آیا عربستان بن سلمان در معرض تغییرات است؟

مهم ترین مشکلی که در سال های اخیر آل سعود را در باتلاق خود کشیده مساله یمن می باشد، موضوعی که با وزیر دفاع شدن بن سلمان در ششم فروردین سال ۱۳۹۴ آغاز شد و نه تنها خسارت های فراوانی به این کشور اسلامی وارد شد، بلکه صدها میلیارد دلار از منافع و منابع مردم عربستان و امارات را نیز به باد فنا داد.

هرچند تجاوز به یمن اصلی ترین پرونده ای می باشد که آل سعود و به ویژه ولیعهد کم تجربه و جاه طلب عربستان با آن درگیر است، اما برخی مشکلات این کشور همچون دخالت‌ در امور کشورهایی همچون عراق، سوریه، لیبی، افغانستان، پاکستان و لبنان در حمایت از گروه‌های تروریستی مانند القاعده، طالبان و داعش به سال‌های پیش از آن باز می‌گردد که فقط مربوط به امروز نیست.

در روزهای اخیر سایت روزنامه عربی۲۱، براساس بیانیه‌های دولت عربستان و موسسه پول سعودی(ساما) در دوره حکومت ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و ولیعهدی بن سلمان  اعلام کرده که این کشور ۲۳۸.۲ میلیارد دلار وام از خارج گرفته و حدود ۲۷۸.۳ میلیارد دلار از ذخایر ارزی را خرج کرده است.

براساس گزارش "ساما" ذخایر ارزی عربستان از زمان روی کار آمدن ملک سلمان و بن سلمان در سال ۲۰۱۵ و تا دسامبر ۲۰۲۰ بیش از ۳۸ درصد کاهش داشته است.

همچنین عربستان ۵۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را فقط طی ماه‌های مارس و آوریل (دی و بهمن) از دست داده که ۴۰ میلیارد دلار آن به صندوق سرمایه‌گذاری دولتی به دلیل پیامدهای کرونا حواله شد.

براساس این گزارش، بدهی‌های عربستان طی شش سال گذشته یعنی دقیقا در دوران تجاوز به یمن ۲۱ برابر شده است.

یکی از سیاست‌های غلط "محمد بن سلمان" ولیعهد سعودی در سال‌های اخیر، موجب کاهش شدید قیمت نفت و وارد کردن خسارت نه تنها به عربستان بلکه به تمامی کشورهای تولید کننده طلای سیاه شد، اما در این بین به دلیل این که آل سعود تقریبا تمامی درآمدهای ارزی خود را از فروش نفت بدست می آورد بیشترین ضرر را متحمل شد و این موضوع باعث تنگنای مالی برای این رژیم شده  به حدی که سران عربستان دیگر توان پرداخت حقوق تروریست‌ها در کشورهای منطقه را ندارند.

عربستان در سال‌های اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در به آشوب کشاندن کشورهای سوریه، عراق، لیبی و لبنان و دیگر کشورهای منطقه با تجهیز و تسلیح گروه‌های تروریستی هزینه کرده است که اگر ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه جنگ شش ساله یمن را به آن اضافه کنیم، می‌بینیم که آل سعود نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را فقط برای کشتار مردم مسلمان منطقه و توطئه‌چینی علیه آنها هزینه کرده است.

البته تصمیمات بن سلمان فقط به موضوعات مسایل اقتصادی و نظامی (تجاوز به یمن و حمایت از گروه های تروریستی) ختم نمی شود، بلکه وی تصمیمات دیگری در عربستان دارد که به اعتقاد کارشناسان مسائل منطقه نتیجه آن در کنار نیت دولت بایدن علیه او به احتمال زیاد به سقوط ولیعهد در آینده ای نه چندان دور خواهد انجامید.

یکی از تصمیمات جدید نامتعارف و جنجالی بن سلمان جذب گردشگران خارجی (به غیر از مساله حج) می باشد؛ "سعودی لیکس" در این باره اعلام کرده که ولیعهد سعودی تلاش می‌کند تا از خلال جلب رضایت جهانی، تغییرات اجتماعی و مذهبی در عربستان ایجاد کند تا از این طریق گردشگران خارجی زیادی را جذب کند.

ولیعهد سعودی به مقامات مربوطه در عربستان دستور داده که یک سری مقررات و دستورالعمل‌های زیر را برای جذب بیشتر گردشگران خارجی اعمال کنند تا از این طریق گردشگران خارجی بیشتری به عربستان وارد شوند، همچون:

- اجازه نوشیدن الکل در هتل‌ها و مکان‌های توریستی در عربستان به گردشگران خارجی

- ایجاد کلوپ‌های شبانه بیشتر، امکان آزادی پوشش لباس و روابط جنسی برای جذب گردشگران

- متوقف ساختن و قطع پیگیری اقدامات ناشایست و نامشروع در داخل عربستان و سایت‌های ارتباطی از سوی اداره تحقیقات عمومی سعودی

- برگزاری جشن‌های آواز «عظیم» را با شرکت خوانندگان اروپایی و آمریکایی با مدیریت سازمان تفریح و سرگرمی سعودی

نکته جالب این که در همین راستا «سعود المعجب» دادستان کل عربستان از قضات و ماموران دادسرای عمومی عربستان درخواست نموده تا اختلافات فرهنگی را در خصوص گردشگران و بازدیدکنندگان از عربستان در نظر بگیرند.

