افول پادشاهی سیب در باغ های استان های غرب کشور/ سیب‌هایی که بجای فروش در بازار شب عید ضایعاتی می‌شوند

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، با چند تماس تلفنی محموله ای از سیب را می خرد و به سردخانه منتقل می کند  وبعد از یک هفته همان محموله با قیمتی متفاوت و چند برابر قیمت خرید وارد بازار می کند و سودی کلان واریز حساب بانکی اش می شود.

قصه سیب امروز آن شیرینی دیروز را در کام باغداران غرب کشور ندارد و دست مافیای میوه و یا همان اژدهای بازار باعث شده که امروز باغداران بجای بهره بردن از شیرینی این میوه زیبا و بهشتی از آن بجز غم زدگی محصولات چیزی را به عیان نبینند.

هر سال با نزدیک شدن فصل برداشت سیب قصه تلخ و تکراری نبود بازار مناسب، نبود برنامه مشخص ‏و الگوی مناسب کشت، نبود سورت و بسته ‌بندی نامناسب محصول، منطقی نبودن قیمت‌ها با توجه به ‏هزینه تولید، گران بودن هزینه های حمل و نقل نیز در این استان روایت می شود و این قصه با تضرر ‏باغداران و هدررفت سرمایه های بخش کشاورزی استان خاتمه می یابد.‏

دست خالی کشاوزان و باغداران سیب حتی با به ثمر نشستن محصولات آنها به خاطر به فروش نرفتن قصه امروز و فردا نیست بلکه سناریویی است که سال ها دامه دار بوده است.

با به ثمر نشستن محصولات آنها به خاطر به فروش نرفتن محصولات آنان و دست دلالان سیب شاید قصه امروز و فردا نیست، بلکه قصه رنج کشیدن کشاورزانی است که با دست خالی نمیدانند با کدام موضوع کنار بیایند.

استان های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل با داشتن بیشترین منابع خدادادی و باغداری از استان های مستعد در امر کشاورزی و باغداری به ویژه تولید سیب است.

ضرر و زیان حاصل دسترنج این کشاورزان است که همه رنج ها و مشقت های خود در امر باغداری در زمان برداشت برای داشتن محصولی با کیفیت به جان خریده اند و تنها چیزی را که مشاهده می کنند با تاراج رفتن مشقت و زجر کشیدن آنها در گرمای تابستان و سرمای زمستان به نفع دلالان است.

آنان به جای دیدن به ثمر رسیدن رنگ زیبای سیب از سرخی آن شرمسارند و ترجیح می دهند سیب ها را در کنار خیابان ها رها کنند.حقیقتی تلخ که هر ساله رخ می دهد و تا کنون هیچ مسئولی برای رفع آن راه کاری انجام نداده است.

در گذشته وقتی به ورودی شهر مهاباد در آذربایجان غربی یا مراغه در آذربایجان شرق و مشکین شهر در استان اردبیل می رسیدید بوی خوش سیب را استشمام می کردید، اما امروز این بوی سیب به خوشی آن بوی سیب قدیم نیست، بلکه جمع شدن و آوار شدن سیب هایی است که یکی پس از دیگری در گونی های انباشت شده بجای فروش در بازار چه های ایرانی و خارجی به ضایعاتی ها فروخته می شود و  دیگر کسی آن بوی خوش سیب را استشمام نمی کند.

انبوهی از سیب های رها شده در کنار جاده علاوه بر ایجاد آلودگی بصری دل هر گردشگر و یا عابری را به درد می آورد که چرا سرنوشت سیب ها در این مراکز باید اینچنین باشد.

رتبه دوم آذربایجان شرقی در تولید سیب کشور

با آنکه باغ های  آذربایجان شرقی سهم بسیاری در تولید سیب کشور دارد و به تنهایی قادر است از خروج ارز برای واردات سیب جلوگیری کند اما مافیای واردات و لابی‌های پشت پرده باز هم کام باغداران سیب را تلخ کرد و حجم زیادی از سرمایه‌های کشور برای وارد کردن سیب های بی کیفیت خارجی هدر رفت.

کشاورزی تنها منبع درآمد روستاییان آذربایجان شرقی است. به گفته معاون مدیریت منابع سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی در ۴ سال گذشته ۱۰۰ هزار تن تولیدات کشاورزی استان افزایش پیدا کرده است اما این پیشرفت نه برای کشاورزان خوشحال‌کننده است و نه برای مردم قابل‌لمس. فاصله ناراحت‌کننده‌ای میان مزارع و مغازه‌ها به وجود آمده است.

