"توهین به روحانی"، حذف خمینی و "خلیفه‌کشی" در مراسم ۲۲ بهمن

ویروس کرونا بر برگزاری مراسم راهپیمایی سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی سایه افکند و در غیاب تجمعات سازمان‌یافته سالیان گذشته، موتورسواران را راهی خیابان‌های تهران و شهرهای بزرگ کشور نمود.

حال‌وهوای راهپیمایی سال جاری چنان بود که واکنش‌های بسیاری را در پی داشت. افزون بر آنکه قطعنامه پایانی این راهپیمایی نیز بیان صریح همان شعارهایی بود که موتورسواران در خیابان‌ها سر داده بودند.

سه پدیده متفاوت و از قرار معلوم مرتبط با هم، سرنوشت مراسم راهپیمایی سال جاری سالروز "انقلاب اسلامی" را رقم زدند: "هتاکی" و اهانت به حسن روحانی، حذف نام خمینی، بنیادگذار جمهوری اسلامی، از قطعنامه پایانی و تجمع "غیرقانونی" هواداران محمود احمدی‌نژاد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

همین سه پدیده واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛ واکنش‌هایی که زبان و لحن تندشان در تناسب با کلامی بود که در خیابان‌ها و در قطعنامه جلوه یافته بود.

"هتاکی به روحانی"

شعار "مرگ بر روحانی" یکی از شعارهای اصلی موتورسواران بود. رویکرد شرکت کنندگان در مراسم ۲۲ بهمن نسبت به دولت روحانی بازتاب آن چیزی بود که در قطعنامه پایانی نیز به صراحت بیان شده است.

از شعار "مرگ بر روحانی" به عنوان "توهین"، "ناسزا" و "هتاکی" به رئیس جمهور ایران یاد شده است. این نخستین بار نیست که چنین شعاری در تجمعات اعتراضی علیه دولت روحانی به گوش می‌رسد. آنچه خشم طرفداران روحانی و دولت او را برانگیخته، زمان و گستردگی طرح آن است.

علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر روحانی از "تسلسل هتاکی" علیه روحانی سخن گفته است. این مقام دولتی در پست توییتری خود نوشته است:

«این تسلسل هتاکی‌‌ها، از تریبون‌ها و تلویزیون تا موتورسواران راهپیمایی ۲۲ بهمن، اتفاقی و خودسرانه به نظر نمی‌رسد.»

معزی به "تذکرات روشن، علنی و چندباره" خامنه‌ای در ارتباط با پرهیز از هتاکی اشاره کرده و تکرار چنین اقداماتی را "سرپیچی و سرکشی" خوانده است.

"تهی‌شدن نظام از جمهوریت"

حمله به حسن روحانی را برخی از معترضان به مراسم ۲۲ بهمن سال جاری را "خلیفه‌کشی" خوانده‌اند. اقدامی که به باور آن‌ها می‌تواند برای کل جمهوری اسلامی پیامدهای سنگین داشته باشد.

معاون ارتباطات حسن روحانی آن را اقدامی در راستای "تهی‌شدن نظام از جمهوریت" خوانده است. او در پست توییتری خود مخالفان روحانی را "آمریکاستیزان سابق" خوانده و مدعی شده که آن‌ها نه تنها ترامپ را "تطهیر" کرده‌اند، بلکه ناسزاها را "منحصرا" برای روحانی کنار گذاشته‌اند.

معزی تصویر مراسم راهپیمایی ۲۲ بهمن سال جاری را "تصویر زشت و شرم‌آور" خوانده و آن را هشدار بزرگی دانسته است. نوشته است این اقدام «انتقام از صندوق، نه فقط انتقام از یک فرد یا جریان، که انتقام از آینده است.»

حسام‌الدین آشنا، مشاور روحانی نیز به پیامدهای چنین اقداماتی اشاره کرده و از آن به عنوان "آتش‌بازی" با "عواقب دردناک" یاد کرده است.

او در پست توییتری خود نوشته است: «هشدار: تجربه نشان داده است از راه‌اندازی جریانات خودجوش! و شعارهای سازمان‌یافته علیه دولت تا سوءاستفاده دشمنان و شکل‌گیری اغتشاش علیه نظام راهی نیست.»

عباس آخوندی، وزیر پیشین راه‌ و شهرسازی شعار علیه روحانی را جلوه‌ای از پدیده "چنددولتی" در ایران دانسته و از آن به عنوان "خلیفه‌کشی" یاد کرده و نسبت به باب شدن این سنت مأنوس تاریخی هشدار داده است.

