سفارش امام جواد (ع) به خانواده‌ها در مورد دختران دم‌بخت

به گزارش ایرنا امروز چهارم اسفندماه برابر با دهم رجب و مصادف با سالروز میلاد جواد الائمه (ع) نهمین ولی خدا بعد از پیامبر اکرم (ص) است؛ امامی که در سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود؛ در سن هفت سالگی به امامت رسید و در سال ۲۰۳ هجری پس از شهادت امام رضا (ره) به مدت ۱۷ سال عهده دار امامت شیعیان بود.
ابن الرضا (ع) در آخر ذیقعده سال ۲۲۰ در ۲۵ سالگی به فرمان معتصم عباسی به شهادت رسید و پیکر مطهر آن حضرت در قبرستان قریش در شهر کاظمین که مجاور شهر بغداد است؛ در کنار مزار جد بزرگوارش، امام کاظم (ع) به خاک سپرده شد.
به مناسبت میلاد امام جواد (ع) روایتی از آن حضرت را مرور می کنیم؛ روایتی که بیانگر حال و روز بسیاری از پدران و مادرانی است که می خواهند دختران خود را به خانه بخت بفرستند اما با موانع بسیاری روبرو هستند و این سفارش امام تقی (ع) می تواند راهگشای بسیاری از خانواده ها باشد. 

این روایت امام جواد (ع) در کتاب کافی جلد پنجم صفحه ۳۴۷ آمده که آن حضرت فرمود: هرگاه کسی برای خواستگاری آمد و از خلق و خو و دینش راضی بودید، دخترانتان را به ازدواجشان در آورید، وگرنه سبب فتنه و فساد بزرگی بر روی زمین خواهید شد.

حجت الاسلام علیرضا صدری اقدم درباره این حدیث به خبرنگار ایرنا گفت: علی بن اسباط بن سالم، از عالمان و راویان حدیثی بوده که محضر سه امام را درک کرده و از اصحاب امام کاظم و امام رضا و امام جواد (ع) بوده است. وی هم قاری قرآن و هم مفسر بود و جایگاه منزلت اجتماعی خوبی داشت. از سوی دیگر به لحاظ موقعیت شغلی  و مالی، فرد متمولی بوده و به تجارت لباس مشغول بود. یعنی هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ ثروت فرد شاخصی در زمان خود بود.

وی افزود: علی بن اسباط دخترانی داشت که در سن ازدواج بودند و به اصطلاح دختران دم بخت بودند و خواستگارانی هم داشتند اما هر کسی را شایسته ازدواج با دخترانش نمی‌دید. چون احساس می‌کرد کسی هم‌شأن خودش را در میان خواستگاران نمی‌بیند و این تبدیل به یک دغدغه فکری برای او شده بود که در نهایت نامه‌ای را به محضر امام جواد (ع) نوشت و در این باره از آن حضرت راهنمایی ‌خواست.

صدری اقدم اضافه کرد: امام جواد (ع) در پاسخ، نامه‌ای به این مضمون نوشتند که در این مسأله منتظر نماند و کار را به تاخیر نیاندازد و در واقع علی بن اسباط را متوجه این مساله کرد که انتظار کشیدن برای پیدا شدن فردی در شان و منزلت اجتماعی او کار درستی نیست تا به این امید باشد که روزگاری دخترانش را به عقد آنان در بیاورد. در واقع آن حضرت با این روایت به او فهماند که وقتی دختران دم بختی داری و موقع ازدواج آنان فرا رسیده و وقت ازدواج آنان می گذرد، چنین انتظاری صحیح نیست و در ادامه امام (ع) روایتی را از زبان رسول خدا (ص) نقل کردند.

حدیث پیامبر اکرم (ص) این بود: إِذَا جَاءَکُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دِینَهُ فَزَوِّجُوهُ یعنی هرگاه کسی برای خواستگاری آمد و از خلق و خو و دینش راضی بودید، دخترانتان را به ازدواجشان در آورید. 
صدری اقدم ادامه داد: این بیان امام دوای بسیاری از دردهای جامعه ما در مسأله ازدواج است و راه را برای جوانان روشن کرده است و معیار اصلی برای ازدواج را دو عنصر اصلی دانسته است. 
عنصر اول اخلاق است. یعنی مردی که اخلاقش مورد پسند باشد و به عبارتی خوش اخلاق باشد و مهم‌ترین شرط ازدواج می باشد. چون خُلق نیکو تضمین کننده دوام زندگی است و مرد خوش اخلاق سازگار، زندگی را برای اعضای خانواده شیرین می کند و بر عکس ازدواج با مرد بداخلاق، بنا کردن بنیان زندگی بر روی شن روان است که هیچ دوامی ندارد.
وی اضافه کرد: عنصر دوم دین‌داری است. انسان دین‌دار یعنی انسانی که دین را می شناسد و به دین عمل می کند. بنابراین اگر مردی به خواستگاری دختری آمد که این دو شرط اصلی را داشت؛ در واقع به معنای آن است که ملاک‌های اصلی ازدواج در او جمع است. البته این بدان معنا نیست که ما بدون تحقیق و مشورت اقدام کنیم، بلکه نتیجه برداشت از روایت این است که این دو شرط، ملاک اساسی است و چنانچه اطمینان حاصل شد که مردی این دو شرط را داراست ازدواج با او را پیگیری کنید.

این پژوهشگر مذهبی افزود: گاهی برداشت‌های ما از خوش اخلاق بودن و دینداری نیز اشتباه است و به صرف اینکه فردی اهل بگو بخند باشد، می‌گوییم فرد خوش اخلاقی است؛ در حالی که این گونه نیست. اخلاق نیکو یعنی اینکه فرد، فضائل و کمالات اخلاقی و خصلت های پسندیده‌ای داشته باشد؛ نرم‌خو، خوش‌سخن و گشاده‌رو باشد و در برخوردها زبانی ملایم و برخوردی شاد و محبت‌آمیز داشته باشد و امام صادق(ع) در تعریف خوش اخلاقی می‌فرماید «حُسن خلق آن است که برخوردت را نرم کنی، سخنت را پاکیزه گردانی و برادرت را با خوش‌رویی دیدار نمایی». 
وی افزود: دینداری هم صرفا خواندن نماز نیست، هر چند خواندن نماز نشانه دینداری است. کسی که نماز می‌خواند این پیام را می رساند که محور کارهای من در زندگی خداست. بنابراین کسی که نماز برایش اهمیتی ندارد، این یعنی دینداری‌اش چندان قابل اعتنا نیست. در کنار نماز رعایت حلال و حرام، رعایت حقوق دیگران و موارد بسیاری وجود دارد که می‌توان از آن‌ها متوجه شد که فرد به چه اندازه مقید به دین است.
صدری اقدم اضافه کرد: امام جواد (ع) در ادامه روایت خانواده ها را از یک امر مهم باز می دارند که به نظرم بخش قابل توجهی از مشکلات جامعه امروز ما توجه نکردن به این هشدار پیامبر مهربانی هاست. ایشان در ادامه بخشی از آیه ۷۳ سوره انفال را قرائت می‌کنند که می‌فرماید «إِلاّ تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی اَلْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ» یعنی اگر این‌کار را نکنید، در زمین فتنه و فسادی بزرگ پدیدار می‌شود. 
از همین جا می توان نتیجه گرفت که گاهی معیارهای اشتباه در ازدواج سبب بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و فساد در جامعه می‌شود و نقش پیروی از کلام نورانی اهل بیت عصمت در نصب العین قرار دادن راهکارها و تدابیر آنان ما را از این آسیب ها در امان خواهد داشت.