نیاز مالی حاصل از کاهش قیمت نفت، هزینه های هنگفت تجاوز به یمن و دلارهای پرداختی به تروریست ها در منطقه و تمایل برای مدرن شدن در عربستان موجب شده تا گردشگری در عربستان در اولویت قرار گیرد. بن سلمان امیدوار است تعداد گردشگران سالانه دو برابر شود و تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ میلیون نفر برسد و ظرف مدت دوسال ۳۳ میلیارد دلار برای کشور درآمد حاصل شود؛ درآمدی که با فروش اعتقادات مردم مسلمان عربستان رقم خواهد خورد.

اما کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که بهترین کار برای آل سعود برای جلوگیری از هدر رفت منابعش، پایان جنگ یمن و پایان حمایت های همه جانبه مالی و تسلیحاتی از تروریست ها در منطقه می باشد، اقداماتی که آل سعود می توانند به جای کشتار مسلمانان در راستای پیشرفت کشورشان هزینه کنند.

یکی دیگر از اقداماتی که بن سلمان در آینده نزدیک به دنبال آن هست، انحلال "هیئت بیعت" عربستان می باشد، هیئتی که ولیعهد عربستان از آن احساس خطر کرده است.

 سعودی لیکس اعلام کرده که ولیعهد عربستان نگران از دست دادن تاج و تخت سلطنتی و همچنین شورش شاهزادگان سعودی علیه خود می باشد و به همین دلیل قصد دارد هیئت بیعت را منحل کند.

بنابر این گزارش، تحرکات اعضای این هیئت (علیه بن سلمان) به دلیل پیش‌بینی‌هایی در زمینه تغییر موضع سیاسی دولت بایدن در برابر ریاض و شخص ولیعهد سعودی است.

«عبدالرحمن الصحیمی»، مخالف سعودی، در این باره اعلام کرده که محمد بن سلمان قصد دارد در روزهای آینده اقدامی پیشگیرانه انجام دهد و بر این اساس وی می‌خواهد بدون اطلاع «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان، دستور سلطنتی برای انحلال هیئت بیعت در عربستان صادر کند.

وی هشدار داده که بن سلمان قصد دارد برخی از اعضای هیئت بیعت را به مسائل فساد متهم کند و این رویکردی است که ولیعهد سعودی برای حذف رقبای سیاسی و مخالفان خود چند سال است در عربستان پیش گرفته است.

هیئت بیعت، بخشی از دستگاه پادشاهی سعودی است که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شده و وظایف این هیئت در اختیار پادشاه و ولیعهد است و در آن تعدادی از امرای خاندان آل سعود عضو هستند.

مَقر این هیئت در پایتخت عربستان، ریاض است و از ریش سفیدان خانواده سلطنتی تشکیل می‌شود. این اجتماع با حضور یک سوم اعضا، رسمیت می‌یابد و تصمیم‌گیری‌های آن‌ها توسط اکثریت و با رأی مخفی اعلام می‌شود. اعضای هیئت بیعت در عربستان سعودی از ۳۴ تن از پسران ملک عبدالعزیز و نوادگان وی تشکیل شده است و ماموریت آنها انتقال قدرت از بین اعضای خانواده سعودی است. بر اساس تصمیم بنیانگذار، اعضای این هیئت در شرایطی که حکومت آل سعود مورد تهدید قرار می‌گیرد، باید اوضاع را کنترل و رو به آرامش ببرند.

همین هیئت در آخرین انتخاب خود، با اکثریت ۳۱ عضو از میان ۳۴ عضو، محمد بن سلمان را به عنوان ولی‌عهد برگزید و با انتخاب «محمد بن نایف» ولیعهد سابق سعودی مخالفت کرد.

پیش از این نیز روزنامه فرانسوی فیگارو به نقل از یک منبع دیپلماتیک فرانسوی نوشته بود که هیئت بیعت عربستان به دنبال تعیین جانشینی برای ولیعهد سعودی و تدارک برای عزل محمد بن سلمان است.

شرایط جدید آمریکا و روی کار آمدن جو بایدن و تیمش که اکثرا مخالف بن سلمان هستند و مخالفت های هیئت بیعت عربستان با وی در کنار فشارهای اقتصادی و سیاسی تحمیل شده به عربستان در پرونده های مختلف که همگی به دلیل ناتوانی و جاه طلبی های بن سلمان در سال های اخیر به عربستان و منطقه تحمیل شده، حکایت از تهدیدی دارد که متوجه ولیعهد عربستان در ماه های آینده است، تغییری که هم  می تواند برای عربستان مفید است و هم برای منطقه و جهان.