غلامرضا بنی اسدی نیز هشدار داده است که رسم "خلیفه‌کشی" با روحانی تمام نخواهد شد. او به کسانی که اقدام به چنین کاری کرده‌اند هشدار داده است که آن‌ها نیز "باید خود زنبیل بگذارند در صف که به زودی نوبت خودشان هم خواهد رسید".

عباس عبدی نیز در پست توییتری خود نسبت به شعار "مرگ بر روحانی" واکنش نشان داده و گفته است که اگر توهین جرم است، پس مجازات دارد.

در بند شش قطعنامه پایانی راه‌پیمایی ۲۲ بهمن از "وحدت کلمه و همدلی حول محور ولایت" سخن رفته و ضمن هشدار به "جریان‌ها و نحله‌های داخلی" از عزم راسخ در "ساختن دولت اسلامی" سخن رفته است.

به باور تنظیم کنندگان قطعنامه پایانی ۲۲ بهمن این دولت اسلامی باید "مومن، کاردان، انقلابی، اهل جهاد و پرتوان" باشد.

حذف نام خمینی از قطعنامه

جواد امام، یکی از فعالان اصلاح‌طلب، برگزاری کل مراسم دهه فجر را مورد توجه قرار داده و نوشته است:

«عجب دهه فجری!؟» او نوشته است که این دهه فجر در گام نخست روز ۱۲ بهمن با حذف "بیت امام" و قطع پخش سخنرانی حسن خمینی در جلسه هیئت دولت در آرامگاه خمینی شروع شد. "راه پیمایان" در گام دوم نام خمینی را هم در قطعنامه پایانی حذف کردند.

برخی دیگر از منتقدان مراسم ۲۲ بهمن سال جاری حذف کنندگان نام خمینی و "مرگ خواهان" روحانی را گروهی واحد و مرتبط با یکدیگر دانسته و مدعی شده‌اند که کنار هم قرار گرفتن این دو پدیده تصادفی نبوده است.

نمایش قدرت در سالروز پیروزی انقلاب اسلامی

نه تنها در جریان تظاهرات تصویرهای خمینی کمتر از سالیان پیش دیده می‌شد، بلکه حذف نام او در قطعنامه پایانی نیز از جمله حاشیه‌های مراسم راهپیمایی ۲۲ بهمن سال جاری بود.

سایت جماران در یادداشتی به قلم حمید طباطبایی نسبت به حذف نام خمینی از قطعنامه پایانی واکنش نشان داده است. در این یادداشت آمده است که سه بار نام خامنه‌ای "با عنوان و اسم و القاب" آمده است و نام قاسم سلیمانی، محسن فخری‌زاده و حتی نام ابومهدی مهندس (یکی از فرماندهان حشد الشعبی) در قطعنامه مطرح شده، ولی اسمی از خمینی نیامده است.

این سایت در ادامه گزارش خود می‌نویسد: «آیا در رفتاری چنین، شامه‌های تیز، بوی "نفوذ" را حس نمی‌کنند؟» از مسئولان تنظیم قطعنامه پرسیده شده است که در صورت سهوی بودن، «چه کسی این بیانیه را نوشته است و از چه میزان فهم و شعور برخوردار» بوده است و «اگر عمدی بوده چه برخوردی با او می‌شود؟»

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

موسسه تنظیم و نشر آثار خمینی با انتشار بیانیه‌ای نسبت به حذف نام خمینی در قطعنامه پایانی اعتراض کرده و آن را خطایی خوانده است که "حتی در صورت سهو، قابل اغماض" نیست. این موسسه خواستار توضیح مسئولان در این رابطه شده است.

جمهوری اسلامی طی چهار دهه گذشته همواره با برپایی تظاهرات و مراسم سالروز انقلاب اسلامی و برگزاری دهه فجر بر آن بوده که وحدت و پشتیبانی مردم از حکومت و در عین حال قدرت سیاسی حاکمان را به نمایش بگذارد. مراسم ۲۲ بهمن سال جاری برخلاف این سنت، تصویر متفاوتی را به نمایش گذاشت.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  پس از خروج محمد رضا شاه پهلوی در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۷، مخالفان حکومت سلطنتی خود را در مسیر پیروزی یافتند. اما شاید کمتر کسی باور می‌کرد که آن‌ها کمتر از یک ماه بعد قدرت را به دست بگیرند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  شاه پیش از خروج از ایران شاهپور بختیار، از اعضای جبهه ملی و زندانی سیاسی سابق را به عنوان نخست وزیر منصوب کرد. انقلابیون و حتی هم حزبی‌های بختیاز، دولت وی را به رسمیت نشناختند و حتی وی را از جبهه ملی اخراج کردند. بختیار با پیروزی انقلاب از ایران گریخت.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  سید روح‌الله خمینی که از سوی بسیاری از گروه‌های مخالف شاه به عنوان رهبر انقلاب ایران شناخته می‌شد، پس از سال‌ها تبعید تصمیم گرفت به تهران بازگردد. بختیار ابتدا موافق بازگشت وی به ایران نبود.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  روزنامه کیهان چهارشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۵۷. چاپ دوم

