ناتو و خروج از افغانستان؛ "با هم رفتیم، با هم خارج می‌شویم"

این نخستین دیدار وزیران دفاع کشورهای عضو ناتو با همتای جدید خود از واشنگتن بود. به نظر می‌رسد تسهیل همکاری‌ها با دولت جدید ایالات متحده برای دبیرکل ناتو الهام‌بخش بوده است.

او از "آغاز فصلی جدید" در همکاری‌ها با آمریکا در راستای رویارویی با چالش‌های جهانی سخن گفته است؛ چالش‌هایی که به گفته استولتنبرگ هیچکس به تنهایی قادر به غلبه بر آنها نخواهد بود. دبیرکل ناتو در این نسشت تصریح کرد: «می‌خواهیم پیمان (اتحاد) میان آمریکا و اروپا را تقویت کنیم.»

بازگشت به همکاری‌های فرا آتلانتیک

چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ چهار سال دشوار برای دبیرکل ناتو و این پیمان بود. استولتنبرگ ۴ سال تلاش کرد مفهوم "اقدام مشترک" را با توجه به چالش‌های جهانی، به رئیس جمهور پیشین آمریکا یادآوری کند. نقش‌آفرینی اما در برابر مخالفی جدی چون ترامپ آسان نبود.

استولتنبرگ با وجود تمام سختی‌ها در همکاری با آمریکا در چهار سال گذشته، اماموفق شد در این برهه دشوار از ایجاد شکاف جلوگیری کند و نقش خود را در حد توان به خوبی ایفا کند. آن دوران دشوار را امروز ناتو پشت سر گذاشته است.

با دور شدن این تهدیدات اکنون استولتنبرگ می‌تواند به مسئله "مسیر و جهت‌گیری استراتژیک جدید ناتو" یا به عبارتی به مسئله به‌روزرسانی مفهوم استراتژیک ناتو بپردازد و به ویژه خود را برای اجلاس بعدی ناتو در بهار پیش رو آماده کند.

دبیرکل ناتو از پیشنهادهای بلندپروازانه می‌گوید. یکی از برنامه‌های پیشنهادی اصلاحاتی استولتنبرگ در حوزه اقدامات دفاعی و بازدارنده، تأمین اعتبار این‌ عملیات‌ها در خاک هم‌پیمانان به صورت دسته‌جمعی است.

طبق این برنامه در صورتی که برای مثال کشورهای عضو بخواهند نیروهایشان را در کشورهای بالتیک مستقر کنند یا در یک عملیات نظارتی هوایی شرکت کنند، مجبور نیستند همه هزینه‌ها را به تنهایی متحمل شوند. البته گزارش‌ها حاکی از آن است که فرانسه به روشنی با این پیشنهاد مخالفت کرده است. تنها حامی این پیشنهاد بر پایه همین گزارش، لهستان بوده است.

درکل برای استولتنبرگ مسئله "توانمند کردن ناتو برای آینده" است و در این زمینه یکی از اصلی‌ترین محورها در نظرگرفتن قابلیت فزاینده تهاجمی چین و روسیه است و رقابت‌های استراتژیک با آنها. استولتنبرگ معتقد است که برنامه و طرح ناتو در برابر این دو قدرت باید به روزرسانی شود.

مسئله پول است

ترامپ از آلمان خواسته بود بودجه نظامی خود را افزایش دهد. وقتی صحبت از هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو ناتو می‌شود، در این مسئله دبیرکل ناتو هم با اینکه دوران ترامپ به سر رسیده، به کشورهایی مانند آلمان امید واهی نمی‌دهد: هدف دو درصدی برای بایدن هم مهم است.

بایدن در سال ۲۰۱۴ با اوباما در نشست ناتو در ولز همراه بود؛ نشستی که در آن کشورهای ناتو تصویب کردند، هر کشور عضو بکوشد تا سال ۲۰۲۴ دو درصد از درآمد ناخالص داخلی خود را به بودجه دفاعی اختصاص دهد.

از آن تاریخ تاکنون هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو سال به سال افزایش‌ یافته‌اند، در مجموع تا ۱۹۰ میلیارد دلار و در این میان ۹ کشور موفق شده‌اند به هدف دو درصدی برسند. استولنبرگ تأکید می‌کند که برای دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا مسئله تقسیم عادلانه بار مالی موضوعی است مهم. دبیر کل سازمان ملل متحد می‌گوید: «این به نفع امنیت خود ما هم هست چون در دنیای خطرناکی زندگی می‌کنیم.»

