بازآفرینی داستان‌های مارک تواین در فضای مدرن در «ماد»

فیلم سینمایی «ماد» ساخته جف نیکولز روایتی از فراری دادن یک زندانی توسط چند نوجوان، بازآفرینی از داستان‌های مارک تواین در فضای مدرن است؛ هرچند این بازآفرینی آنچنان که باید درخشان نبوده اما بازی متفاوت متیو مک‌کانهی فیلم را نجات داده است.

«تابناک»؛ فیلم «ماد / Mud» اثر جف نیکولز، ستایشی مدرن از فضاها و شخصیت‌های محبوب برخی از بهترین آثار مارک تواین است. قهرمانان فیلم دو نوجوان چهارده ساله به نام‌های الیس (تای شرایدن) و نکبن (جیکوب لافلند) به نوعی تداعی کننده تام سایر و هاکلبری فین هستند و شخصیت بزرگسال اصلی فیلم نیز نه برده فراری، جیم، که فراری دیگری به نام ماد (متیو مک کاناهی) است.

با اینکه فیلم نامه جف نیکولز یک بازآفرینی دقیق از داستان مارک تواین نیست، اما اشتراکات و اشارات زیادی به مارک تواین را می توان در آن دید، مثلا نام شخصیت تام بلنکن شیپ (سم شپرد) از شخصی حقیقی وام گرفته شده که منبع الهام مارک تواین در خلق هاکلبری فین بود. دوره رویداد فیلم دقیقا مشخص نیست؛ هرچند فناوری و خودروهای موجود در فیلم کم و بیش یادآور دهه 80 هستند. در فیلم خبری از کامپیوتر و تلفن همراه نیست، اما ممکن است این صرفا به دلیل محل زندگی دورافتاده شخصیت‌های فیلم باشد؛ شخصیت‌هایی که روی خانه‌های قایقی فرسوده زندگی می‌کنند.

زمان رویداد فیلم اهمیتی ندارد، چیزی که اهمیت دارد محل رویداد فیلم است (لوکیشن). بخش عمده فیلم در جزیره‌ای متروکه در رودخانه میسیسیپی روی می‌دهد و دیگر صحنه‌ها در مکان‌هایی از آرکانزاس گرفته شده‌اند که ظاهری قدیمی دارند. فضایی که فیلم در آن می‌گذرد تداعی کننده سبک «گوتیک جنوبی / Southern Gothic» است؛ فضایی فعال که روی ذهن و عمل شخصیت‌ها اثرگذار است و چیزی بیش از یک پس زمینه صرف به حساب می‌آید.

الیس و نکبن، قهرمانان داستان، بهترین دوستان هم هستند. اوقات فراغت آن‌ها روی قایق کوچک الیس و به ماجراجویی در میسی سیپی می گذرد. روزی هنگام کند و کاو در یک جزیره به قایقی برمی‌خورند که بر اثر سیل بالای یک درخت قرار گرفته و چیزی شبیه به یک خانه درختی را شکل داده است. ساکن خانه، مردی ژنده پوش به نام ماد، خود را با خوش رویی‌ به آنها معرفی می‌کند و به آنها می‌گوید که در انتظار فردی به سر می‌برد... . ماد همچنین به آنها قول می‌دهد در صورت تهیه غذا، خانه درختی را به آنها بدهد و بچه‌ها موافقت می‌کنند.

یکی از نقدهای پذیرفتنی که به فیلم وارد شده طولانی بودن و سرعت نامتقارن رویدادها در طول فیلم است. هرچند عناصر داستانی پرداخت شده مربوط به دوران رشد و بلوغ در فیلم زیاد دیده می‌شوند، چندین داستان فرعی ناقص نیز در آن وجود دارد، اختلاف بین والدین الیس، علاقه او به دختر هم محله‌ای و استخدام عموی نکبن از این دسته‌اند که مورد آخر گویی تنها برای دادن فرصت هنرنمایی به مایکل شانون در فیلم گنجانده شده است؛ هنرنمایی که اگرچه خوب ولی غیر ضروری است. یک تدوینگر ظالم می‌توانست او را به طور کامل از فیلم حذف کند!

«ماد/ Mud» هم به عنوان یک داستان ماجراجویانه و هم به عنوان یک درام، خوب عمل می کند؛ همان گونه که رابطه هاکلبری با جیم تغییرات اساسی در جهان بینی او ایجاد کرد و بلوغ فکری او را تسریع بخشید. انتقاد وارد به فیلم شاید طولانی بودن آن باشد و اینکه فیلم در مقاطعی کسل کننده و کشدار است. البته وجود چندین مورد قابل پیش بینی در فیلم را هم نباید از یاد برد اما به طور کلی فیلم یک داستان پرهیجان از رشد و بلوغ را با زاویه دیدی غیر مرسوم روایت می‌کند که در آن یک سوال مهم مطرح می‌شود و آن اینکه در هنگام رشد آیا باور به عشق از وجود آن مهم‌تر است؟ «ماد / Mud» پاسخ مشخصی به این سوال نمی‌دهد، ولی آن را موشکافانه بررسی می‌کند.