مانور سازمان مدیریت بحران: «واکنش اضطراری» به زلزله ۷ ریشتری در پایتخت

اسماعیل سلیمی، معاون آمادگی و پدافند غیرعامل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران جزئیات این مانور را اعلام کرد و گفت دو مانور «واکنش اضطراری استان‌های معین شهر تهران» و امداد هوایی که به‌خاطر شیوع ویروس کرونا به تعویق افتاده بودند، در اسفند سال جاری در پایتخت برگزار خواهند شد.

به گفته سلیمی ستاد ملی مقابله با کرونا به‌رغم احتمال آغاز موج‌ چهارم همه‌گیری کووید-۱۹ در تهران، مجوز اجرای مانور زلزله را صادر کرده است. او بدون اشاره به تاریخ دقیقی گفت این مانور با رعایت پروتکل‌های کرونا، با محوریت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، ستادهای مدیریت بحران مناطق ۲۲ گانه و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی، جمعیت هلال احمر، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، سازمان اورژانس و نیروی انتظامی برگزار خواهد شد.

معاون آمادگی و پدافند غیرعامل سازمان مدیریت بحران تهران همچنین توضیح داد که مانور زلزله در سطح ملی پیش‌بینی شده و به خاطر تمرکز بر «فرآیندهای پاسخگویی و سلسله مراتب فرماندهی»، به شکل «دور میزی» برگزار می‌شود.

مانور استان‌های «معین»

علاوه بر استان تهران، استان‌های موسوم به «معین» یا امدادرسان نیز در مانور مذکور شرکت خواهند کرد. سلیمی در این‌‌رابطه گفت:

«پایتخت در مجاورت گسل‌های متعددی با توان لرزه‌خیزی بالا قرار دارد و با چنین وسعت و جمعیتی در صورت وقوع یک سانحه فاجعه بار، امکانات موجود در این شهر و شهرستان‌های اطراف ممکن است پاسخگوی نیازهای حیاتی و اضطراری مقابله با آن نباشد. چنانچه در تهران زلزله‌ای با بزرگای ۷ در مقیاس ریشتر رخ دهد، ورود نیروهای امدادی از سایر استان‌های کشور امری غیرقابل اجتناب است و در این میان واکنش به موقع در ارائه خدمات حیاتی و اضطراری از سوی استان‌های پیشتاز و معین شهر تهران، به یک برنامه‌ریزی همه جانبه نیاز دارد تا نقش و وظیفه هر یک از سازمان‌های مسئول در استان‌ها از قبل مشخص شده باشد.»

او افزود:

«در دستورالعمل اجرایی مدیریت بحران استان‌های معین، مناطق ۲۲ گانه شهر تهران به پنج پهنه شمال غرب، شمال شرق، جنوب شرق، جنوب و جنوب غرب تقسیم بندی شده و استان‌های قزوین، مازندران، سمنان، قم و مرکزی به ترتیب به عنوان استان‌های پیشتاز این پهنه‌ها مسئولیت هدایت دیگر استان‌های معین در هر پهنه را در زمان بحران برعهده دارند.»

به گفته او اما مانور استان‌های معین در هر پهنه تهران به خاطر ملاحظات مرتبط با شیوع کرونا، به صورت جداگانه و در چند مرحله برگزار می‌شود.

تهران برروی گسل مشا قرار دارد. گسلی که در سال ۹۹ دست کم دوبار فعال شد، مناطقی از استان تهران را لرزاند و جان دو نفر را گرفت.

پروفسور بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران و رئیس سابق بخش زلزله‌شناسی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران هشدار داده است که تهران استعداد زلزله ۷,۵ ریشتری را هم دارد. احتمال زلزله ۷ ریشتر و بیشتر در تهران احتمالی ضعیف برآورد می‌شود اما در صورت وقوع ممکن است به خاطر عواملی چون بی‌توجهی دامنه‌دار به لزوم ایمن‌سازی ساختمان‌ها و عدم آمادگی نهادهای مسئول و امدادرسان به فاجعه‌ای بزرگ بینجامد.

اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در اردیبهشت سال جاری، پس از وقوع زلزله پنج ریشتری در دماوند گفت:

«اگر در تهران زلزله‌ای با بیش از ۷ ریشتر اتفاق بیفتد، قطعاً دو میلیون نفر تحت ‌تأثیر قرار می‌گیرند و خانه‌هایشان را و بعضاً جانشان را از دست خواهند داد. در حال حاضر می‌توان گفت که تنها ۲۰ درصد با تمامی امکانات و تجهیزات آمادگی برای مقابله با بحران زلزله داریم.»

محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران هم چهارشنبه ۲۵ تیر سال جاری در جلسه ستاد محلی پیشگیری هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران گفت تهران در برابر زلزله‌ای با قدرت بالاتر از ۶,۵ ریشتر،‌ تنها ۱۸ درصد آمادگی دارد. رئیس شورای شهر تهران در آن‌ زمان از مسأله اسکان و انتخاب «استان‌های معین» تهران برای کمک در شرایط بحران استقبال کرد اما گفت:

«هیچ رابطه ویژه‌ای با این استان‌ها از سوی تهران برقرار نشده و جلسات جداگانه‌ای با هر استان که وظیفه خود را بداند وجود ندارد».

افزون بر مسأله عدم هماهنگی میان دستگاه‌ها، درباره مسأله مقاومت ساختمان‌های تهران در برابر زلزله هیچ آمار دقیقی وجود ندارد.

طبق اعلام محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، در پایتخت ۱۲ هزار و ۵۰۰ پارسل (بخش) روی پهنه‌های گسلی احداث شده‌اند که شامل ۱۵ بیمارستان، ۳۶ مدرسه، شش وزارتخانه، ۹ دانشگاه و مرکز آموزش عالی، ۶۶ برج، ۳۰ ایستگاه آتش‌نشانی، یک انبار نفت و دو پمپ بنزین است:

«از ۳۳۳ بیمارستان شهر تهران، ۱۱۰ بیمارستان در شرایط ناایمن قرار دارد. ۳۳ هزار ساختمان شناسایی شده که از این تعداد شش هزار ساختمان کم خطر، ۲۳ هزار و ۵۰۰ ساختمان میان خطر،‌ سه هزار و ۵۰۰ ساختمان پر خطر و ۱۲۰ ساختمان بسیار پرخطر هستند».

جلیل کوهپایه زاده، رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران در دی‌ماه نسبت به فرسودگی بیمارستان‌ها و عدم مقاومت آن‌ها دربرابر زلزله هشدار داد و گفت:

«بیمارستان‌های تابعه دانشگاه اکثراً بالای ۴۰ سال عمر دارند و بر اساس نظر کارشناسان، هیچکدام مقاومت کافی را در برابر وقوع زلزله احتمالی ندارند».

او افزود:

« باید از فرصت توجه مردم و مسئولان به موضوع بهداشت و سلامت در دوران شیوع کرونا برای جلب خیرین و ارتقاء زیرساخت‌ها استفاده کرد.»