بررسی اثربخشی و ایمنی واکسن‌های کرونا/ پیشگیری از واکسن هراسی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از موسسه ملی تحقیقات سلامت کشور، موضوع واکسن کرونا و فوت افراد بر اثر تزریق واکسن کرونا از سوی محققان مورد بررسی قرار گرفت.

دستیابی برخی کشورها به فناوری تولید واکسن کرونا و ورود به فاز انسانی آن با تأییدیه سازمان‌های غذا و دارو در کشورهای مختلف باعث شده در روزهای اخیر نگرانی‌هایی درباره برخی عوارض تزریق واکسن کرونا ایجاد شود و مطالبی درباره پیامدها و عوارض تزریق واکسن کرونا شکل گیرد.

در حالی که دنیا امیدوار است با واکسیناسیون همگانی، انسان‌ها بتوانند به زندگی عادی و روزمره بازگردند، هراس از انجام واکسیناسیون در میان برخی افراد جامعه به مشکل تازه‌ای تبدیل شده است. حال این سوال مطرح می‌شود که آنچه می‌شنویم و می‌خوانیم چقدر درست است و آیا تزریق واکسن کرونا ایمن است و آیا فوت افراد متعاقب تزریق واکسن می‌تواند طبیعی باشد؟

شواهد موجود در این زمینه نشان می‌دهد واکسن‌هایی که در برنامه ایمن سازی استفاده می‌شوند، بسیار مؤثر و ایمن هستند. با این حال هیچ واکسنی، کاملاً ایمن نیست و ممکن است پس از ایمن سازی، منجر به بروز عارضه شود.

به علاوه ماهیت واکسن‌ها و مراحل ایمن سازی، می‌توانند منابع بالقوه ای برای ایجاد پیامدهای نامطلوب باشند. عوارض گزارش شده، ممکن است واقعی باشند (مثلاً در نتیجه استفاده از واکسن) یا در طی مراحل ایمن سازی به وجود آمده باشند و یا مربوط به واکسن یا مراحل ایمن سازی نبوده ولی صرفاً از نظر زمانی با ایمن سازی همراه شده باشد.

عوارض نامطلوب پس از ایمن سازی به پنج گروه طبقه بندی می‌شوند:

واکنش به واکسن: عوارضی که می‌توانند به دلیل ماهیت واکسن به وجود آیند.

اشتباه در برنامه: عوارضی که ممکن است به دلیل بروز اشتباه در مراحل ایمن سازی روی دهند.

همزمانی: عوارضی که ممکن است به ایمن سازی مربوط نباشند (و در اثر سایر علل ایجاد شده باشند) اما موقتاً به واکسن ارتباط داده شوند.

واکنش تزریق: عوارضی که به دلیل اضطراب و تشویش در اثر ترس و یا درد ناشی از تزریق بروز می‌کند.

واکنش ناشناخته: عوارضی که در اثر عوامل ناشناخته ایجاد می‌شوند.

بیشتر واکنش‌های نادر و شدید واکسن‌ها مثل تشنج، کاهش تعداد پلاکت‌های خون، حملات مربوط به کاهش حجم مایعات بدن، گذرا بوده و موجب مشکلات طولانی مدت نمی‌شوند و شوک ناشی از دارو- که بالقوه کشنده است- نیز به شرط شناسایی سریع آن و اقدام مناسب، قابل درمان است، بدون اینکه اثرات طولانی مدت بر روی بیمار داشته باشد.

اگرچه آنسفالوپاتی (اختلال در کارکرد مغز)، به عنوان واکنش‌های نادر به واکسن‌هایی مانند سرخک و ثلاث (سه گانه) منتسب می‌شود ولی با اطمینان نمی‌توان گفت که واکسن، علت بروز آنسفالوپاتی است.

همچنین بعضی از عوارض شدید واکسن که پس از ایمن سازی اتفاق می‌افتد می‌تواند یک حادثه همزمان باشد. به طور مثال در ارتباط با یکی از واکسن‌های ساخته شده مربوط به کرونا اعلام شد که پس از تزریق واکسن ۶ نفر جان خود را از دست دادند اما عملاً ۴ نفر از این افراد جزء گروه کنترل بودند و دارونما مصرف کردند (محلول آّب نمک) و اساساً هیچ واکسنی دریافت نکرده بودند. در ارتباط با دو نفر دیگر نیز هیچ رابطه‌ای بین واکسن و مرگ این افراد یافت نشد و گزارش‌ها مطابق با مرگ و میر طبیعی بود که برای جمعیت عمومی رخ می‌دهد.

علاوه بر این، فوت ۶ نفر از حدود ۴۰ هزار نفری که در این مطالعه شرکت کرده‌اند، نمی‌تواند دلیلی بر نامناسب‌بودن این واکسن باشد؛ چراکه بدون شرکت در مطالعه هم تعدادی به سایر دلایل فوت می‌کنند و اگر تعداد فوت بیشتر از حد معمول منتسب به یک واقعه باشد می‌توانیم آن واقعه را غیر طبیعی عنوان کنیم.

نتیجه‌گیری این تحقیق نشان می‌دهد هدف ایمن سازی، حفاظت فرد و جامعه در برابر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن است. گرچه واکسن‌های مورد استفاده از نظر میزان اثربخشی، بسیار مورد اطمینان هستند و عوارض جانبی آنها ناچیز است اما به طور کلی هیچ واکسنی عاری از عوارض جانبی نیست.

افرادی که واکسن را دریافت می‌کنند ممکن است اثرات جانبی خفیفی را از خود بروز دهند و یا در موارد نادر، با عوارض شدید و حتی تهدید کننده زندگی مواجه شوند.

اما در صورت عدم واکسینه شدن، احتمال ابتلاء به بیماری، عدم مصونیت و مرگ و میر بسیار بیشتر و شدیدتر از این عوارض خواهد بود، بنابراین برای افزایش پذیرش ایمن سازی و بالابردن کیفیت خدمات، باید به موضوع غلبه بسیار چشمگیر منافع واکسیناسیون در برابر عوارض نادر احتمالی تاکید کرد.

در انتساب اثرات نامطلوب به فرایند ایمن سازی دقت کافی مبذول شود تا بی جهت هراس و نگرانی از واکسن در جامعه ایجاد نشود.