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  روزنامه اطلاعات . ۱۲ بهمن ۱۳۵۷

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  ۱۲ بهمن ماه ۱۳۵۷، آیت‌الله خمینی که انقلابیون از وی با عنوان «امام» یاد می‌کردند با هواپیمای ایرفرانس از پاریس راهی تهران شد. خبرنگاری در هوا پیما از آیت‌الله خمینی پرسید که چه احساسی از بازگشت به ایران دارد. او پاسخ داد: «هیچ». با این حال صادق قطب‌زاده برای خبرنگار ترجمه کرد که آیت‌الله در این مورد پاسخی نمی‌دهند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  هواپیمای رهبر انقلاب ایران بدون مشکل در فرودگاه مهرآباد می‌نشیند. آیت‌الله خمینی به همراه جمعی از انقلابیون سرشناس وارد تهران می‌شود. افرادی که شماری از آنها بعدها مورد غضب قرار گرفتند و حتی جان خود را از دست دادند. ابوالحسن بنی صدر، صادق قطب‌زاده، ابراهیم یزدی، صادق طباطبایی، محسن سازگارا و محمد منتظری از جمله همراهان وی بودند. آیت‌الله خمینی در دست خلبان فرانسوی پرواز خود از هواپیما پایین آمد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  آیت‌الله خمینی از فرودگاه راهی بهشت زهرا شد و در آنجا سخنرانی تندی علیه دولت بختیار کرد. وی در بخشی از سخنان‌اش گفت: «من دولت تعیین مى‏کنم! من تو دهن این دولت می‌زنم! من دولت تعیین می‌کنم! من به پشتیبانى این ملت دولت تعیین می‌کنم». به نوشته رسانه‌های خبری بیش از ۴ میلیون نفر به استقبال او آمده بودند. نزدیک به نیم میلیون نفر هم در بهشت زهرا به سخنرانی وی گوش دادند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در روزهای پس از ورود آیت‌الله خمینی، درگیری‌ها در تهران و شهرستان‌ها ادامه یافت. ۱۴ بهمن مدرسه علوی میزبان خبرنگاران ایرانی و خارجی بود. آیت‌الله خمینی گفت که دولت موقت را بزودی معرفی خواهد کرد. او از ارتش نیز خواست هر چه زودتر به انقلاب بپیوندد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  ۱۵ بهمن: آیت‌الله روح‌الله خمینی همچنان خواستار ادامه اعتراضات بود.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  آیت‌الله خمینی در روز ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ طی فرمانی مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت تعیین و معرفی کرد. عصر همان روز در سالن سخنرانی مدرسه علوی در یک مصاحبه مطبوعاتی مهدی بازرگان برنامه و وظایف دولت موقت را تشریح کرد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در ۱۷ بهمن مهدی بازرگان موقتاً از رهبری نهضت آزادی کناره‌گیری و به مدرسه علوی نقل مکان کرد. دکتر جواد سعید، رییس مجلس شورا در جلسه مجلس اظهار کرد: «بازگشت خمینی، مرجع عالیقدر تشیع را به خاک وطن از طرف خود و عموم نمایندگان خوش‌آمد می‌گویم.» لوایح محاکمه وزرای سابق و انحلال ساواک، در این جلسه به تصویب رسید.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در ۱۸ بهمن فرماندار نظامی تهران به این دلیل که مردم به مقررات حکومت نظامی اهمیت نمی‌دهند، ساعات منع عبور و مرور را کاهش داد. سیزده نفر دیگر از نمایندگان مجلس شورای ملی استعفا دادند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  به گفته ناظران روز نوزدهم بهمن ماه بزرگ‌ترین راهپیمایی انقلابیون صورت گرفت. راهپیمایان از نخست وزیری مهدی بازرگان حمایت کردند و علیه دولت بختیار شعار دادند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  روزنامه اطلاعات . ۱۹ بهمن ۱۳۵۷

