جلسه شورای انقلاب اسلامی در جماران / نخستین حمله به سفارت آمریکا در تهران / اهدای حکم نخست وزیری مهدی بازرگان و تشکیل دولت موقت / نماز جمعه تهران با امامت آیت‌الله طالقانی / کنفرانس خبری شهید بهشتی با خبرنگاران خارجی

بسته ویدیویی «تابناک» مجموعه‌ای از ویدیو‌ها عمدتاً متکی بر گزارش‌ها و تحلیل‌ها و ویدیویی‌هایی درباره دیگر موضوعات فرهنگی، اقتصادی و... است که تماشایش را از دست داده‌اید؛ نگاهی دوباره و متفاوت به آنچه در این بستر می‌توان فرا گرفت.

 

جلسه شورای انقلاب اسلامی در جماران

با اوج‌گیری تظاهرات مردم، در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، اندیشه تأسیس «شورای انقلاب اسلامی» مطرح شد که با سفر دکتر مرتضی مطهری به پاریس، این اندیشه با امام خمینی در میان گذاشته شد. امام خمینی در ۲۲ دی ۱۳۵۷ تشکیل شورای انقلاب را اعلام نمود. محمد بهشتی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی هسته اولیه شورای انقلاب اسلامی بودند و طالقانی و منتظری به واسطه آنکه احتمال آزادی شان نمی‌رفت، در هسته اولیه نبودند، اما در ادامه علاوه بر این دو چهره مهم، آیت الله سید علی خامنه‌ای، محمدرضا مهدوی کنی، ابراهیم یزدی، مهدی بازرگان، احمد صدر حاج سیدجوادی، مصطفی کتیرایی، ولی الله قرنی و علی اصغر مسعودی به این ترکیب افزوده شدند. در ادامه نیز حسن حبیبی، عزت الله سحابی، ابوالحسن بنی صدر، عباس شیبانی، صادق قطب زاده به جای برخی از اعضا به این ترکیب اضافه شدند. تصاویری که در تابناک می‌بینید، متعلق به جلسه این شورا در ششم خرداد ۱۳۵۹ است که در جماران برگزار شده و در آن سیداحمد خمینی، محمدرضا توسلی محلاتی (رئیس دفتر امام خمینی)، مهدی بازرگان، شهید بهشتی، موسوی اردبیلی، صادق قطب زاده، موسوی خوئینی‌ها و... مشاهده می‌شوند.

نخستین حمله به سفارت آمریکا در تهران

سه روز پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران، در صبح روز ۲۵ بهمن ماه، یک گروه مسلح از سازمان منافقین (مجاهدین خلق) به سفارت آمریکا حمله و این سفارتخانه را اشغال کردند. پیش از این، برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران عامل این حمله بوده‌اند، اما در فیلمی که اکنون می‌بینید، یکی از عاملان این حمله می‌گوید با همراهی ۲۴ نفر از اعضای سازمان مجاهدین دست به این حمله به مقر دیپلماتیک آمریکا در ایران زده است. ویلیام سالیوان، سفیر وقت آمریکا در تهران به تفنگداران دریایی محافظ سفارتخانه دستور داد تا تنها به منظور حفظ جان خود تیراندازی کنند و برای پراکنده کردن چریک‌هایی که اقدام به بالا رفتن از دیوار‌ها کرده بودند، از گاز اشک‌آور استفاده نمایند. با وخیم‌تر شدن اوضاع، سالیوان با دولت موقت تماس حاصل کرده و از آن‌ها کمک خواست. کارکنان سفارت سپس همگی خود را در اتاق گنبدی شکل مخابره خبر حبس کرده و اسناد را از بین بردند. پس از آنکه مهاجمان، کارکنان سفارت را به مرگ و آتش زدن اتاق مخابره خبر تهدید کردند، به دستور سالیوان، آنان همگی تسلیم شدند. با این حال، امتناع امام خمینی (ره) از تأیید اقدام مذکور در آن مقطع، ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت را قادر ساخت تا به نمایندگی از دولتش، به این تنش پایان دهد. پس از گذشت دو ساعت، نیرو‌های کمیته انقلاب به همراه یزدی وارد درگیری شده و موفق شدند چریک‌ها را به ترک سفارت ترغیب کنند، به این ترتیب در ساعت دوازده ظهر آن روز، کنترل سفارت آمریکا به دست مقامات دولت موقت افتاد. این لحظات را در تابناک می‌بینید.

