرایی نماوا حضور داشتند، به بررسی شاخص‌های حیاتی کیفیت اینترنت برای رشد کسب‌وکارهای دیجیتال، تکنولوژی‌ها و سیاست‌ها پرداخته شد.
اینترنت به یکی از بخش‌های غیرقابل حذف زندگی تبدیل‌شده است
ناظمی با تأکید بر این موضوع که با شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال، تقاضا افزایش پیدا می‌کند؛ گفت: «افزایش تقاضا وابسته به یک فرد نیست و جریان خود را خواهد داشت. امروزه برای کسی به‌راحتی قابل‌تصور نیست که خیلی از امکانات فعلی قطع شود و اینترنت به یکی از بخش‌های غیرقابل حذف زندگی تبدیل‌شده است.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات افزود: «وقتی تعداد افراد زیاد شود حساسیت آن افرادی که می‌خواهند محدودیت ایجاد کنند هم بیشتر می‌شود. وقتی چهار میلیون کاربر وجود دارد با یک نوع سیاست انتشار روبرو هستیم و وقتی به ۸۷ میلیون پورت اینترنت می‌رسیم یک نوع دیگر از سیاست انتشار داریم.»
او بابیان اینکه قیمت اینترنت تقریباً وابسته به ارز است گفت: «اگر با قیمت دلار بسنجیم ایران جزو سه کشور ارزان عرضه‌کننده اینترنت در دنیا است. ارزانی وجود دارد اما آیا مردم هزینه‌هایشان دلاری است؟ نه.»
ناظمی در ادامه با تأکید بر اینکه اینترنت ذاتاً موضوع ارزانی نیست و در دنیا آدم‌ها باملاحظه از اینترنت استفاده می‌کنند. گفت: «در برخی از کشورهای توسعه‌یافته خیلی از افراد برای کاهش هزینه‌ها از اینترنت فیکس به‌جای 3G و 4G استفاده می‌کنند. کاربر ایرانی زیاد عادت ندارد که حق اشتراک برای فیلم یا کتاب بخرد و مقداری از آن به موضوعات فرهنگی برمی‌گردد.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات بابیان اینکه ۹ میلیون از ۸۷ میلیون پورت در اختیار اینترنت فیکس قرار دارد که این بسیار ناامیدکننده است گفت: «اگر به 4 سال پیش برگردیم و بخواهیم بین تقویت اینترنت فیکس و موبایل تصمیم‌گیری کنیم، تقویت اینترنت فیکس نیازمند زمان بلندتر و سرمایه‌گذاری سنگین دارد اما اینترنت موبایل سرعت رشد بیشتری داشت و می‌توانست یک عقب‌ماندگی بزرگی را جبران کند.»
او افزود: «در سال ۹۲ ضریب نفوذ اینترنت ۲۲ درصد بود که در آمریکا همان زمان ۷۶ درصد بود و در حال حاضر ایران با آن‌ها برابر است و در نهایت یک یا دو درصد کمتر باشد.»
اگر تحلیلی روی کیفیت اینترنت انجام شود به نتایج نامطلوبی نمی‌رسیم
ایلیا وکیلی، مرشد ابر آروان، بابیان اینکه مشتریان این استارتاپ به علت ماهیت سرویس‌دهی ابری این مجموعه به‌صورت کامل باکیفیت درگیر هستند؛ و روی سامانه رصد اینترنت ایران دراین‌باره تاکنون تحلیلی انجام نداده‌اند گفت: «فرهنگ ابرآروان روی شفافیت تأکید دارد و راه‌اندازی سامانه رصد اینترنت ایران یکی از قدم‌هایی است که در همین راستا انجام‌شده است؛ که وضعیت اینترنت سرورهای خارجی و داخلی را با هم سنجیده می‌شوند و اختلالات در اینترنت روی این سیستم به‌صورت کامل قابل‌مشاهده است. اگر تحلیلی روی کیفیت اینترنت انجام دهیم، احتمالاً به نتایج نامطلوبی خواهیم رسید.»
او افزود: «بحث زیرساخت در همه سرویس‌دهنده کمتر مطرح می‌شود و بحث بیشتر خود کیفیت سرویس است. از همین رو ما در ابرآروان روی دو موضوع زیرساخت و کیفیت باید تمرکز بیشتری داشته باشیم. فکر می‌کنم در سال‌های اخیر از لحاظ سرعت و پهنای باند پیشرفت داشتیم اما هنوز با استانداردهای جهانی به‌شدت فاصله داریم و فیلترنتی که روی اینترنت ما حاکم است در خیلی از موارد تأثیر می‌گذارد که نمونه آن آبان پارسال بود.»
وکیلی ادامه داد: «بسیاری از نیروهای ما مهاجرت معکوس انجام دادند و به شهرهای خود بازگشتند اما مشکلاتی وجود دارد مانند قطعی در کنفرانس‌های ویدیویی، این مسئله فقط در ایران وجود ندارد و در دنیا نیز با آن درگیر هستند.»
اختلال در کیفیت آن یک بحران ملی به شمار می‌آید
در ادامه ناصر حکیمی، مشاور عالی بانک تجارت درباره بانکداری دیجیتال و ورود استارتاپ‌ها به این حوزه گفت: «بحث بانکی به کیفیت بستگی مستقیم دارد. 85 درصد تراکنش‌ها با اینترنت مرتبط هستند. تبادل داده در بانک‌ها حجم زیادی ندارد. پایداری خطاها بسیار مسئله مهمی است. بانک‌ها در شبکه‌های داخلی خود به اینترنت کاری ندارند. در دیجیتال بانکینگ به دو پارامتر احراز هویت دیجیتالی و تبدیل اپلیکیشن‌های بانکی به سوپر اپ‌ها نیازمند پهنای باند مناسب است. کیفیت اینترنت اهمیت زیادی پیدا می‌کند.»
