احمد زکی یمانی؛ درگذشت وزیر نفت قدرتمندی که گروگان کارلوس شد

احمد زکی یمانی؛ درگذشت وزیر نفت قدرتمندی که گروگان کارلوس شد۴ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

زکی یمانی ۲۴ سال سکان نفت و انرژی عربستان، بزرگ‌ترین تولید کننده نفت خام جهان را در دست داشت

احمد زکی یمانی، وزیر نفت پیشین عربستان که به عنوان چهره شاخص و قدرتمند جهان عرب در کنترل منابع انرژی و معمار تحریم نفتی غرب در جریان بحران دهه ۱۹۷۰ میلادی شناخته می‌شد، در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

زکی یمانی شاهد ترور ملک فیصل، پادشاه وقت عربستان در سال ۱۹۷۵ بود و چند ماه بعد از آن در نشست اوپک در وین، به همراه جمشید آموزگار، وزیر کشور و نماینده ایران در اجلاس، هدف اصلی گروگان‌گیری ایلیچ رامیرز سانچز، ملقب به "کارلوس شغال" شد.

او از خاندان سلطنتی عربستان نبود اما به یکی از پرنفوذترین سیاستمداران سعودی تبدیل شد و بعد از انتصابش به عنوان وزیر نفت در سال ۱۹۶۲ نقشی اساسی در توسعه اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) داشت.

شیخ احمد زکی یمانی روز سه‌شنبه ۲۳ فوریه در بیمارستانی در لندن درگذشت.

او ۲۴ سال سکان نفت و انرژی عربستان، بزرگ‌ترین تولید کننده نفت خام جهان را در دست داشت و اقداماتش در برابر غرب در جریان "شوک نفتی" و چند برابر شدن قیمت نفت در سال ۱۹۷۳ او را به چهره‌ای مشهور در جهان تبدیل کرد.

دوران تصدی زکی یمانی در سال ۱۹۸۶ با برکناری ناگهانی او بعد از تلاشی ناکام برای بالا بردن قیمت نفت به پایان رسید.

بشنوید:گلوله ای که پادشاه عربستان را کشت

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

زکی یمانی در کنار جمشید اموزگار (سمت چپ تصویر) در اجلاس اوپک - اکتبر ۱۹۷۳

یمانی و بحران نفتی ۱۹۷۳

در سال‌های ابتدایی تصدی او در وزارت نفت عربستان، موج ملی‌گرایی در جهان عرب به راه افتاده بود و قدرت کنترل نفت در مرکز آن قرار داشت.

بعد از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ زکی یمانی اولین تحریم نفتی عربستان علیه کشورهای متحد اسرائیل را اعلام کرد. اما ذخایر بالای نفتی غرب و تولید مازاد کشورهایی مثل ونزوئلا این اقدام او را بی‌اثر کرد.

در جریان جنگ چهارم اعراب و اسرائیل (جنگ یوم کیپور) در سال ۱۹۷۳ زکی یمانی بار دیگر سیاست تحریم نفتی و کاهش تولید را در پیش گرفت و دیگر کشورهای عربی را همراه کرد. سیاست او این بار عمل کرد و قیمت نفت خام در بازارهای جهانی چهار برابر شد. قدرت اوپک به عنوان موثرترین نهاد نفتی جهان تثبیت شد و اقتصاد کشورهای غربی به رکود رفت.

همان زمان بود که زکی یمانی جمله مشهورش را گفت: "ما اکنون ارباب کالاهای خود هستیم."

با پایان جنگ و تحریم نفتی، عربستان به تدریج به آمریکا نزدیک شد تا این که انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ شوک نفتی دیگری به بازار داد و قیمت‌ها بالا رفت.

اما این بار ریاض به عنوان متحد واشنگتن "فرمان یمانی" را صادر کرد که قیمت نفت خام سعودی را در حد تعیین شده نگه می‌داشت تا ضربه شوک به واردکنندگان نفت گرفته شود.

دوران قدرت و نفوذ زکی یمانی با ناکامی سیاست‌های او برای کنترل قیمت نفت در دهه ۱۹۸۰ میلادی رو به افول رفت و در نهایت در سال ۱۹۸۶ برکنار شد.

گروگان کارلوس

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

گروگان‌گیرها با هواپیمایی که دولت اتریش در اختیار آنها گذاشت به الجزایر رفتند

دو سال بعد از تحریم نفتی ۱۹۷۳، نام زکی یمانی بار دیگر به سرخط خبرها رفت؛ این بار در کنار نام کارلوس که در بزرگ‌ترین عملیات خود وزاری نفت کشورهای اوپک را در وین گروگان گرفته بود.

صبح روز ۲۱ دسامبر سال ۱۹۷۵ کارلوس به همراه پنج نفر دیگر از جمله انیس نقاش، مخفیانه وارد سالن اجلاس اوپک شدند و بعد از قطع تلفن‌ها، محافظان را خلع سلاح کردند.

بعد از کارگذاشتن مواد منفجره در سالن، کارلوس و گروهش که سه آلمانی هم در آن بودند، بیش از ۶۰ نفر از جمله وزاری نفت کشورهای اوپک را گروگان گرفتند.

آنها که خود را "بازوی انقلاب عربی" می‌خواندند، گروگان‌های خود را به گروه‌های دوست و دشمن و بی‌طرف تقسیم کردند.

• کارلوس شغال، انیس نقاش، شاه و خلخالی
• هفت نکته درباره اوپک و ایران

احمد زکی یمانی و جمشید آموزگار، نماینده ایران، در گروه "دشمن" و از اهداف اصلی این حمله بودند که قرار بود آخر عملیات کشته شوند.

زکی یمانی در توصیف ماجرا گفته بود: "ما را سه بخش کردند. من و نماینده ایران را یک جا بردند و بمب‌ها را زیر صندلی‌مان گذاشتند. بقیه اعضای هیئت‌ها را بردند جای دیگر و آدم‌هایی که هیچ ربطی به نشست نداشتند هم یک اتاق سوم."

کارلوس درخواست هواپیما کرد تا گروگان‌ها را به مقصدی نامعلوم ببرد. او از دولت اتریش خواست بیانیه‌ای درباره آرمان فلسطین را به صورت مرتب از رادیو و تلویزیون پخش کند و تهدید کرد که در صورت رد شدن خواسته‌های او اول زکی یمانی و جمشید آموزگار را خواهد کشت و بعد سالن را منفجر خواهد کرد.

دولت اتریش هواپیمایی را در اختیار کارلوس قرار داد و او گروگان‌هایش را به الجزایر برد.

در نهایت مذاکرات با گروگان‌گیرها به نتیجه رسید و با پرداخت میلیون‌ها دلار باج گروگان‌ها از جمله زکی یمانی و جمشید آموزگار آزاد شدند.