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  تیتر اول روزنامه کیهان روز ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ به دیدار پرسنل نیروی هوایی با آبت‌الله خمینی اختصاص داشت.خبر این دیدار به همراه تصویری به چاپ رسید. در تصویر، جمعی از همافران با لباس رسمی در اقامتگاه رهبر انقلاب ایران از پشت سر دیده می‌شدند. پس از انتشار خبر، دولت بختیار آن را تکذیب و عکس را مونتاژ شده خواند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در روز ۲۰ بهمن ماه که مصادف بود با روز جمعه، مهدی بازرگان در جمع مردم در دانشگاه تهران سخنرانی کرد. در همین هنگام در غرب تهران درگیری شدیدی صورت گرفت؛ عده زیادی از افراد گارد شاهنشاهی به پادگان همافران نیروی هوایی حمله بردند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  به محض آغاز درگیری آنان، عده زیادی از جوانان وابسته به جناح‌های مختلف (از جمله چریک‌های فدایی و مجاهدین خلق) به نفع همافران وارد صحنه درگیری شدند. این درگیری خونین ده‌ها نفر کشته و مجروح بر جای گذاشت ولی در ‌‌نهایت همافران توانستند حلقه محاصره نیروهای گارد را بشکنند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  روز بیست و یکم بهمن ماه، روز نبرد مسلحانه همه جانبه مردم و نیروهای دولتی بود. درگیری خونین مردم و لشکر گارد در این روز به اوج خود رسید؛ جنگ تانک‌ها با مردم مسلح باعث کشته و زخمی شدن صد‌ها نفر شد. آیت‌الله خمینی تهدید کرد در صورت عدم جلوگیری از کشتار نیروهای گارد شاهنشاهی، حکم جهاد خواهد داد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در روز ۲۱ بهمن چندین کلانتری توسط گروههای مسلح انقلابی تسخیر شدند که در نتیجه آن مقادیر زیادی اسلحه به دست مردم افتاد. در همین روز فرمانداری نظامی تهران از ساعت ۴ بعد از ظهر مقرارات منع آمد و شد صادر کرد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  با وجود اعلام مقررات منع عبور و مرور مردم عملاً مقررات حکومت نظامی را باطل کردند و تا صبح در خیابان‌ها با ایجاد حریق و راه بندان‌های متعدد مانع حرکت قوای نظامی ‌شدند.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  در روز ۲۲ بهمن به ترتیب زندان اوین، ساواک، سلطنت آباد، مجلس‌های سنا و شورای ملی، شهربانی، ژاندارمری و ساختمان زندان کمیته مشترک به تصرف مردم در آمد. در تسخیر شهربانی سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران به دست انقلابیون مسلح دستگیر شد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  پادگان باغشاه و دانشکده افسری، دبیرستان نظام، زندان جمشیدیه، پادگان عشرت آباد و پادگان عباس آباد یکی پس از دیگری تسلیم شدند و آخرین مرکزی که به تصرف درآمد رادیو و تلویزیون بود و نشانه‌های پیروزی نهایی پدیدار گشت.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  ساعت ۱۰ بامداد روز ۲۲ بهمن، شورای فرماندهان نیروهای مسلح در ستاد مشترک تشکیل شد و تصمیمی سرنوشت‌ساز گرفت. برخی از نظامیان حاضر در جلسه عبارت بودند از: عباس قره باغی، جعفر شفقت، حسین فردوست، هوشنگ حاتم، ناصر مقدم، عبدالعلی نجیمی، احمدعلی محققی، عبدالعلی بدره‌ای، عبدالمجید معصومی، جعفر صانعی، اسدالله محسن‌زاده، حسین جهانبانی، محمد کاظمی، خلیل بخشی آذر، علی محمد خواجه نوری و منوچهر خسروداد،.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  ریاست شورای عالی ارتش بر عهده عباس قره باغی بود. پس از گزارش فرماندهان نیرو‌ها از وضعیت موجود بحث پیرامون همبستگی ارتش با مردم آغاز شد؛ اکثراً موافقت خود را اعلام کردند و سرانجام اعلامیه‌ای مبنی بر بی‌طرفی ارتش در کشمکش میان دولت و انقلابیون تهیه و به امضا رسید.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  ساعت یک بعد از ظهر خبر تصمیم شورای عالی ارتش در اختیار رادیو و تلویزیون گذاشته شد. رادیو ایران برنامه عادی خود را قطع و اعلامیه را قرائت کرد. لحظه‌ای بعد نیروهای انقلاب محوطه رادیو تلویزیون را تصرف کردند و خبر سقوط رژیم سلطنتی پهلوی از رادیو تلویزیون ملی اعلام شد.

• روایت تصویری از ده روزی که ایران را تغییر داد

  روزنامه کیهان چاپ ۲۵ بهمن ۱۳۵۷

  نویسنده: MI