همه چیز در مورد درخت بلند قامت و مقدس چنار

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، درخت چنار یک درخت بلند قامت است و از درختان بومی نیم کره شمالی است. درخت چنار آنچنان بلند قامت است که می‌تواند هر فضای باغی شکل را محصور در تنه‌ها و شاخه‌های بلند خود سازد و گاهی ارتفاع آن به ۳۰ تا ۵۰ متر می‌رسد. از سوی دیگر درخت چنار زیبا است.

امروزه درخت چنار به علت قامت بلندش برای ایجاد سایه در حاشیه خیابان‌ها و پارک‌ها استفاده می‌شود و همچنین برگ درخت چنار با شکل خاصش جلوه‌ی ویژه‌ای به محیط می‌دهد.

از دور، چون تاجی از گل به چشم می‌آید و از نزدیک یادآور احساس‌های شورانگیزی است.

برای آن‌ها که باغ دارند و یا می‌خواهند یک باغ زیبا را خلق کنند و یا شاید در فضای محدود باغچه‌های خود، بهره گیری از یک سایه طبیعی در همراهی با درختانی تناور می‌خواهند، درخت چنار می‌تواند بهترین انتخاب باشد.

شکل درخت چنار

درخت چنار درختی بزرگ و زیبا با برگ‌های پنچ پر است. نام لاتین درخت چنار Plane tree است، البته بعضی از گونه‌ها که به خصوص خواستگاه آمریکا هستند Sycamore نام دارند. درخت چنار از جمله درختان گسترده است و می‌تواند سطح وسیعی از خاک زیر پایش را در پناه سایه بلند خود بپوشاند.

تنه‌ی اصلی چنار استوانه شکل و نسبتا پر چوب است. هر قدر عمر درخت چنار بیشتر شود، تنه آن تنومندتر می‌شود. از تنه‌ی این درخت در صنایع چوب و تولید ذغال استفاده می‌شود و برگ درخت چنار در تولید کود اهمیت دارد.

در پاییز برگ‌های آن‌ها می‌ریزد و معمولاً در کنار جویبار‌ها و زمین‌های مرطوب می‌رویند، هرچند نسبت به خشکسالی مقاومند. گلدهی درخت چنار در فصل بهار انجام می‌شود و سپس میوه‌ها که به شکل کوزه‌های کوچک سبز رنگ هستند به شکل فندق‌های خشک و مرکب در آمده و می‌رسند.

انواع درخت چنار

• چنار شرقی (Platanus orientalis): با نام چنار شرقی که در برخی از اسامی متداول با عنوان چنار آسیایی نیز شناخته شده است و به لاتین oriental plane شناخته شده است این درخت چنار کوتاه قامت است و تا ۳۰ متر رشد می‌کند.

پوست تنه این چنار رنگارنگ است و در تنوع قابل توجهی دیده می‌شود. برگ‌های این چنار از انواع سه گوش است که در قسمت زیرین کرک دار هستند. این گونه چنارعمر زیاد و تاج زیبایی دارد و خواستگاه آن ایران است و در ایران به وفور دیده می‌شود.

• چنار اروپایی (Platanus Hispunica): این چنار که بومی سرزمین‌های غرب تا شمال خاک اروپا است، یک درخت بلند قامت است که می‌تواند تا ۵۰ متر ارتفاع بگیرد. تاج این چنار نیز بسیار پهن می‌باشد و گاهی به قطر ۶۰ متر می‌رسد.

پوست درخت چنار اروپایی به شکل صاف است که در اثر گذشت زمان به حالت فلسی شکل درآمده و سرآخر لایه لایه خواهد شد. پوست درخت چنار اروپایی شامل رنگ‌های سبز-زرد، سفید-خاکستری و یا قهوه‌ای می‌باشد. برگ‌های این نوع چنار از انواع ۵ گوش است؛

• چنار آمریکایی Platanus occidentalis: این چنار آمریکایی به نام‌های انگلیسی occidental plane، american sycamore، buuonwood معروف است و این گونه می‌تواند تا ۴۰ متر ارتفاع یابد.

درخت چنار آمریکایی تاج وسیع و گسترده‌ای دارد و پوست این درخت چنار در اثر زمان همراه با رنگی سفید که به کدری می‌زند، به شکل ورق ورق شده از تنه جدا خواهد شد. برگ‌ها در این چنار به حالت سه گوش هستند.