او افزود: در بانک‌های ما صحبت از دیتاسنتر که می‌شود می‌گویند ما قصد داریم به‌صورت اختصاصی آن را راه‌اندازی کنیم. دولت باید یک واحد مرکز را برای ارائه خدمات ابری را با گارانتی در نظر بگیرد برای مشتریان مختلف که می‌خواهند از آن استفاده کنند. این گارانتی در ایجاد اطمینان برای سازمان‌ها اهمیت دارد. عام مردم یک گوشی و اینترنت معمولی دارند و می‌خواهند یک مقدار دیتا ردوبدل کنند. بدون اتخاذ سیاست رشد پهن باند این سیاست نه اقتصاد دیجیتال شکل می‌گرفت و نه استارتاپ‌ها پیشرفت می‌کردند.»
به گفته 99.7 درصد تراکنش‌ها روی بستر اینترنت انجام می‌شود و اختلال در کیفیت آن یک بحران ملی به شمار می‌آید.
در ادامه فرید فولادی، مدیرعامل همکاران سیستم بابیان اینکه اگر پاندمی نبود؛ اینترنت از وضعیت بهتری برخوردار بود با اشاره به تجربیات خود در همکاران سیستم در این دوران گفت: «سطح انتظار ما چیست و چه چیزی رخ داده دو مقوله متفاوت است. اینکه بتوانیم یک جنس دیگر به مشتریان خود بدهیم. کیفیت صدا باید در این تماس‌ها بهتر باشد تا نه مردم خسته شوند و نه کارشناس‌ها. یک سری موارد را توانستیم برای نیروهایمان فراهم کنیم اما برای یک سری از نیروها نتوانستیم خدمات دورکاری را انجام دهیم.»
فولادی بابیان اینکه خیلی از بچه‌ها به موبایل خود Hotspot می‌کنند تا بتوانند به اینترنت بهتری دسترسی داشته باشند گفت: «در حال حاضر 1200 مشتری از خدمات کلود استفاده می‌کند. با توجه به اینکه کسب‌وکارهای متفاوت ازجمله خرده‌فروشی و... از فضای کلود همکاران سیستم استفاده می‌کنند. اگر روزی یکی از نرم‌افزارهای ما در یک شرکت قطع شود، باعث چالش‌های زیادی می‌شود. برای مثال روی کلود ما سیستم‌های خرده‌فروشی آمدند. زمانی که نرم‌افزارهای مشتریان به مشکل برمی‌خورد، اولین گزینه او تماس با شرکت ما است حتی اگر مشکل کیفیت اینترنت باشد اما اولین گزینه مراجعه او ما هستیم.»
قیمت اینترنت هنوز برای مخاطب گران محسوب می‌شود
آیدا مصباحی، مدیر اجرایی نماوا نیز با تأکید بر این موضوع که کاربران نماوا مشکلی با وضعیت اینترنت نداشتند؛ گفت: «در سرویس VOD ها یک کیفیت پایدار مورد انتظار مشتری است. با گروه فنی نماوا و شاتل جلسه داشتم که بتوانم به سراغ ایراد جدی برویم. آن‌ها هیچ مشکلی با وضعیت اینترنت نداشتند. ولی بحث‌های مفصل دیگری مانند قیمت اینترنت برای مردم برای استفاده از VOD ها وجود دارد. سرعت به‌صورت کیفی بهتر شده است و استفاده مردم از اینترنت بیشتر شده است اما قیمت اینترنت هنوز برای مخاطب گران محسوب می‌شود و نماوا در سبد خرید اولیه کالای ضروری‌شان نیست. هنوز یک کالای لوکس برای مردم محسوب می‌شوند و به‌هیچ‌وجه انتظار هیچ اتفاق بدی را برای مسیری که می‌خواهند وصل بشوند را ندارند. این موضوع برای VOD ها آسیب‌رسان است.»
دیدار با پیشگامان اینترنت ایران
در این رویداد همچنین برخی از اشخاصی که نقش مهمی در نخستین اتصال ایران به اینترنت داشتند در این زمینه صحبت کردند.
دکتر سیاوش شهشهانی استاد دانشگاه از نخستین ارتباطات مرکز تحقیقات فیزیک نظری (پژوهش‌های بنیادی) به شبکه بیت‌نت و سپس اینترنت گفت. شهشهانی به این اشاره کرد که مرکز تحقیقات سال‌ها بعد مسئولیت مدیریت دامنه‌های دات آی آر را بر عهده گرفت. او گفت زمانی این اعتقاد وجود نداشت که دامنه‌های دات آی آر رشد می‌کند ولی امروز 1 میلیون و 200 هزار دامنه دات آی آر وجود دارد.
او بابیان اینکه یکی از چالش‌های بزرگ این حوزه در ایران نبود شبکه آکادمیک در ایران و نبود پهنای باند کافی برای دانشگاه‌هاست گفت: «در آن زمان تنها پل ارتباطی در ایران پست و تلگراف بود، ایمیل در برابر آن‌ها یک وسیله حیرت‌انگیز بود. محققان از ایمیل برای ارتباط با هم برای انتقال پژوهش‌ها استفاده می‌شد.»
شهشهانی افزود: «در آن زمان و در هنگام اتصال به شبکه آی پی در اروپا برخی مدیران وقت ارتباطی کشور به طعنه می‌زدند که شبکه باید X25 باشد و ما قصد داشتیم از ترانسپوندر روی اینتل 100 استفاده کنیم که مخابرات به ما نه‌تنها اجازه استفاده نمی‌داد، بلکه می‌گفت آینده در دست X25 است و وقت خود را هدر ندهید. پس از گذشت یک سال از آن ماجرا ما با اینترنت آشنا شدیم و از بیت‌نت به آن مهاجرت کردیم.»
همچنین در این رویداد کلیپی از ناصر علی سعادت پخش شد. سعادت مدیرعامل ندا رایانه نخستین شرکتی بود که اینترنت را به کاربران خانگی ارائه داد در این ویدیو محصولاتی که برای نخستین بار سه دهه قبل برای اتصال به اینترنت مورد استفاده قرار می‌گرفتند را به نمایش گذاشته شد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به نقل از آی‌تی‌ایران وضعیت زیرساخت اینترنت و سیاست‌های مربوط به آن موضوعی بود که تعدادی از بازیگران اصلی این حوزه در پنلی در رویداد «کیفیت اینترنت» درباره آن به گفت‌وگو نشسته‌اند.