صادرات سیب تسهیل شود

برومندی معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی گفت:درصدد تسهیل و تسریع در صادرات محصول سیب هستیم و فوریت این مساله علاوه بر وزارت جهاد کشاورزی باید برای سایر بخش‌های دولت نیز تبیین شود.

معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کشور‌های عمده صادرکننده سیب به ترتیب چین، لهستان، ایتالیا، آمریکا و شیلی هستند و ایران در زمینه صادرات سیب درختی در جایگاه ششم دنیا قرار دارد.

او افزود: میزان تولید سیب در کشور از سه میلیون تن به بیش از چهار میلیون و ۱۲۰ هزار تن رسیده است و بر این اساس باید به صادرات آن توجه ویژه داشته باشیم.

او با اشاره به این که عدم صادرات به موقع سیب موجب از بین رفتن بازار‌های خارجی این محصول باغبانی خواهد شد گفت: باید مشکلات این حوزه از جمله پیمان‌سپاری ارزی، افزایش هزینه حمل‌ونقل و در نتیجه بالا رفتن هزینه صادرات و رکود در این بخش مورد توجه قرار گرفته و مشکلات متعدد گمرکی و مرزی، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای صادرات و کمبود تسهیلات سرمایه در گردش صادرکنندگان نیز باید جدی گرفته شود.

معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین مشکلات صادرات ایران، بسته بندی نامناسب و عدم برندسازی محصولات است، گفت: وضع استاندارد‌های مناسب برای حفظ بازار‌های هدف صادراتی بسیار اهمیت دارد.

برومندی با ابراز امیدواری درباره صادرات محصول سیب، گفت: با کمک سایر بخش‌های دولت، بازرگانان و صادرکنندگان این محصول می‌توانیم موانع صادراتی را از پیش رو برداریم و شاهد جهشی در صادرات این محصول باشیم.

داستان تکراری مشکلات باغداران سیب در آذربایجان غربی

رسول جلیلی رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: بر اساس این مصوبه مقرر شد واردات موز در قبال صادرات سیب انجام شود ‏واردکنندگان می‌توانند در قبال صادرات سیب در سال جاری، نسبت به اخذ موافقت وزارت صمت و ‏با تایید منشا ارز حاصل از صادرات، مانند گذشته به واردات موز اقدام کنند. ‏

متاسفانه امسال در کمتر از ۴۰ روز مانده به پایان سال روند صادرات سیب استان کند شده است و ادامه ‏این روند موجب متضرر شدن باغداران و بخش کشاورزی استان می‌شود. ‏

مراد آقابالازاده مدیرعامل انجمن سردخانه داران آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار باشگاه ‏خبرنگاران جوان از ارومیه‏ اظهار کرد: هم اکنون نزدیک به ۴۸۰ هزار تن سیب با کیفیت استان به ‏ارزش تقریبی سه هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان در سردخانه‌های استان ذخیره شده است و زمان بسیار ‏کمی برای صادرات این میزان سیب داریم. ‏

او ادامه داد: در صورت عدم رفع مشکلات صادرات این محصول نه تنها بخش کشاورزی استان متضرر ‏شده بلکه سیب‌های تولیدی استان اگر صادر نشوند در سردخانه کیفیت خود را از دست داده و فاسد ‏می شوند و باغداران از نظر اقتصادی متضرر خواهند شد‎. ‎

آقابالازاده گفت: با وجود اینکه مصوبه تهاتر موز با سیب به گمرکات ابلاغ شده است هنوز از اجرای ‏آن خبری نیست. ‏

مدیرعامل انجمن سردخانه داران آذربایجان غربی اظهار کرد: پیمان سپاری ارزی، حمل ونقل، کرایه بالای حمل و نقل کمر صادرکنندگان را شکسته است. ‏

بعضی از صادرکنندگان سیب که تعداد آن‌ها به ۲۰۰ نفر در استان می‌رسد هیچکدام از مصوبات و ‏جلسات و اقدامات مسئولان را در حل این مشکل در دقیقه نود را کارگشا نمی‌دانند. ‏

بهنام تاج الدینی عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی ارومیه که خود صادر کننده سیب نیز می‌باشد در این ‏باره به خبرنگار ما گفت: با وجود اینکه زمان تنگ است متاسفانه تصمیمات مسئولان بر روی کاغذ ‏نوشته می‌شود، ولی عملیاتی نمی‌شوند. ‏