• چنار خوشه‌ای (Platanus Racemosa): یک گونه بومی در سرزمین آمریکا است با نام‌های انگلیسی California sycamore، Western sycamore، California plane شناخته شد است. این نمونه چنار تا ۳۵ متر ارتفاع پیدا می‌کند؛ که غالباً در مناطق ساحلی و یا نزدیک رودخانه‌ها رشد می‌کند. مشخصه آشنای این درخت چنار جدا از قد بلندی که دارد، شکل نامنظم و آشفته شاخه‌های آن در حین رشد کردن می‌باشد.

درخت چنار در ایران و قدمت آن

چنار از جمله درختان بومی در سرزمین ایران است؛ اما بومی بودن آن گره‌های تاریخی با فرهنگ‌های باستانی این سرزمین دارد. البته درخت چنار از گذشته‌های دور نیز همواره برای ایرانیان مقدس بوده است و ایرانیان باستان آن را پادشاه درخت‌ها می‌دانستند.

چنار حتی در ادبیات فارسی نیز از گذشته جایگاهی ویژه داشته است. در دوران باستان همیشه در جوار آتشکده‌ها از انواع چنار می‌کاشتند و بعد‌ها که این سرزمین در همراهی با مناره‌هایی بلند قامت، آوای الهی را سر می‌داد، چنار‌ها نیز در فضا‌های مذهبی مانند مساجد، امامزاده‌ها و… جای گرفتند.

تهران قدیم نیز معروف به باغ انار و چنار بوده است. در تهران نخستین بار در سال ۱۳۰۰ زمانی که خیابان ولیعصر احداث شد در کنار حاشیه‌های خیابان درخت چنار را کاشتند

شرایط نگهداری از درخت چنار:

آب و هوا و اقلیم مناسب درخت چنار

درخت چنار مناسب برای هوای خنک و مرطوب است و میتواند سرما را تا ۴۰ درجه زیر صفر تحمل کند. اما نمونه‌هایی که در شهر‌ها کاشته می‌شوند فقط تا دمای منفی ۲۳ درجه سالم می‌مانند.

درخت چنار تا حدودی می‌تواند در انواع آب و هوا‌ها به خوبی رشد کند. این درخت تنومند قادر است مقداری گرما را نیز تحمل کند، اما در شهر‌های جنوبی کشور که دما بسیار بالا و آفتاب سوزان است، درخت چنار معمولا قادر به رشد نیست.

آبیاری درخت چنار:

در سال‌های اولیه رشد این درختان باید به آبیاری منظم درختان جوان دقت داشت تا به خوبی رشد کننده تا ریشه بلندی در عمق خاک بسازند و بتوانند از رطوبت داخلی خاک استفاده کنند. اما به هر حال این نوع گیاه می‌تواند تا دودی خشکی را تحمل کند.

خاک درخت چنار:

چنار به علت داشتن ریشه‌های قوی وعمیق، در خاک‌های نسبتا ریز بافت، عمیق آبرفتی، با رطوبت متعادل و زهکشی خوب رشد میکند. مخلوطی از ماسه، خاک برگ و کود دامی می‌تواند انتخاب مناسبی برای درخت چنار باشد. در خاک‌های کم عمق، سنگلاخی، یا قلوه سنگی، متراکم یا درشت آهکی رشد آن محدود میشود و قبل از فصل پاییز خزان میکند.

توجه کنید که درخت چنار به خاک‌های قلیایی حساسیت نشان می‌دهد و ممکن است در اثر این مسئله حاشیه‌ی برگ‌های درخت زرد و سوخته شود.

نور مورد نیاز درخت چنار:

درختان چنار را در مکان‌هایی بکارید که به صورت کامل بتوانند نور خورشید را جذب کنند. البته نهال‌های نابالغ و کوچک به آفتاب کمتری نسبت به درختان بالغ نیاز دارند.

درخت چنار اگر در شرایط نوری مناسبی نباشد رشد خوبی ندارد و تاج کوچک و ضعیفی از آن‌ها شکل میگیرد. البته گاهی ممکن است، حاشیه برگ‌ها در تابستان به علت تابش نور مستقیم خورشید سوخته شود.