در این پنل که با مدیریت شهرام شریف، بنیان‌گذار آی‌تی‌ایران برگزار شد، افرادی چون حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی؛ داود زارعیان، معاون امور مشتریان مخابرات؛ حسن شانه‌ساز زاده، بنیان‌گذار شاتل، محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک حضور داشتند. در این پنل درباره انحصار مخابرات و شاخص‌های مهم و تأثیرگذار بر کیفیت اینترنت ایران بحث شد و به تحلیل سیاست‌گذاری ارتباطی سازمان رگولاتوری بر بازار اینترنت پرداخته شد.
خصوصی‌سازی مخابرات بزرگ‌ترین اشتباه بود
فلاح جوشقانی بابیان اینکه بزرگ‌ترین اشتباه، واگذاری شرکت مخابرات ایران به‌عنوان یک شرکت جامع در سال‌های ۸۷ و ۸۸ به بخش خصوصی بود. گفت: «عامل کاهش کیفیت اینترنت ثابت، محدودیت استفاده از زیرساخت‌ها و تکنولوژی و در حوزه اینترنت همراه اجازه استفاده از زیرساخت‌ها است. در زمان خصوصی‌سازی مخابرات یکسری امکانات مانند فیبرتاریک و لست‌مایل به این شرکت واگذار شد. همین موضوع باعث ایجاد یک انحصار شده و موجب شد نه مخابرات بتواند به‌درستی فعالیت کند نه سایر شرکت‌های وابسته.»
او بابیان اینکه ایران در حوزه اینترنت ثابت کیفیت مناسبی در مقایسه با دنیا ندارد اما در حوزه اینترنت همراه، وضعیت از متوسط دنیا بهتر است. گفت: «در حوزه اینترنت ثابت باید برویم به سمت بیت استریمینگ یا توسعه مبتنی بر فیبر، بالغ‌بر ۹۰ درصد این موضوع به شرکت مخابرات ایران وابسته است. در این رابطه هم یک مصوبه در حوزه بیت استریمینگ تصویب‌شده که اجازه می‌داد شرکت‌ها از تکنولوژی استفاده کنند و ظرفیت‌سازی کنند و آن را به بالای ۵۰ مگابیت بر ثانیه برسانیم؛ اما انحصار باعث شد که پیشرفت خوبی در این حوزه نداشتیم.»
جوشقانی در پاسخ به این سؤال که رگولاتوری وظیفه تنظیم بازار را در اختیار دارد؛ پس چرا تاکنون موفق به شکست انحصار نشده است؛ گفت: «در حوزه انحصار و رقابت یک مقررات بالادستی وجود دارد که عملاً دست رگولاتوری را کوتاه می‌کند و آن شورای رقابت است. موضوعات مربوط به انحصار و انحصار زدایی در اختیار این شورا است؛ ولی بازهم ما این موضوع را در رگولاتوری دنبال کردیم؛ اما صفر تا صد موضوع در اختیار ما نبوده و من می‌گویم در رفع انحصار در حوزه اینترنت ثابت چندان موفق نبودیم.»
او افزود: «در دو سه سال اخیر سرمایه‌گذاری خوبی نداشتیم و شرکت‌های FCP از تحریم‌ها و وضعیت ارز آسیب دیدند ولی عملاً اگر این بحث انحصار نبود، هم مخابرات شرایط بهتری داشت هم شرکت‌های FCP و هم مردم راضی‌تر بودند. حرف آن‌چنانی در حوزه اینترنت ثابت نتوانستیم در این چند سال بزنیم و موضوعی است که داریم دنبال می‌کنیم تا قبل از پایان دولت بتوانیم کارنامه بهتری داشته باشیم.»
فلاح جوشقانی با اشاره به گزارشی که رگولاتوری درباره کیفیت اینترنت منتشر کرده گفت: «گزارشی که به مردم داده‌اند حاصل سامانه‌هایی بوده که در رگولاتوری راه‌اندازی شده و به‌طور مشخص برای اینکه شاخص‌های کیفیت را بتوانند اندازه‌گیری کنند، حدود ۹ هزار سنسور در شبکه نصب کردند. به‌عنوان یک سرویس‌دهنده در شبکه، اطلاعات را گرفتیم و توانستیم یک سری شاخص در حوزه QOS و QOE تجربه کنیم. همچنین اطلاعات را به‌صورت آنلاین با نت سنج پلاس در اختیار مردم قرار دادیم.»
رگولاتور باید مستقل عمل می‌کند
در ادامه زارعیان، معاون امور مشتریان مخابرات در پاسخ به صحبت‌های جوشقانی بابیان اینکه اشتباه از سال ۸۲ شروع شد، روزی که رگولاتور به شکل فعلی تأسیس شد گفت: «در دنیا رگولاتور به‌صورت مستقل عمل می‌کند؛ درحالی‌که قانون مجلس شورای اسلامی به صورتی تنظیم‌شده است که قدرت در دست یک نفر قرار دارد و قوانینی که توسط رگولاتوری تنظیم می‌شود ممکن است مورد تائید اپراتورها نباشد. اولین اقدام باید اصلاح بخش رگولاتوری باشد. وزارت ارتباطات نباید برای بخش خصوصی تعرفه‌گذاری کند. اولین مسئله خود رگولاتوری است.»
او افزود: «قانون کمیسیون را به‌صورت تنظیم کرده‌اند که وزیر همه اختیارات را دارد. زمانی که آقای واعظی وزیر شدند، یک هفته پیش از ورود به وزارت تعرفه‌های تصویب‌شده توسط کمیسیون را به حالت اولیه برگرداند. این یعنی حرف وزیر بیشتر از کمیسیون تأثیر دارد.»
به گفته زارعیان اگر رگولاتور مستقل باشد قدرت کافی برای اعمال قوانین را دارد؛ زیرا که قانون‌ها به‌درستی نوشته نشده است.