او با بیان اینکه زمان اجرای مصوبه تهاتر موز با سیب بسیار به تاخیر افتاده است اما با این حال صادر ‏کننده سیب وارد کننده موز نیست و چرا که در صورت اجرایی شدن این مصوبه تعهد مالیاتی برای ‏صادر کنندگان را خواهد داشت مگر اینکه بین صادر کننده سیب و واردکننده موز صلح نامه امضا شود ‏که در غیر این صورت این مصوبه موجب ایجاد رانت خواهد شد. ‏

تاج الدینی تعلیق کارت‌های بازرگانی صادرکنندگان سیب را دیگر مشکل بازار سیب آذربایجان غربی ‏عنوان کرد و افزود: تعلیق این کارت‌ها مانعی بزرگ در مقابل کشاورزان و صادرکنندگان سیب استان ‏گذاشته است چرا که بخش عظیمی از تعهد ارزی صادر کنندگان با گذشت سال‌ها هنوز عملی نشده ‏است. ‏

۲۰۰ میلیون دلار سرمایه در سردخانه‌های آذربایجان غربی انباشته شده است، سرمایه‌ای که فرصت طلایی برای حفظ آن به شماره افتاده است و بهتر است متولیان امر برای رفع این مشکل هر چه زودتر چاره‌ای بیاندیشید تا هم کام باغدارن سیب در روز‌های آخر سال شیرین شود و هم با صادرات این محصول چرخ ارزآوری روانتر بچرخد.

بر سر حاصل دسترنج یک ساله باغداران سیب چه آمده است؟

تا حالا حتی شهرت جهانی سیب ایرانی هم به داد کشاورزان نرسیده است چرا که محصول آن‌ها در مسیر‌های پر پیچ و خم صادراتی گیر کرده و روی دستشان مانده است.

بر اساس آخرین آمار‌ها از سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی ارزش سیب‌های تولیدی استان در سردخانه‌ها با احتساب هر کیلوگرم ۸ هزار تومان بیش از ۵ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

سیب با کیفیت درجه یکی که اگر هر چه زودتر صادر نشود، دور ریخته می‌شود این درحالی است که سال گذشته ۳۵۴ میلیون دلار درآمد ارزی ناشی از صادرات سیب استان بوده است.

چهل روز دیگر سیب درجه یک از رونق می افتد

طبق آخرین برآورد‌ها برای حفظ کیفیت محصول باید در ۴۰ روز آینده تمامی سیب‌های درختی آذربایجان غربی صادر شود و یا روانه بازار داخلی شود.

برای شنیدن صدای باغداران سیب به سراغ یکی از باغدارن نمونه مهاباد رفتم، آقای کریمی در گفت گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: با توجه به مشکلات ارزی، حذف یارانه‌های صادراتی، تعلیق کارت‌های صادراتی و همچنین ارزش گذاری پایین سیب درختی صادراتی استان امسال چیزی از فروش سیب عایدمان نمی‌شود.

کریمی افزود: همچنین در این شرایط چند برابر شدن هزینه‌های حمل و نقل نیز قوز بالا قوز شده است.

۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌ای که در مسیر نابودی است

آذربایجان غربی با تولید ۱.۲ میلیون تن سیب قطب اول سیب کشور به شمار می‌آید.

در حال حاضر حداقل ارزش سیب‌های انباشه شده در سردخانه‌ها ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که به گفته باغدارن باید ارزش گذاری سیب صادراتی استان مورد تجدید نظر قرار گیرد چرا که این ارزش گذاری فعلی با ارز ۱۶ هزار تومان در سال ۱۳۹۹ انجام شده است.

سعیدیان معاون فنی اداره جهاد کشاورزی مهاباد در گفت گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: جهاد کشاورزی موضوع چند موضوع که خارج از اختیارات وزارت کشاورزی است، مانع صادرات آسان سیب درختی شده است که مهمترین موضوع تهاتر سیب و محصولات گرمسیری بود که پارسال به نحو مطلوبی انجام می‌شد.

او افزود: تعهد سپاری ارزی موضوع دیگری است که صادر کنندگان استان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و باید این موضوع و رفع تعلیق کارت‌های بازرگانی صادرکنندگان نیز مورد توجه جدی متولیان امر وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گیرد.

به سراغ معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی رفتیم تا موضوع صادرات سیب را از او پیگیری کنیم.

قبل از هر چیز از او در مورد اشباع بازار داخلی سوال کردم و گفتم آیا این ادعا که بازار به سبب واردات سیب اشباع شده است، صحت دارد؟

جهین در جواب گفت: اینادعا درست نیست بازار به هیچ عنوان اشباع نشده است.