هرس درخت چنار:

اگر درختان را برای ایجاد فضای سبز، مانند پارک‌ها در نظر می‌گیرید، نیازی به هرس کردن هر ساله آن‌ها نیست. اجازه دهید درخت به حداکثر رشد طبیعی خود برسد. فقط برای کاشت آن‌ها باید این نکته را مد نظر داشته باشید که فاصله بین آن‌ها رعایت شود.

اما اگر شما از درخت چنار در حیاط خانه یا باغ خود و یا در حاشیه خیابان‌ها نگهداری می‌کنید برای جلوگیری از رشد بی رویه درخت می‌توانید آن را سالیانه هرس کنید. به این منظور که شاخه‌های زائد، پاجوش‌ها و شاخه‌های خشکیده، بیمار یا آفت زده را جدا کنید. همچنین بریدن شاخه‌های شکسته و ناسالم برای رشد بهتر درخت ضروری است. بهترین زمان برای هرس هم فصل پاییز است که فصل استراحت گیاه می‌باشد.

تکثیر درخت چنار:

۱. تکثیر درخت چنار از طریق بذر:

برای تکثیر درخت چنار به روش کاشت بذر نیز باید در اواخر زمستان و اوایل بهار میوه را جدا کرده و در خاک سبک کاشت. بذر چنار را تا یک سال نباید جابجا کرد تا نهال کاملا جان بگیرد. قوه نامیه چنار کم است؛ بنابراین بلافاصله پس از بذرگیری از درخت، باید آنرا در بستری از خاک سبک بکاریم و پس از یکسال آن را جابه جا نماییم.

۲. تکثیر درخت چنار از طریق قلمه:

برای قلمه زدن چنار ابتدا باید یکی از شاخه‌های جوان (حدودا ۳۰ سانتی متری) درخت را انتخاب کرده، زیرا این قلمه‌ها از قدرت ریشه زایی زیادی دارند و سپس به کمک چاقوی باغبانی تمیز و ضدعفونی شده آن را از درخت مادر جدا کنیم.

برای قلمه زدن بهتر است راس شاخه انتخابی را به صورت افقی و انتهای آن را به شکل مورب برش بزنید. همچنین باید توجه کنید که قلمه‌ها از زیر بند‌ها جدا شوند تا خاصیت ریشه زایی داشته باشند.

بهترین زمان برای کاشت قلمه‌های درخت چنار فصل بهار و تابستان است. قبل از کاشت باید چند ساعت قلمه‌های تهیه شده را در آب قرار دارد تا برای کاشت آماده شوند. سپس با فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر قلمه‌ها را به صورت دسته دسته در خاک پیت ماس و ماسه بکارید و روی آن‌ها را با ماسه بپوشانید.

توجه داشته باشید که هنگام کاشت باید حداقل یک سوم طول قلمه‌ها در خاک قرار بگیرد. بعد از کاشت قلمه‌های درخت چنار آن‌ها را به طور منظم آبیاری کنید.

مصارف اقتصادی درخت چنار

۱-مصارف صنعتی درخت چنار:

چوب چنار یکی از بهترین چوب‌ها برای استفاده در صنعت است که بدون آغشته کردن آن با مواد ضد عفونی کننده، مدت‌های طولانی در مقابل تغییرات جوی سالم میماند.

مصداق بارز دوام و عمر طولانی چوب درخت چنار در، پنجره و ستون‌های بسیاری از بنا‌های تاریخی ایران است. از جمله در اصفهان بنای عالی قاپو، چهلستون، مسجد و مدرسه چهارباغ، ساختمتان‌های اربابی منطقه بختیاری و ... از چوب چنار ساخته شده است.

۲. مصارف دارویی درخت چنار:

برای درمان لکه‌های پوستی از پوست درخت چنار و برای درمان مارگزیدگی از ریشه آن استفاده می‌کنند. همچنین از میوه و برگ درخت چنار برای رفع ناراحتی‌های حلق و گرفتگی صدا استفاده میشود.

۳-استفاده از برگ چنار جهت تهیه خاکبرگ:

از برگ چنار برای تهیه خاکبرگ استفاده می‌شود. این نوع خاک در باغبانی مصارف زیادی دارد. از خاکبرگ میتوانیم در مخلوط خاک‌ها استفاده کنیم، همچنین میتوان به عنوان مالچ و پوشش روی بذر‌های کاشته شده پاشید و از آن استفاده کرد.

منبع:بیتوته

انتهای پیام/