معاون امور مشتریان مخابرات بابیان اینکه طبق تحقیقاتی که روی ۸ کشور مختلف کرده است، همه رگولاتوری‌ها به‌صورت مستقل بوده و زیر نظر وزارت ارتباطات نیستند گفت: «وزارتخانه در دوره قبل پروانه فروشی کرد و ۲ تا ۳ هزار میلیارد پول بخش را در خزانه دولت برد درحالی‌که می‌شد در زیرساخت‌ها خرج کند.»
او با اشاره به موضوع انحصار مخابرات گفت: «تفکر انحصار به معنای که دوستان می‌گویند، وجود ندارد. البته موانعی از نظر حقوقی، قانونی، مقررات‌گذرای، تعرفه‌گذاری وجود دارد که منجر به این تفکر شده است.»
زارعیان افزود: «از سال ۸۲ تاکنون وضعیت بحرانی است، او از رگولاتوری خواست تا مخابرات تعرفه‌ها را به قیمت سال ۸۲ برگرداند.»
او با تأکید بر این موضوع که در چند سال اخیر هیچ قانون برد بردی تصویب نشده است و سهم مخابرات در بخش ADSL نزدیک به ده درصد است. گفت: «خط تلفن ثابت با هزینه ۲۱ هزار تومان نگهداری می‌شود. چگونه می‌شود یک همکاری برد برد در این فضا داشت. ما در مخابرات در ماه برای ده میلیون مشترک صورتحساب صادر نمی‌کنیم. مشترکانی که برای شرکت‌های میانگین صورتحساب آن ۱۵۰۰ تومان است، درحالی‌که بانک مرکزی هزینه صدور قبض را ۲۴۰۰ تومان کرده است. اینکه تعرفه تغییری نکرده است باعث افتخار نبوده و مانع رشد است.»
انحصار در هر صورتی اشتباه است
در ادامه رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برخلاف زارعیان تأکید کرد که قانون نوشته شده در سال ۸۲، یکی از قانون‌ها مترقی بوده است که بر اساس آن ساختار فرهنگ شکل‌گرفته، همه در بخش‌های مختلف ایران وزارتخانه را مقصر کیفیت می‌دانند.
او در واکنش به صحبت‌های زارعیان مبنی بر اینکه وزیر قانون تعیین می‌کند، بابیان این «کمیسیون تنظیم مقررات یک ترکیب ۱۰ نفره است که نماینده بخش خصوصی در رگولاتوری حضورداشته و دارد» در رابطه با قیمت‌گذاری سازمان توضیح داد: «در همه جای دنیا رگولاتور باید برای MSP قیمت‌گذاری کند و در حوزه‌ای که یک بازیگر بزرگ وجود دارد که در تلفن ثابت بالای ۹۸ درصد و اینترنت ثابت بالای ۶۰ درصد سهم دارد و رقابتی و فرصتی برای رشد مابقی نیست، باید قوانین طبق اصول قیمت‌گذاری اتفاق بیفتد. رگولاتوری در دنیا به بحث مهم رقابت و توسعه می‌پردازد. توسعه به رقابت وابسته است. اگر رقابت باشد توسعه و کیفیت بهبود پیدا می‌کند. درحالی‌که آقای زارعیان از رگولاتور درخواست اجازه افزایش تعرفه‌ها را دارد، رگولاتور هم اعلام کرد که اگر مخابرات اجازه دهد تا شرکت‌های دیگر هم در این بازار سهم بیشتری داشته باشند، در قیمت‌گذاری دخالتی نمی‌کنند و آن را به بازار می‌سپارند.»
فلاح جوشقانی در ادامه گفت: «در رگولاتور با توجه به سیاست‌های دولت که در ایران وجود دارد که بر اساس شرایط اقتصادی مردم اجازه افزایش قیمت وجود نداشت، در هفته گذشته ۲۵ درصد در پهنای باند قیمت را کاهش داد. بااینکه که رگولاتوری تعرفه‌ها را ثابت نگه‌داشته است اما رشد هم وجود داشته است.»
او در رابطه با انحصار شرکت زیرساخت نیز گفت: «دو سال پیش ویس بین‌الملل را آزاد کردیم. در هر مواردی باید اجازه بالادستی هم باشد. برای مثال در لایه‌های انحصار زیرساخت قانون تعیین شده است. اگر مشکلی در زیرساخت وجود دارد چون زیرساخت ذینفع این بازار نیست، وقتی رابطه عمودی بین خرده‌فروشی و عمده‌فروشی است، یک بازیگر در حین واحد روی هر دو بخواهد باشد، مشکل پیش می‌آید.»
کاهش ۷۰ درصدی تعرفه‌های اینترنت
در ادامه مدیرعامل آسیاتک بابیان اینکه از سال دوم و سوم خصوصی‌سازی مخابرات، روند نزولی تعرفه‌ها تا امروز ادامه داشته و از سال ۹۲ بالغ‌بر هفتاد درصد تعرفه‌ها کاهش داشته‌اند گفت: «در مقابل آن جنس مصرف و وابستگی جامعه به‌شدت بالا رفته و توسعه ارتباطات و لزوم استفاده از ارتباطات به نحوی رشد کرده که الان بحث هزینه اینترنت مثل آب و برق و گاز خانه‌ها برای منازل مطرح است.»
او افزود: «شبکه موبایل ما توسعه پیداکرده و یکی از دلایل آن وابسته نبودن زنجیره تأمین آن به یک شبکه پرهزینه با تکنولوژی گذشته است ولی در حوزه ثابت باید به عددی برسیم که هم سرویس‌دهنده بتواند توسعه لازم را انجام دهد و هم محصول باکیفیت به دست مشتری می‌رسد. ما مثل کارخانه نیستیم که یک هزینه اولیه وجود داشته باشد و دیگر تمام؛ بلکه هزینه‌هایی برای توسعه لازم داریم و باید این هزینه‌ها جبران شود.»
یوسفی‌زاده بابیان اینکه تغییر فرهنگ مردم از اینترنت ثابت به موبایل باعث تضعیف سرویس ثابت شد. گفت: «این تغییر فرهنگ در جایی اتفاق افتاد که ایجاد و توسعه شبکه با نرخ سرویس ارائه‌شده به مردم همخوان نبود. استریمینگ یا استفاده‌‌های پرمصرف در مکان‌های فیکس است و فرهنگ ما به سمتی رفته است که کمبود فرکانس وجود دارد و رگولاتوری هم دچار این چالش شده است.»