او در مورد صادرات اظهار کرد: از ابتدای امسال حدود ۸۰۰ هزار تن سیب درختی در سردخانه‌های استان موجود بود که این رقم در حال حاضر به ۵۰۰ هزار تن رسیده که نشانه انجام صادرات است.

معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی اضافه کرد: البته این صادرات سرعت لازم را ندارد که این سرعت باید افزایش یابد.

جهین تصریح کرد: در حال حاضر سیب استان به کشور‌هایی نظیر هندوستان، افغانستان، کشور‌های موسوم به اوراسیا، حوزه خلیج فارس، عراق گرجستان و پاکستان از طریق افغانستان صادر می‌شود.

او همچنین به تامین میوه شب عید اشاره کرد و گفت: محصول سیب امسال در قالب میوه شب عید و تنطیم بازار روانه بازار می‌شود.

۲۰۰ میلیون دلار سرمایه در سردخانه‌های آذربایجان غربی انباشته شده است، سرمایه‌ای که فرصت طلایی برای حفظ آن به شماره افتاده است و بهتر است متولیان امر برای رفع این مشکل هر چه زودتر چاره‌ای بیاندیشید تا هم کام باغدارن سیب در روز‌های اخر سال شیرین شود و هم با صادرات این محصول چرخ ارزآوری روانتر بچرخد.

کمبود صنایع تبدیلی معظل سنتی محصول سیب مشگین

در استان اردبیل با دارا بودن ۳۹ هزار هکتار عرصه باغی یکی از قطب‌های مهم تولید محصولات باغی و سردرختی در شمال‌غرب کشور به شمار می‌رود، اما در این میان وجود پاره‌ای مشکلات ریز و درشت در زنجیره تولید برخی از این محصولات مانند سیب به معضلی بزرگ برای باغداران در فصل برداشت تبدیل شده است.

این استان هم  به عنوان یکی از استان‌هایی در کشور مطرح می‌شود که اقتصاد آن برپایه کشاورزی استوار بوده و تولید محصولات باغی، زراعی و دامداری و شیلات از تولیدات مهم این استان محسوب می‌شود.

در سالیان اخیر نبود برنامه‌ریزی مناسب تولید، کشت بدون توجه به بازارپسندی و نبود یا کمبود صنایع وابسته تولید از قبیل سورتینگ، بسته‌بندی و صنایع تبدیلی و تکمیلی از مشکلات بزرگی است که گریبان این صنعت مهم و اشتغال‌زا را گرفته است و آنگونه که باید این بخش نتوانسته است جایگاه مهمی در تولید ناخالص داخلی استان داشته باشد.

تولید ۲۵۰ هزار تن محصول باغی در استان

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ما، با اشاره به اینکه این استان در تولید محصولات باغی جزو ده استان برتر کشور به شمار می‌رود و نقش مهمی را در تأمین محصولات سردرختی و باغی به صورت تازه‌خوری و صادراتی دارد، گفت: استان اردبیل ۳۹ هزار هکتار باغات میوه دارد که بیشتر این باغات در شهرستان مشگین‌شهر به وسعت ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار، واقع شده است.

محرم عدلی بیان داشت: سیب از جمله محصولات مهم تولید شده در این شهرستان است به طوری که اسم شهرستان مشگین‌شهر با سیب آن گره خورده است به طوری که یک سوم تولیدات باغی این شهرستان را محصول سیب به خود اختصاص داده است و نقش مهمی را تأمین میوه کشور به خصوص میوه شب عید این استان و استان‌های همجوار ایفا می‌کند.

او افزود: از ۳۹ هزار هکتار باغ میوه موجود در استان، ۱۴ هزار هکتار باغ سیب است که از این مقدار هفت هزار هکتار باغ سیب، در شهرستان مشگین شهر قرار دارد.

صنایع تبدیلی و تکمیلی، دربه در سرمایه‌گذار

مدیر امور باغی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، وجود صنایع تبدیلی و تکمیلی مانند سورتینگ، بسته‌بندی و صنایع تبدیلی را از نیاز‌های ضروری صنعت کشاورزی کشور و استان اردبیل دانست و بیان داشت: از آنجا که بیشتر محصول سیب تولید شده در استان از مرغوبیت بالایی برخوردارند عمده مصرف آن‌ها به صورت تازه‌خوری است و بیشتر سیبی که در صنایع تبدیلی استفاده می‌شود سیب‌های درجه ۳ و ۴ هستند که به دلیل تولید کم این ارقام، ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری برای سرمایه گذار صرفه اقتصادی ندارد.