اهدای حکم نخست وزیری مهدی بازرگان و تشکیل دولت موقت

پس از ورود امام خمینی در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به ایران، او طی سخنانی در بهشت زهرا وعده تشکیل دولتی انقلابی را داد. امام خمینی تاکید کرد: «من تو دهن این دولت می‌زنم، من دولت تعیین می‌کنم، من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم، من به واسطه اینکه ملت مرا قبول دارد». در شامگاه ۱۴ بهمن طی جلسه‌ای که با حضور اعضای شورای انقلاب اسلامی در اقامتگاه آیت‌الله خمینی در دبستان علوی شماره ۲ برگزار شد مهدی بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت تعیین شد. حکم نخست وزیری بازرگان در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ مصادف با ۶ ربیع‌الاول ۱۳۹۹ ابلاغ شد و در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ در آمفی تئاتر مدرسه علوی در خیابان ایران (خیابان عین الدوله سابق) به او اعطا شد. در حکم نخست وزیری بازرگان آمده بود: «بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده‌ است و به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعی که از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط و حزبی بستگی به گروهی خاص، مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصاً انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید.» آیت‌الله خمینی در مراسم اعطای حکم به بازرگان در سخنرانی خود، بازرگان را پیشنهاد شورای انقلاب خواند و به بختیار نخست‌وزیر دولت شاهنشاهی اخطار کرد تا با دولت موقت مخالفتی نکند. در روز‌های بعد منتهی به انقلاب، مردم در راهپیمایی‌ها در حمایت از دولت موقت و بی‌اعتباری دولت بختیار شعار می‌دادند. مراسم اهدای حکم نخست وزیری با بازرگان و راهپیمایی‌های انقلابیون در روز‌های بعد که پیوسته با شعار‌هایی در حمایت از دولت موقت همراه بود را در تابناک می‌بینید.

نماز جمعه تهران با امامت آیت‌الله طالقانی

آیت‌الله طالقانی در مرداد ۱۳۵۸ به عنوان امام جمعه تهران از سوی امام خمینی برگزیده شد و پیش از بدرود حیات پنج نماز جمعه اقامه کرد که آخرین آن‌ها در ۱۶ شهریور ۱۳۵۸ در بهشت زهرای تهران برگزار شد. تصاویری که می‌بینید به روایتی متعلق به ۵ مرداد ۱۳۵۸ و به روایتی ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ است که توسط آسوشتیدپرس ثبت شده است. هرچند این تصاویر پیوستگی ندارد، گویای حال و هوای نماز جمعه‌های ابتدایی از جمله نبود نرده در میان صفوف نمازگزاران است.

کنفرانس خبری شهید بهشتی با خبرنگاران خارجی

آیت الله سید محمد حسینی بهشتی که در نزد مردم ایران بیشتر با عنوان شهید بهشتی شناخته می‌شود، یکی از نظریه پردازان اولیه انقلاب اسلامی و از شخصیت‌های تاثیرگذار قبل و بعد از انقلاب بود. از مهمترین اقدامات او پیش از انقلاب می‌توان به ایفای نقش در شکل‌گیری مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان و ایجاد جمعیت روحانیت مبارز اشاره کرد. پس از کنترل سفارت آمریکا در تهران در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و استعفای دولت موقت انقلاب در فردای همان روز، کابینه موقت شورای انقلاب، نقش قوه مجریه را به عهده گرفت. شهید بهشتی که آن زمان سومین رئیس کابینه موقت شورای انقلاب بود در کنفرانس خبری هفتگی خود با خبرنگران پس از توضیح راجع به روابط ایران با کشور‌های جهان و تاکید روی روابط موثر با بسیاری از کشور‌های مختلف، توضیح می‌دهد که تصویر روابط بد ایران با کشور‌های مختلف تلاش آمریکاست. قسمتی از جواب شهید بهشتی به این که «چرا با حل مشکل تسخیر سفارت روی مشکلات مهم متمرکز نمی‌شوید؟» را در این ویدیو با ترجمه و زیرنویس فارسی ببینید.