او در پاسخ به سؤالی درباره موفق نبودن تلاش راه‌اندازی یک کنسرسیوم توسط بخش خصوصی تا بتواند خدمات اینترنتی بزرگ‌تر از مخابرات ارائه دهد، توضیح داد: «بله متأسفانه موفق نبود اما مخابرات به یک نحوی برای مسائل مالی ممکن است به هر چیزی چنگ بزند و قصد دارد با فروش به مشترکان خرد سهم درآمدی بیشتری داشته باشد. درحالی‌که در ادبیات رگولاتوری ما و در پروانه دریافت شده توسط مخابرات و FCP ها ادبیات عمده و خرده‌فروشی وجود دارد.»
مدیرعامل آسیاتک ادامه داد: «ما مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات در FCP داریم؛ یعنی باید حتماً تنظیم قیمت در بازار اتفاق بیفتد. اگر این موضوعات به‌درستی بین سازمان‌ها مطرح شود. تعرفه نهایی با زنجیره تأمین به یک عددی باید برسد که هم سرویس از کیفیت خوبی برخوردار باشد هم سرویس‌دهنده بتواند برای توسعه سرویس اقدام کند. ما در صنعت تلکام حجم از درآمدی را برای توسعه قرار می‌دهیم.»
یوسفی‌زاده در رابطه با زیرساخت‌های ناپایدار که با دزدیده شدن فیبرها در چند وقت اخیر، اینترنت کل کشور دچار مشکل شده است، گفت: «شرکت‌های زیرساخت و مخابرات از شرکت‌های مادر هستند، همه توسعه و ارتباط در نقاط مخابراتی قرار ندارد و زمانی که ما بحث شبکه ملی اطلاعات را مطرح می‌کنیم، همه سازمان‌ها و نهادها و دیتاسنترها نیازمند ارتباط امن و چندمسیره هستند.»
او افزود: «شبکه زیرساخت واقعاً در این ۷ تا ۸ سال گذشته به‌خوبی توسعه پیدا کرد، کیفیت اینترنت بین‌الملل و ارتباط بین استانی هم بهینه شده است. مسئله ارتباط همواره مشکل دارد تعرفه‌های جاری کمیسیون تنظیم مقررات در قسمت‌هایی که سرویس مخابرات به‌عنوان شرکتی که شبکه داخلی و استانی را جامع و کامل دارد، مرتبط با جنس دیتاسنتر نیست. اجازه ارتباط فیبرتاریک در شبکه داخلی مخابرات وجود ندارد و در توافق با شهرداری برای توسعه شبکه‌های زیرساختی یا ساختن شبکه‌های جز درباره مخابرات مشکل وجود دارد.»
مدیرعامل آسیاتک در پاسخ به این سؤال که رگولاتوری هرسال ۲۵ درصد از هزینه‌های پهنای باند کم کرده‌اند، چه تأثیری در قیمت نهایی کاربر داشته است؟ گفت: «هزینه اینترنت و ارتباطات بین استانی با شرکت زیرساخت معمولاً بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است. در سنوات گذشته از رشد پهنای باند، وزیر ارتباطات با توسعه شرکت زیرساخت را نسبت به مقدار سرویس تنظیم می‌کردند. این رشد باید هر ۶ ماه یک‌بار بازبینی می‌شد که به یک سال رسیده است. امسال نسبت به سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد در شبکه‌های ثابت رشد اتفاق افتاده است.»
او در ادامه گفت: «دیدگاه کمیسیون این است که تعرفه تکنولوژی را برای شرکت‌ها باز گذاشته است که همه ذینفع‌ها مشتری، مخابرات و شرکت ارائه‌دهنده مرتفع شوند. ما در حال حاضر ۱۷ پروانه FCP داریم که ۲ پروانه آن ۸۵ درصد سرویس ۱۵ تای بقیه را دارند؛ یعنی ۱۵ تای دیگر رشد نکردند. سرویس جاری به‌اندازه‌ای نیست که فضای سرمایه‌گذاری در مخابرات و شرکت‌ها ما ندارد. مخابرات هم باید به این ماجرا نگاه مثبت داشته باشد.»
سرکشی مخابرات از مصوبات مانع رشد اینترنت ثابت
در ادامه شانه‌ساز زاده، مدیرعامل شاتل نیز تأکید دارد یکی از موانع رشد اینترنت ثابت در کشور سرکشی مخابرات از مصوبات است، او توضیح داد: «ما به مدت سه سال است که با تصویب مقررات بیت استریمینگ که به ما اجازه نصب و ارائه کابیت‌های مسی را می‌داد، ۲ میلیون پورت و تجهیرات را از دلار ۳ هزار تومان خرید کردیم، سه سال است که منتظر اجازه هستیم و مشکل این است که مخابرات تمکین نمی‌کند از مصوبات و سازمان هم اقدامی که انجام می‌دهد منجر به حل مشکل نمی‌شود. پارسال با شهرداری قم صحبت کردیم و مخابرات مشکل انتقال فیبر داشت.»
او افزود: «آن‌ها در قرارداد شرط کردند که اگر بخواهید سرویس VDSL ارائه دهید باید انتقال فیبر را از خود ما تحویل بگیرید که مغایرت با مصوبات کمیسیون است. ما قصد داشتیم یک شبکه فیبری مستقل از مخابرات راه‌اندازی کنیم. چون یک عارضه کیفیت در این قسمت است، مخابرات به تعهدات خود عمل نمی‌کند و مشتری هم ما را مقصر می‌داند، با آمدن مدیرعامل جدید بیشتر هم این اتفاق می‌افتد و سرویس‌های قدیمی و قراردادهای قدیمی قطع و فسخ می‌شود. اجازه تخلیه و رانژه نمی‌دهند و ما روزانه با مخابرات درگیر هستیم.»
