نگاه متفاوت بایدن و ترامپ به آل سعود

با ورود رسمی "جو بایدن" به کاخ سفید در اول بهمن ماه سال جاری (۱۳۹۹) و آغاز به کار وی، رویکرد کاخ سفید هم به آل سعود به ویژه به "محمد بن سلمان" ولیعهد و وزیر دفاع عربستان و اقدامات وی در سطح منطقه و جهان تغییر کرده و هر چند شاید به اعتقاد برخی تحلیلگران مسایل منطقه این تغییر رویکرد ظاهری باشد، ولی گویای این است که واشنگتن دیگر همراه و هم پیمان اقدامات سیاست های  زیاده خواهانه آل سعود در منطقه نخواهد بود.

از اولین تلاش های دولت جو بایدن در مخالفت با اقدامات مقامات سعودی می توان به حذف نام جنبش انصارالله یمن از فهرست تروریسم آمریکا اشاره کرد که هفته گذشته اجرایی شد، اقدامی که با بازخورد مثبت انصارالله و گروه های مقاومت اسلامی منطقه مواجه گردید.   

موضوع بعدی، مساله توقف جنگ شش ساله یمن می باشد که جو بایدن چه در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و چه پس از آن تاکید کرده که باید این جنگ هرچه زودتر متوقف شود؛ مساله حقوق بشر و برخورد بن سلمان با مخالفانش نیز از دیگر مشکلات دولت بایدن با ولیعهد سعودی است.

این دو اقدام دولت بایدن و برخی دیگر از شواهد گویای این است که دولت جدید آمریکا دیگر همراه خوبی با اقدامات ضدانسانی آل سعود در منطقه و عربستان نخواهد بود، مساله ای که موجب نگرانی ریاض را فراهم کرده و منابع آگاه عربستانی گفته اند که پادشاه سعودی به شدت نگران نوع برخورد دولت آمریکا با محمد بن سلمان است و از مشاوران خود و برخی مقامات سعودی خواسته تا در این باره راه‌حل ارایه دهند.

وبگاه ویکی‌لیکس سعودی به نقل از یک مقام آگاه نوشته که ملک سلمان از لحن تنش‌آمیز دولت جو بایدن در قبال عربستان سعودی و عدم تماس رئیس‌جمهور آمریکا با محمد بن سلمان عصبانی است و از برخی مقامات این کشور و مشاورانش خواسته تا هر چه سریع‌تر کانال‌های ارتباطی قوی با دولت بایدن جهت کاهش تنش باز کنند.

پادشاه سعودی در این نشست همچنین گفته که در حال بررسی صدور یک عفو عمومی پیش از ماه رمضان برای صدها زن و مرد زندانی است تا از شدت لحن دولت آمریکا در خصوص پرونده‌های حقوق بشری در عربستان بکاهد.

همچنین منابع دیگری در عربستان به ویکی‌لیکس سعودی گفته اند که ملک سلمان در نامه‌ای محرمانه به جو بایدن گفته است که گزارش محرمانه اطلاعاتی در خصوص قتل "جمال خاشقچی" را منتشر نکند؛ این نامه به واسطه «ریما بنت بندر بن سلطان» سفیر ریاض در واشنگتن به کاخ سفید تحویل داده شده است.

در این نامه آمده است که عربستان سعودی آماده است با دولت بایدن در خصوص مسائل مختلف و خواسته‌های دولت جدید آمریکا گفت ‌وگو کند.

نگرانی مقامات سعودی به حدی است که روز جمعه یک منبع آگاه در آمریکا  به وبگاه عربی۲۱ گفت که دولت این کشور قصد دارد، گزارش اطلاعاتی درباره قتل فجیع «جمال خاشقچی»، روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول را که در مهرماه سال ۱۳۹۷ به قتل رسید، در هفته اول ماه آتی میلادی منتشر کند، قتلی که گفته شده مستقیما به دستور بن سلمان و توسط جوخه ترور وی انجام شده است.

روزنامه روسی «نزاویسمایا گازتا» نیز در همین رابطه در مقاله‌ای نوشته است که اقدامات دولت بایدن به مثابه یک محاصره سیاسی برای «محمد بن سلمان» است و واشنگتن ترجیح می‌دهد به جای ولیعهد، با پادشاه سعودی در ارتباط باشد؛ علی‌رغم اینکه بن سلمان حاکم واقعی عربستان محسوب می‌شود و مسئولیت اقدامات سرکوبگرانه آل سعود عمدتا بر گردن وی است.

مجله آمریکایی «فارین پالیسی» نیز چندی پیش در گزارشی به قلم «ورشا کودوایر» با اشاره به اقدامات ریاض در خصوص مسائل حقوق بشری نوشت که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان به دنبال طلب بخشش از «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا است.

این مجله می افزاید، «عربستان سعودی اخیرا گام‌هایی برای کاهش تنش با واشنگتن از جمله آزادی "لجین الهذلول" فعال سعودی که در تاریخ دهم ماه فوریه جاری آن هم پس از ۱۰۰۱ روز [تحمل] زندان و مطرح شدن اتهاماتی مبنی بر شکنجه او آزاد شد، برداشته است».

«لُجین الهَذلول»، معروف‌ترین زن مخالف سیاست‌های محمد بن سلمان ولیعهد سعودی است که منابع خبری اخیرا از آزادی او خبر دادند. الهذلول به همراه زنان دیگری از جمله «سمر بدوی»، «نسیمه الساده»، «نوف عبدالعزیز» و «میساء الزهرانی» در ماه می سال ۲۰۱۸ میلادی و چند ماه پیش از صدور مجوز رانندگی برای زنان در عربستان سعودی دستگیر شد و به گفته خانواده‌اش، تحت شکنجه قرار گرفت.

فارین پالیسی در ادامه به دیگر اقدامات ریاض اشاره می‌کند و در این خصوص می‌افزاید که عربستان سعودی اقدام به آزادی عده دیگری از زندانیان کرده، محتوای کتاب‌های درسی را تغییر داده و همچنین اصلاحاتی حقوقی در نظام قضایی این کشور اعمال کرده است.

این مجله آمریکایی همچنین در گزارش خود تأکید می‌کند، پس از آنکه دموکرات‌ها با کسب آرای بیشتر، مجلس سنا و نمایندگان آمریکا را به دست گرفتند، آنها، «عربستان سعودی را در وضعیتی متزلزل قرار دادند».

در ادامه این گزارش آمده است که عواملی چون اقدام ولیعهد سعودی در زندانی کردن رقبای خود، مدیریت بد جنگ یمن، دست داشتن در جنایت ترور «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی و ستون‌نویس روزنامه «واشنگتن‌ پست»، به‌طور مساوی باعث شده که هم جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌ها از این اقدامات بن سلمان خشمگین شوند.

فارین پالیسی همچنین به اعلام اخیر ریاض مبنی بر اصلاحات قضایی در زمینه های کیفری و شواهد قضایی اشاره می‌کند و در این خصوص برآورد می‌کند که تمام این اقدامات عربستان سعودی در راستای تلاش برای بهبود وجهه این کشور در برابر دولت جدید آمریکا صورت گرفته است.

شرایط کنونی حاکم بر روابط واشنگتن – ریاض نشان می دهد، در حالی که بن سلمان برای نشستن بر تخت پادشاهی در عربستان دست و پا می زند، اما دولت جدید آمریکا هیچگونه تمایلی به این موضوع ندارد و بر عکس دونالد ترامپ که حامی جنایات ولیعهد سعودی و به تخت نشستن او بود، راه دیگری را در پیش گرفته است.