با هم رفتیم، با هم بیرون می‌آییم

نشست وزیران دفاع ناتو امروز هم به صورت کنفرانس ویدیویی ادامه خواهد داشت. در این نشست درباره آینده حضور نیروها در أفغانستان بحث و گفت‌وگو می‌شود. پرسش محوری در این بحث این است که آیا نیروهای ناتو باید تا پایان ماه آوریل از کشور خارج شوند یا خیر؟ استولتنبرگ می‌گوید: «ناتو تنها در زمان مناسب، نیروهایش را بیرون می‌کشد.» او تأکید می‌کند: «با هم وارد این کشور شدیم و مشترکا هم خارج می‌شویم.»

تاکنون از پایان آوریل برای خروج نیروها از افغانستان صحبت می‌شد. به گفته استولتنبرگ تصمیم در مورد خروج یا ماندن در هماهنگی با آمریکا اتخاذ می‌شود.

او افزود: «به همراه هم وضعیت را بررسی می‌کنیم و با هم تصمیم می‌گیریم.» از دیدگاه دبیرکل ناتو هنوز وقت خارج کردن نیروها از افغانستان نرسیده است.

استولتنبرگ در توضیح شروط برای خروج تصریح کرد: «طالبان باید به تعهدات خود عمل کند، از روند صلح حمایت کند و پیمان صلح دوحه را پیاده کند.»

دبیر کل ناتو همچنین خواستار کاهش خشونت از سوی طالبان، انجام مذاکره با حسن نیت و پایان دادن به پیوندها و روابط پیشین با گرو‌ه‌هایی چون القاعده شد.

طالبان هرچند پس از پیمان صلح منعقد شده با دولت ترامپ به حملات خود علیه سربازان ناتو پایان داده‌اند، اما حملات به غیرنظامیان یا ترور نمایندگان جامعه مدنی افغانستان از سوی طالبان همچنان ادامه دارد.

مشاور امنیتی دولت أفغانستان در کابل می‌گوید که این کشور هنوز به دو سال وقت احتیاج دارد تا بتواند از نظر نظامی روی پای خود بایستد. حمدالله محب در مصاحبه‌ای با "تایمز" گفته است، دولت افغانستان از این نقطه عزیمت می‌کند که در دو سال آینده قادر خواهد بود مسئولیت‌های امنیتی را خود به عهده بگیرد حتی در صورتی که صلحی با طالبان حاصل نشود.

این مقام دولتی افغانستان گفته است: «می‌خواهیم موفقیت‌های به دست آمده در ۲۰ سال گذشته را حفظ کنیم اما این مسئله به ماندن موقت نیروهای ناتو بستگی دارد.»

آلمان خود را برای تمدید مأموریت در أفغانستان آماده می‌کند، یا برای یک خروج منظم طبق برنامه. پاسخ این پرسش اما در واشنگتن است.

دولت بایدن باید به این پرسش پاسخ دهد که هنوز تا چه حد سرمایه سیاسی می‌خواهد در افغانستان خرج کند و پیشرفت مداوم طالبان در این کشور را از نظر سیاسی چگونه ارزیابی می‌کند.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  حمله تروریستی به "امن‌ترین" نقطه افغانستان

  در جریان انفجار روز ۳۱ ماه مه کابل، دست‌کم ۹۰ نفر کشته و بیش از ۴۰۰ نفر مجروح شدند. این حمله تروریستی قلب سیستم امنیتی را هدف قرار داده بود. "منطقه‌ سبز" محلی است که نمایندگی سیاسی کشورهای مختلف و از آن جمله سفارت آلمان و همچنین بسیاری از وزارتخانه‌های افغانستان در آن واقع است. محله‌ای که بیش از سایر نقاط کابل محافظت می‌شود. به‌رغم این کنترل، تروریست‌ها موفق به انجام این حمله مرگبار شدند.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  حکایت بی پایان حملات تروریستی