شانه ساززاده با تأکید بر این موضوع که با راه‌اندازی سرویس VDSL درآمد مخابرات ۵ برابر می‌شود، گفت: «شاتل تجهیزات VDSL را خریداری کرده و هزار کابینت هم در حال حاضر در تهران منصوب‌شده اما مخابرات اجازه بهره‌برداری از سرویس VDSL را نمی‌دهد. اگر این اجازه صادر شود درآمد مخابرات ۵ برابر می‌شود اما دغدغه انحصار دارد و می‌خواهد مشترک را در دستان خودش نگه دارد وگرنه هیچ توجیه اقتصادی دیگری وجود ندارد.»
او افزود: «کیفیت سرویس مخابراتی به‌اندازه‌ای نیست که مشتری راضی باشد و با توجه به اینکه مخابرات همه المان‌های شبکه را دارد، اما ما کاملاً این شرایط را داریم که با آن‌ها رقابت کنیم. از سوی دیگر ما اجازه رشد نداریم، سازمان تنظیم مقررات هر هفته کنترل پروژه برای VDSL داشت اما چیزی پیشرفت نمی‌کرد. ما اواخر حکومت آقای صدری قرارداد امضا کردیم و حال رئیس جدید می‌گوید بیایید از اول دوباره مذاکره کنیم.»
شانه‌ساز زاده بابیان اینکه تولید تجهیزات VDSL در دنیا تمام شده و دیگر آن را منسوخ می‌دانند اما هنوز برای مردم ایران این موضوع یک آرزو شده است گفت: «دلیل سکوت حاکمیت را نمی‌دانم درحالی‌که با این کار، مردم از کیفیت راضی‌تر خواهند بود، قیمت تمام شده برای آن‌ها کاهش پیدا خواهد کرد، مشکلات زیرساختی آموزشی حل می‌شود. در حال حاضر هیچ صنعتی بدون زیرساخت ای‌سی‌تی نمی‌تواند فعالیت کند. این موضوع کشور را آزار می‌دهد.»
شانه‌ساز زاده در ادامه گفت: «بخش خصوصی با سرمایه‌گذاری و وارد کردن تجهیزات و داشتن کارنامه درخشان به‌عنوان اپراتورهای برتر برادری خود را ثابت کرده است اما در حال حاضر انحصار را در دست ضعیف‌ترین ارائه‌کننده سرویس قرار دادند. قانون‌گذار در حوزه تکنولوژی جدید دست ما را باز گذاشته است؛ اما بازهم مخابرات مانع برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند.»
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا می‌شود به‌جز مخابرات شرکت‌های دیگر سرمایه‌گذاری کنند، توضیح داد: «شرکت‌های دیگر هم می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند، اما شهرداری هزینه‌های زیادی بابت حفاری و کنده‌کاری می‌گیرد که برای لست مایل، مقرون به‌صرفه برای سرمایه‌گذاری نیست.»
مدیرعامل شاتل افزود: «نکته این است که قانون وجود دارد اما اجرا نمی‌شود. ما در حال باختن حوزه ثابت به اپراتورهای موبایل هستیم، درحالی‌که اگر مخابرات مشارکت خود را با بخش خصوصی زیاد کند، ما توان جذب سرمایه داخلی و خارجی را داریم ما توان مدیریتی و کیفی را داریم؛ اما مخابرات به دنبال افزایش تلفن ثابت است که درآمد خود را به حدی برساند تا بتواند توسعه پیدا کند که شاید منطقی باشد.»
او در ادامه اضافه کرد: «ما در توسعه زیرساخت‌ها برای توسعه فیبر و نصب کابینت‌ها نیاز به همکاری شهرداری‌ها داریم؛ در تهران و قم این همکاری خوب بوده است ولی در سایر شهرها همکاری‌های لازم انجام‌نشده است. برای مثال با شهرداری مشهد و شهرهای بزرگ مشکل اساسی داریم که یا اجازه نصب نمی‌دهند یا اینکه فیش‌ها و قبض‌های آن‌چنانی صادر می‌کنند.»
او از مخابرات خواست که نگاه غیراقتصادی به مسئله توسعه داشته باشد و اعلام کرد که اگر قانون‌گذار فضا را امن کند، همه شرکت‌های FCP توانایی دارند که این بار را از دوش تلکام بردارند.
نارضایتی ۷ درصد کاربران از زیرساخت اینترنت
در بخش دیگری از این رویداد، مرتضی زندیه، بنیان‌گذار پلتفرم زلکا تحلیلی آماری از وضعیت موجود کیفیت اینترنت از نگاه کاربران، بر اساس گزارشی که زلکا درباره نظرات کاربران توییتر فارسی نسبت به کیفیت اینترنت منتشر کرده، ۷ درصد آن‌ها به زیرساخت، ۲۷ درصد به فیلترینگ، ۴۳ درصد درباره سرعت‌پایین، ۱۹ درصد درباره تغییرات قیمت و ۴ درصد هم به مشکلات فنی واکنش منفی داشتند.
تأثیر کیفیت اینترنت بر رشد کسبوکارها
کیفیت اینترنت روی رشد کسبوکارها تا چه میزان تأثیر دارد؟ پاسخ به این سؤال موضوعی بود که در پنل دوم رویداد کیفیت اینترنت مدیران ارشد شرکت‌های همکاران سیستم، بانک تجارت، ابرآروان، نماوا و سازمان فناوری اطلاعات درباره آن گفت‌وگو کردند.
در این پنل که امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، فرید فولادی، مدیرعامل همکاران سیستم، ناصر حکیمی، مشاور عالی بانک تجارت؛ ایلیا وکیلی مرشد ابرآروان و آیدا مصباحی، مدیر اجرایی نماوا حضور داشتند، به بررسی شاخص‌های حیاتی کیفیت اینترنت برای رشد کسب‌وکارهای دیجیتال، تکنولوژی‌ها و سیاست‌ها پرداخته شد.