عدلی اظهار داشت: البته در سطح استان کارگاه‌های خانگی کوچک و متوسط مقیاس و اغلب کارخانه صنایع تبدیلی به صورت تولید میوه خشک در امر صنایع تبدیلی فعالیت دارند که این میزان برای حجم انبوه میوه تولید شده در استان کافی نبوده و باید مسئولان بلندپایه و ذیربط در این موضوع برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و حتی خارجی برای ایجاد کارخانه‌های تبدیلی و تکمیلی تلاش نمایند.

او به انبار شدن میوه سیب در کنار خیابان در شهرستان مشگین شهر نیز اشاره و تصریح کرد: این موضوع بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مختلف و با عنوان سیب مشگین داشت در حالی که سیب انبار شده در کنار خیابان از نوع رقم "شکی" بود که باید به صورت تازه‌خوری مصرف گردد و استفاده چندانی در صنایع تبدیلی ندارد و به دلیل تولید مازاد بر نیاز، و عدم مرغوبیت کنسانتره حاصل از این رقم و عدم استقبال کارخانه‌های فرآوری میوه از این محصول به صورت مازاد در کنار خیابان انباشته می شود که برای جبران بخشی از خسارت وارد شده به باغداران دولت بخشی از این محصول را به صورت تضمینی خرید کرد.

تولید مازاد در نبود مدیریت

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل نیز در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار ما، تولید مازاد بر نیاز استان را مشکلی بزرگ برای بخش کشاورزی استان ذکر کرد و افزود: در سال گذشته از بیش از ۲۰۰ هزار تن سیب از سطح ۷ هزار هکتار باغ سیب استان میوه سیب برداشت شد که این میزان برداشت بیش از نیاز مصرف استان بود.

احمد شهریار اظهار داشت: بخش عمده محصول تولید شده در استان از رقم پاییزه هستند و باید برای بازاریابی آن در داخل و خارج و نگهداری و استفاده از آن در صنایع تبدیلی فکری اساسی شود.

این مقام مسئول تصریح داشت: در سال گذشته بالغ بر تن سیب از نوع " شکی " در شهرستان مشگین شهر تولید شد و تولید انبوه این رقم و اشباع شدن بازار قیمت این رقم را به پایینترین حد رساند و خسارات مالی زیادی به باغداران این شهرستان وارد کرد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل راه‌اندازی کارخانه‌های فرآوری را برای استان مهم دانست و افزود: احداث واحد‌های تولید کنسانتره، آبمیوه، پوره، مارمالاد، لواشک، میوه خشک و کمپوت برای تکمیل زنجیره تولید محصولات باغی استان و ایجاد ارزش افزوده و در نتیجه افزایش تولید و اشتغال در سطح استان لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

شهریار تصریح کرد: کمبود صنایع بسته‌بندی و سورتینگ سال‌هاست گریبان‌گیر بخش باغی استان است و به علت مجموعه عوامل یاد شده، سیب تولیدی استان علی‌رغم برخورداری از کیفیت و مرغوبیت بالا، نتواسته آنچنان که باید جایگاهی را در بازار‌های خارجی داشته باشد و در چرخه رقابت صادراتی جای خود را به رقبای دیگر کشور‌ها واگذار می‌کند.

کلام آخر...

در کنار مشکلات بیان شده برای محصول سیب از جمله نبود برنامه‌ریزی مناسب، نبود بازار هدف پایدار داخلی و خارجی، تولید بر پایه نیاز بازار و طبق خواست و سلایق مشتریان، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و کیفیت نامناسب بسته‌بندی و افزایش هزینه تولید و قیمت پایین خرید، تحریم و مشکلات ارزی و نبود کانال بانکی، گره مشکلات سیب استان را کورتر کرده است و به طوری که اغلب باغداران این استان زردی روی خود را در پس سرخی این میوه بهشتی پنهان کرده‌اند.

برای رسیدن به جایگاه واقعی صنعت کشاورزی در اقتصاد و اشتغال‌زایی مسئولان کشوری و استانی چاره‌ای جز ایجاد واحد‌های بسته‌بندی، سورتینگ و صنایع تبدیلی و تکمیلی، حمایت از صادرکنندگان و ایجاد کانال بانکی و توجه به معیشت باغداران و رفع موانع تولید ندارند. 

در حالی که کمتر از ۴۰ روز به پایان سال جاری مانده است فعالان بخش سیب در استان های  غربی کشور ‏چشم انتظار تصمیم جدی مسئولان برای حل صادرات سیب هستند.

گزارش از معصومه پرورش‏

انتهای پیام/پ