  این نخستین باری نیست که کابل هدف حملات تروریستی واقع می‌شود. در اوایل ماه مه، در اثر یک حمله تروریستی ۸ سرباز خارجی مستقر در این کشور جان باختند. حمله‌ای که مسئولیت آن را داعش برعهده گرفت. در ماه مارس نیز در جریان حمله به بیمارستان نظامی کابل، ۳۸ نفر کشته و ۷۰ نفر از بیماران و کادر پزشکی بیمارستان مجروح شده‌ بودند.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  طالبان و آغاز "عملیات منصور"

  طالبان همه ساله در فصل بهار بر دامنه حملات خود می‌افزایند. در ماه آوریل سال جاری نیز طالبان شروع "حملات بهاری" خود را اعلام کردند. طالبان اعلام کرده‌اند که این حملات اساسا متوجه نیروهای نظامی و انتظامی افغانستان و همچنین سربازان خارجی مستقر در این کشور است. "حملات بهاری" طالبان این بار با نام "عملیات منصور" اجرا می‌شوند.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  سیاست افغانستان دولت ترامپ

  دولت ترامپ هنوز سیاست خود را در قبال افغانستان روشن نکرده است. میشائیل کوگلمن، کارشناس مسائل افغانستان بر این باور است که ترامپ سیاستی کمابیش مشابه سیاست اوباما درباره افغانستان دنبال خواهد کرد. کوگلمن معتقد است که سیاست دولت ترامپ نیز همچون دولت اوباما بر ایده برقراری صلح و آشتی بین طالبان و دولت افغانستان استوار خواهد بود.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  مذاکرات صلح افغانستان

  اما طالبان تمایلی برای شرکت در گفت‌وگوهای صلح از خود نشان نمی‌دهند. کارشناسان مسائل افغانستان بر این باورند که چون طالبان در شرایط کنونی در برابر نیروهای دولتی این کشور از موقعیت برتری برخوردارند، تن به مشارکت در هیچ مذاکره‌ای نخواهند داد. موقعیت طالبان از سال ۲۰۰۱ تا به امروز، هیچگاه چون امروز قوی نبوده است. نیروهای این گروه اسلامگرا بر بخش‌های زیادی از کشور تسلط دارند.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  حمایت پاکستان

  رئیس جمهور افغانستان سال گذشته آشکارا اعلام کرد که برای کشاندن طالبان پشت میز مذاکره روی حمایت و پشتیبانی پاکستان حساب نمی‌کند. کارشناسان بر این باورند که دولت پاکستان از نیروهای طالبان برای مقابله با نفوذ هند در افغانستان بهره می‌گیرد. سخنگوی پیشین طالبان پاکستان، احسان‌الله احسان اخیرا توسط پلیس پاکستان دستگیر شد و تنها پس از آنکه او هند را متهم به حمایت از طالبان نمود، مورد عفو قرار گرفت.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  نقش جنگ‌سالاران

  صرف‌نظر از جایگاه طالبان در افغانستان، جنگ‌سالاران نیز نقش مهمی در این کشور ایفا می‌کنند. در اوایل ماه مه، گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی پس از ۲۰ سال زندگی در مهاجرت به کابل بازگشت و نقش مهمی در سیاست افغانستان برعهده گرفت. سپتامبر ۲۰۱۶ دولت افغانستان با حکمتیار به توافق رسید. هدف دولت از این اقدام ترغیب گروه‌های مسلمان برای نزدیکی و همکاری با دولت مرکزی بود. اقدامی که نتیجه چندانی در پی نداشت.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  منافع روسیه در افغانستان

  روسیه بر حضور و نقش خود در افغانستان افزوده است. روسیه سال‌ها نقشی در درگیری‌های افغانستان نداشت. اما حال اوضاع ژئوپولیتیکی منطقه تغییر کرده است. در چنین شرایطی روسیه نیز تصمیم گرفته است که نقش فعال‌تری در ارتباط با افغانستان در پیش بگیرد. روسیه ظرف ماه‌های گذشته با مشارکت کشورهایی همچون چین، ایران و پاکستان اقدام به برگزاری چندین کنفرانس نموده است.

• جنگ قدرت بی پایان در افغانستان

  دولت ناکارآمد

  در شرایطی که جنگ قدرت با شدت و حدت تمام در جریان است، از محبوبیت دولت اشرف غنی روزبه‌روز کاسته می‌شود. فساد مالی در دولت و همچنین مشارکت در جنگ طولانی آمریکا علیه تروریسم در افغانستان تاثیری منفی بر رویکرد مردم نسبت به دولت این کشور داشته است.