اینترنت به یکی از بخش‌های غیرقابل حذف زندگی تبدیل‌شده است
ناظمی با تأکید بر این موضوع که با شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال، تقاضا افزایش پیدا می‌کند؛ گفت: «افزایش تقاضا وابسته به یک فرد نیست و جریان خود را خواهد داشت. امروزه برای کسی به‌راحتی قابل‌تصور نیست که خیلی از امکانات فعلی قطع شود و اینترنت به یکی از بخش‌های غیرقابل حذف زندگی تبدیل‌شده است.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات افزود: «وقتی تعداد افراد زیاد شود حساسیت آن افرادی که می‌خواهند محدودیت ایجاد کنند هم بیشتر می‌شود. وقتی چهار میلیون کاربر وجود دارد با یک نوع سیاست انتشار روبرو هستیم و وقتی به ۸۷ میلیون پورت اینترنت می‌رسیم یک نوع دیگر از سیاست انتشار داریم.»
او بابیان اینکه قیمت اینترنت تقریباً وابسته به ارز است گفت: «اگر با قیمت دلار بسنجیم ایران جزو سه کشور ارزان عرضه‌کننده اینترنت در دنیا است. ارزانی وجود دارد اما آیا مردم هزینه‌هایشان دلاری است؟ نه.»
ناظمی در ادامه با تأکید بر اینکه اینترنت ذاتاً موضوع ارزانی نیست و در دنیا آدم‌ها باملاحظه از اینترنت استفاده می‌کنند. گفت: «در برخی از کشورهای توسعه‌یافته خیلی از افراد برای کاهش هزینه‌ها از اینترنت فیکس به‌جای 3G و 4G استفاده می‌کنند. کاربر ایرانی زیاد عادت ندارد که حق اشتراک برای فیلم یا کتاب بخرد و مقداری از آن به موضوعات فرهنگی برمی‌گردد.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات بابیان اینکه ۹ میلیون از ۸۷ میلیون پورت در اختیار اینترنت فیکس قرار دارد که این بسیار ناامیدکننده است گفت: «اگر به 4 سال پیش برگردیم و بخواهیم بین تقویت اینترنت فیکس و موبایل تصمیم‌گیری کنیم، تقویت اینترنت فیکس نیازمند زمان بلندتر و سرمایه‌گذاری سنگین دارد اما اینترنت موبایل سرعت رشد بیشتری داشت و می‌توانست یک عقب‌ماندگی بزرگی را جبران کند.»
او افزود: «در سال ۹۲ ضریب نفوذ اینترنت ۲۲ درصد بود که در آمریکا همان زمان ۷۶ درصد بود و در حال حاضر ایران با آن‌ها برابر است و در نهایت یک یا دو درصد کمتر باشد.»
اگر تحلیلی روی کیفیت اینترنت انجام شود به نتایج نامطلوبی نمی‌رسیم
ایلیا وکیلی، مرشد ابر آروان، بابیان اینکه مشتریان این استارتاپ به علت ماهیت سرویس‌دهی ابری این مجموعه به‌صورت کامل باکیفیت درگیر هستند؛ و روی سامانه رصد اینترنت ایران دراین‌باره تاکنون تحلیلی انجام نداده‌اند گفت: «فرهنگ ابرآروان روی شفافیت تأکید دارد و راه‌اندازی سامانه رصد اینترنت ایران یکی از قدم‌هایی است که در همین راستا انجام‌شده است؛ که وضعیت اینترنت سرورهای خارجی و داخلی را با هم سنجیده می‌شوند و اختلالات در اینترنت روی این سیستم به‌صورت کامل قابل‌مشاهده است. اگر تحلیلی روی کیفیت اینترنت انجام دهیم، احتمالاً به نتایج نامطلوبی خواهیم رسید.»
او افزود: «بحث زیرساخت در همه سرویس‌دهنده کمتر مطرح می‌شود و بحث بیشتر خود کیفیت سرویس است. از همین رو ما در ابرآروان روی دو موضوع زیرساخت و کیفیت باید تمرکز بیشتری داشته باشیم. فکر می‌کنم در سال‌های اخیر از لحاظ سرعت و پهنای باند پیشرفت داشتیم اما هنوز با استانداردهای جهانی به‌شدت فاصله داریم و فیلترنتی که روی اینترنت ما حاکم است در خیلی از موارد تأثیر می‌گذارد که نمونه آن آبان پارسال بود.»
وکیلی ادامه داد: «بسیاری از نیروهای ما مهاجرت معکوس انجام دادند و به شهرهای خود بازگشتند اما مشکلاتی وجود دارد مانند قطعی در کنفرانس‌های ویدیویی، این مسئله فقط در ایران وجود ندارد و در دنیا نیز با آن درگیر هستند.»
اختلال در کیفیت آن یک بحران ملی به شمار می‌آید
در ادامه ناصر حکیمی، مشاور عالی بانک تجارت درباره بانکداری دیجیتال و ورود استارتاپ‌ها به این حوزه گفت: «بحث بانکی به کیفیت بستگی مستقیم دارد. 85 درصد تراکنش‌ها با اینترنت مرتبط هستند. تبادل داده در بانک‌ها حجم زیادی ندارد. پایداری خطاها بسیار مسئله مهمی است. بانک‌ها در شبکه‌های داخلی خود به اینترنت کاری ندارند. در دیجیتال بانکینگ به دو پارامتر احراز هویت دیجیتالی و تبدیل اپلیکیشن‌های بانکی به سوپر اپ‌ها نیازمند پهنای باند مناسب است. کیفیت اینترنت اهمیت زیادی پیدا می‌کند.»
او افزود: در بانک‌های ما صحبت از دیتاسنتر که می‌شود می‌گویند ما قصد داریم به‌صورت اختصاصی آن را راه‌اندازی کنیم. دولت باید یک واحد مرکز را برای ارائه خدمات ابری را با گارانتی در نظر بگیرد برای مشتریان مختلف که می‌خواهند از آن استفاده کنند. این گارانتی در ایجاد اطمینان برای سازمان‌ها اهمیت دارد. عام مردم یک گوشی و اینترنت معمولی دارند و می‌خواهند یک مقدار دیتا ردوبدل کنند. بدون اتخاذ سیاست رشد پهن باند این سیاست نه اقتصاد دیجیتال شکل می‌گرفت و نه استارتاپ‌ها پیشرفت می‌کردند.»
