کتاب روش‌ها و ابزارهای نوین در مطالعات زبانی منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی سازمان سمت، کتاب روش‌ها و ابزارهای نوین در مطالعات زبانی، برای دانشجویان رشته‌های علوم شناختی زبانشناسی در مقطع دکتری به عنوان منبع اصلی در دروس «روش‌های پژوهش در علوم شناختی زبان» و «علوم اعصاب شناختی زبان» تدوین شده است.

این کتاب به روش‌های آزمایشگاهی در محیط‌های کاملاً کنترل‌شده برای مطالعات زبان می‌پردازد. در فصل اول به روش‌های گوناگون مطالعات زبانی پرداخته و مزایا و معایب روش‌های برون‌خط و برخط را برشمرده‌ایم. در فصل دوم ملاحظاتی را که باید در طراحی آزمایش‌های برخط در نظر بگیریم، بررسی کرده‌ایم. در فصل سوم پارادایم‌ها (الگوهای فراگیر) و روش‌های آزمایشگاهی‌ای را که عمدتاً در مطالعات برخط زبانی استفاده می‌شوند، معرفی کرده‌ایم. در فصل‌های چهارم تا هفتم به ترتیب به کاربرد ای‌ای‌جی، ردیاب چشم، اف‌ام‌آرآی و تی‌ام‌اس در مطالعات زبانی پرداخته و نتایج بعضی از مطالعات گزارش‌شده با این ابزارها را آورده‌ایم. در قسمت ضمیمه نیز نرم‌افزار قدرتمند و رایگان سایکوپای را که می‌توان از آن برای طراحی آزمایش‌ها استفاده کرد، معرفی کرده‌ایم.

هدف اصلی کتاب آشنا نمودن دانشجویان و محققان با روش‌های مطالعاتی آزمایشگاهی ازجمله چگونگی طراحی آزمایش، آشنایی با پارادایم‌های اصلی آزمایشگاهی (الگوی فراگیر) ازجمله تصمیم‌گیری واژگانی، آماده‌سازی معنایی و نحوی، خواندن خودگام و نیز کاربرد ابزارهای جدید در مطالعات زبانی است. از این ابزارها و پارادایم‌ها (الگوهای فراگیر) می‌توان در مطالعات مربوط به درک زبان گفتار، مطالعات مربوط به خواندن، تولید زبان، بازشناسی واژه، بررسی نواحی درگیر در حین اجرای فعالیت‌های زبانی، پردازش زبان در گویشوران دوزبانه، یادگیری زبان دوم، اکتساب زبان و مطالعات مربوط به اختلالات زبانی از جمله زبان‌پریشی استفاده نمود.

فهرست مطالب عبارت است از:

پیشگفتار

فصل اول: روش‌های پژوهش در مطالعات زبانی

فصل دوم: آزمایش: چرا و چگونه

فصل سوم: فعالیت‌های برخط آزمایشگاهی در مطالعات زبانی

فصل چهارم: ای‌ای‌جی و مطالعات زبانی

فصل پنجم: ردیابی چشم و مطالعات زبانی

فصل ششم: تی‌ام‌اس و کاربردهای آن در مطالعات زبانی

فصل هفتم: اف‌ام‌آرآی و مطالعات زبانی

ضمیمه: معرفی نرمافزار آزمون‌ساز سایکوپای

منابع و مآخذ

واژه نامه

در پیشگفتار این اثر به قلم نویسنده آمده است: تا چند دهه گذشته به دلیل نبود دستگاه‌های تصویربرداری مدرن و ابزارهای غیرتهاجمی، پژوهشگران حوزه زبان مجبور بودند برای کشف سازوکارهای مربوط به پردازش زبان در مغز، روش‌های تهاجمی‌ای همچون بررسی مغز حین عمل جراحی را انجام دهند. این روش‌ها علاوه بر مسئولیت‌های اخلاقی، گاه عوارض جدی در پی داشتند. همچنین چگونگی مدل‌سازی‌های فعالیت‌های ذهنیِ مربوط به زبان در مغز فقط به مطالعه نقص‌های زبانی حاصل از آسیب مغزی و تحریک الکتریکی محدود بود، اما با ظهور ابزارها و فناوری‌های جدید در دهه‌های اخیر، پژوهش‌هایی که به بررسی کارکردهای مغزی و چگونگی پردازش زبان در مغز پرداخته‌اند اطلاعات فراوانی درباره نقش نواحی گوناگون مغز در اختیار ما گذاشته‌اند.

در دهه‌های هشتاد و نود، شیوه‌های غیر تهاجمی مدرنی همچون ای‌ای‌جی، تی‌ام‌اس، اف‌ام‌آرآی، پِت و ردیابی چشم به عنوان ابزارهای جدیدی برای مطالعه فعالیت‌های مغزی انسان در افراد سالم پا به عرصه ظهور نهادند، حتی امروزه با بهره‌گیری از ابزارهای جدید می‌توانیم به پاسخ‌های جدیدتری درباره سؤال‌های قدیمی خود درباره زبان و عناصر زبانی دست یابیم. برای مثال چگونگی پردازش فعل مرکب فارسی یکی از پرسش‌های اساسی در میان زبان‌شناسان ایرانی است. بسیاری از سوالات در این خصوص هنوز مورد مناقشه هستند؛ برای نمونه «آیا اجزاءِ فعل مرکب (مثلاً سوگند خورد) شامل اسم و فعل به عنوان یک واحد در مغز بازنمایی و پردازش می‌شوند یا به صورت واژه به واژه و آیا میان پردازش و بازنمایی فعل‌های «سوگند خورد»، «کتک خورد»، «زمین خورد»، «غذا خورد» و «شام خورد» تفاوت‌هایی وجود دارند؟». روش‌های برون‌خط و داده‌بنیاد نمی‌توانند به این‌گونه سؤال‌ها پاسخ دهند.

کتاب روش‌ها و ابزارهای نوین در مطالعات زبانی با تألیف و ترجمه مهدی پورمحمد عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی و مغز دانشگاه شهید بهشتی به همت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به بهای ۸۶ هزار تومان منتشر شد.