استایرن، عامل خاموش سرطان

آفتاب‌‌نیوز :

به دنبال رشد صنایع در دهه‌های اخیر، کیفیت هوای محیط‌های شغلی یکی از دغدغه‌های اصلی بوده است. کاهش کیفیت هوای محیط کاری به خاطر وجود مواد شیمیایی در هوا اثبات شده است.

یکی از دسته‌های گسترده مواد شیمیایی ترکیبات آلی فرار یا VOC ها هستند که در مقادیر زیاد در صنایع مختلف مواد شیمیایی وجود دارند.

مواجهه با مواد شیمیایی آلی فرار می‌تواند گستره وسیعی از اثرات حاد و مزمن بر سلامتی شامل تداخلات سیستم عصبی و آسم را در پی داشته باشد.

طبق گزارش‌ها و آمارهای سازمان جهانی بهداشت، حدود چهار میلیون نفر از مردم جهان با صنایع شیمیایی درگیر هستند و هرسال یک میلیون نفر به خاطر مواجهه ناایمن با این مواد، بیمار شده یا جان خود را از دست می‌دهند.

ماده شیمیایی «استایرن» به گفته متخصصان ازجمله این مواد شیمیایی آلی است و لزوم پرداختن به آن زمانی اهمیت خود را نشان می‌دهد که به کاربرد گسترده این ماده پی برده شود.

این ماده در صنایع پلاستیک‌سازی، لاستیک‌سازی، رزین پلی‌استر، فایبرگلاس، صنعت اسباب‌بازی و وسایل منزل کاربرد دارد. استایرن یک هیدروکربن آروماتیک مشتق شده از بنزن است که بی‌رنگ و چرب با بوی شیرین است و به‌راحتی بخار می‌شود.

ازجمله نام‌های تجاری استایرن می‌توان به وینیل بنزن، فنیل اتیلن، سینامن، دیارکس، استیروپول، آنامن و استیرلن اشاره کرد.

قرار گرفتن در معرض استایرن باعث ایجاد اثرات سمی شامل تغییراتی در سیستم اعصاب مرکزی همچون خواب‌آلودگی، سردرد و عدم تعادل و همچنین تحریک پوست و دستگاه تنفسی و آسیب کبدی می‌شود.

به‌منظور بررسی بیشتر حضور این ماده شیمیایی در محیط‌های کاری ایران، یک تیم پژوهشی شش‌نفره از دانشگاه علوم پزشکی تهران مطالعه‌ای را به انجام رسانده‌اند که در آن به ارزیابی میزان مواجهه شغلی با بخارات استایرن و تعیین سطح ریسک سلامتی ناشی از آن در کارکنان صنعت پتروشیمی پرداخته شده است.

برای انجام این مطالعه 150 نمونه فردی از 50 نفر از کارکنان صنعت پتروشیمی گرفته شده و مورد تجزیه‌وتحلیل واقع شد و بعد از تعیین غلظت استایرن در نمونه‌ها، محققان با استفاده از استاندارد ارائه‌شده از سوی آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا، ریسک اثرات سلامتی استایرن بر کارکنان شاغل در این صنعت را ارزیابی کردند.
نتایج بررسی‌ها نشان داد که میزان ریسک سلامتی در کارکنان ذکرشده بالاتر از حدود مجاز بود و به همین دلیل لازم است علاوه بر تهویه‌های طبیعی، از تهویه‌های مصنوعی به‌ویژه تهویه موضعی در محل کار آنان استفاده شود.

علی کریمی، محقق گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکارانش دراین‌باره گفته‌اند: «بر اساس نتایج، بیشترین میزان مواجهه با ماده شیمیایی و مضر استایرن در واحد تولید پلی بوتادین لاتکس یا PBL مشاهده شد. بنابراین پیش‌بینی بالاترین ریسک سرطان برای همین واحد بود. همچنین کمترین میزان مواجهه نیز در واحدهای درایر به دست آمد»

به گفته آن‌ها، «نتیجه کلی این مطالعه نشان می‌دهد که ریسک سرطان‌زایی و ریسک غیر سرطان‌زایی استایرن در برخی از بخش‌های پتروشیمی مورد مطالعه به‌ویژه در بخش PBL، بالاتر از حدود اعلام‌شده از سوی آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا بود».

همچنین طبق این نتایج، 22 درصد پرسنل مورد مطالعه این صنعت شامل میزان سرطان‌زایی قطعی می‌شدند که از سوی سازمان WHO ارائه شده بود.

لذا به پیشنهاد کریمی و همکارانش، «جهت بهبود شرایط کاری و به‌عنوان یکی از بارزترین اقدامات برای کاهش مواجهه با بخارات استایرن، استفاده از تهویه مصنوعی به‌صورت موضعی در نقاط خاص ازجمله محل خروج ماده مذاب از دستگاه میکسر با توان مکش مناسب پیشنهاد می‌شود».

این یافته‌های علمی پژوهشی که توجه به آن‌ها می‌تواند کارکنان صنایع پتروشیمی و سایر صنایع مشابه را از بیماری خوف انگیز سرطان برهاند، در نشریه «بهداشت و ایمنی کار» منتشر شده‌اند. این نشریه به‌صورت فصل‌نامه توسط انجمن علمی بهداشت کار ایران انتشار می‌یابد.