به گفته 99.7 درصد تراکنش‌ها روی بستر اینترنت انجام می‌شود و اختلال در کیفیت آن یک بحران ملی به شمار می‌آید.
در ادامه فرید فولادی، مدیرعامل همکاران سیستم بابیان اینکه اگر پاندمی نبود؛ اینترنت از وضعیت بهتری برخوردار بود با اشاره به تجربیات خود در همکاران سیستم در این دوران گفت: «سطح انتظار ما چیست و چه چیزی رخ داده دو مقوله متفاوت است. اینکه بتوانیم یک جنس دیگر به مشتریان خود بدهیم. کیفیت صدا باید در این تماس‌ها بهتر باشد تا نه مردم خسته شوند و نه کارشناس‌ها. یک سری موارد را توانستیم برای نیروهایمان فراهم کنیم اما برای یک سری از نیروها نتوانستیم خدمات دورکاری را انجام دهیم.»
فولادی بابیان اینکه خیلی از بچه‌ها به موبایل خود Hotspot می‌کنند تا بتوانند به اینترنت بهتری دسترسی داشته باشند گفت: «در حال حاضر 1200 مشتری از خدمات کلود استفاده می‌کند. با توجه به اینکه کسب‌وکارهای متفاوت ازجمله خرده‌فروشی و... از فضای کلود همکاران سیستم استفاده می‌کنند. اگر روزی یکی از نرم‌افزارهای ما در یک شرکت قطع شود، باعث چالش‌های زیادی می‌شود. برای مثال روی کلود ما سیستم‌های خرده‌فروشی آمدند. زمانی که نرم‌افزارهای مشتریان به مشکل برمی‌خورد، اولین گزینه او تماس با شرکت ما است حتی اگر مشکل کیفیت اینترنت باشد اما اولین گزینه مراجعه او ما هستیم.»
قیمت اینترنت هنوز برای مخاطب گران محسوب می‌شود
آیدا مصباحی، مدیر اجرایی نماوا نیز با تأکید بر این موضوع که کاربران نماوا مشکلی با وضعیت اینترنت نداشتند؛ گفت: «در سرویس VOD ها یک کیفیت پایدار مورد انتظار مشتری است. با گروه فنی نماوا و شاتل جلسه داشتم که بتوانم به سراغ ایراد جدی برویم. آن‌ها هیچ مشکلی با وضعیت اینترنت نداشتند. ولی بحث‌های مفصل دیگری مانند قیمت اینترنت برای مردم برای استفاده از VOD ها وجود دارد. سرعت به‌صورت کیفی بهتر شده است و استفاده مردم از اینترنت بیشتر شده است اما قیمت اینترنت هنوز برای مخاطب گران محسوب می‌شود و نماوا در سبد خرید اولیه کالای ضروری‌شان نیست. هنوز یک کالای لوکس برای مردم محسوب می‌شوند و به‌هیچ‌وجه انتظار هیچ اتفاق بدی را برای مسیری که می‌خواهند وصل بشوند را ندارند. این موضوع برای VOD ها آسیب‌رسان است.»
دیدار با پیشگامان اینترنت ایران
در این رویداد همچنین برخی از اشخاصی که نقش مهمی در نخستین اتصال ایران به اینترنت داشتند در این زمینه صحبت کردند.
دکتر سیاوش شهشهانی استاد دانشگاه از نخستین ارتباطات مرکز تحقیقات فیزیک نظری (پژوهش‌های بنیادی) به شبکه بیت‌نت و سپس اینترنت گفت. شهشهانی به این اشاره کرد که مرکز تحقیقات سال‌ها بعد مسئولیت مدیریت دامنه‌های دات آی آر را بر عهده گرفت. او گفت زمانی این اعتقاد وجود نداشت که دامنه‌های دات آی آر رشد می‌کند ولی امروز 1 میلیون و 200 هزار دامنه دات آی آر وجود دارد.
او بابیان اینکه یکی از چالش‌های بزرگ این حوزه در ایران نبود شبکه آکادمیک در ایران و نبود پهنای باند کافی برای دانشگاه‌هاست گفت: «در آن زمان تنها پل ارتباطی در ایران پست و تلگراف بود، ایمیل در برابر آن‌ها یک وسیله حیرت‌انگیز بود. محققان از ایمیل برای ارتباط با هم برای انتقال پژوهش‌ها استفاده می‌شد.»
شهشهانی افزود: «در آن زمان و در هنگام اتصال به شبکه آی پی در اروپا برخی مدیران وقت ارتباطی کشور به طعنه می‌زدند که شبکه باید X25 باشد و ما قصد داشتیم از ترانسپوندر روی اینتل 100 استفاده کنیم که مخابرات به ما نه‌تنها اجازه استفاده نمی‌داد، بلکه می‌گفت آینده در دست X25 است و وقت خود را هدر ندهید. پس از گذشت یک سال از آن ماجرا ما با اینترنت آشنا شدیم و از بیت‌نت به آن مهاجرت کردیم.»
همچنین در این رویداد کلیپی از ناصر علی سعادت پخش شد. سعادت مدیرعامل ندا رایانه نخستین شرکتی بود که اینترنت را به کاربران خانگی ارائه داد در این ویدیو محصولاتی که برای نخستین بار سه دهه قبل برای اتصال به اینترنت مورد استفاده قرار می‌گرفتند را به نمایش گذاشته شد.
منبع خبر: تابناک 
اخبار مرتبط: فلاح جوشقانی: خصوصی‌سازی مخابرات بزرگ‌ترین اشتباه بود
موضوعات مرتبط: سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی مرکز تحقیقات فیزیک نظری سازمان فناوری اطلاعات استانداردهای جهانی شرکت مخابرات ایران مجلس شورای اسلامی ضریب نفوذ اینترنت پیشگامان اینترنت سازمان رگولاتوری شبکه ملی اطلاعات برای نخستین بار مگابیت بر ثانیه اقتصاد دیجیتال خدمات اینترنتی همکاران سیستم بازیگران اصلی اینترنت ایران سیاوش شهشهانی استاد دانشگاه کاربر ایرانی
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
