افزایش مرگ پرندگان مهاجر در میانکاله؛ علت بوتولیسم یا وبای پرندگان؟

از سال گذشته تاکنون شبهاتی درباره مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مطرح شده است. اخیرا ابتلا به وبای پرندگان به عنوان فرضیه‌ای درباره علت این اتفاق طرح شده اما یک عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس و عضو کمیته مشورتی میانکاله این مسئله را رد می‌کند.

به گزارش ایسنا، اداره محیط زیست استان مازندران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که شمار تلفات غیرعادی پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله و خلیج گرگان به بیش از ۱۸ هزار بال رسیده است البته این اولین بار نیست که پرندگان مهاجر ازجمله فلامینگو، چنگر معمولی و مرغابی به‌صورت گسترده در میانکاله تلف می‌شوند چراکه زمستان سال گذشته نیز بیش از ۴۰ هزار پرنده مهاجر در این تالاب از بین رفتند.

هرچند که سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرده است که علت مرگ گسترده پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله «سم بوتولیسم» است اما از سال گذشته تاکنون شک و شبهاتی درباره مرگ پرندگان مهاجر در این تالاب وجود داشته است. در تازه‌ترین اظهارنظرها این فرضیه مطرح شده است که آنچه سبب مرگ و میر پرندگان در این منطقه می‌شود، ابتلا به وبای پرندگان است نه بوتولیسم.

با این حال کمیته مشورتی میانکاله که متشکل از سه دانشگاه دولتی کشور و افراد آگاه محلی است، فرضیه وبای پرندگان را رد می‌کند. محمود قاسم پوری - عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس و عضو کمیته مشورتی میانکاله - به ایسنا می‌گوید: کار نمونه‌برداری و انجام آزمایش روی پرندگان تلف شده میانکاله با روش‌های کاملا استاندارد صورت گرفته است و نتایج به‌دست آمده نشان‌دهنده وجود سم «نوروتوکسین» در بدن آن‌ها است.

مشاهدات آزمایشگاهی کمیته مشورتی، مرگ و میر پرندگان به علت انتشار «سم بوتولیسم» را تایید کرده است

او ادامه می‌دهد: در آزمایشگاه از کبد، کلیه و بافت‌های پرندگان نمونه‌برداری و به بدن موش‌های آزمایشگاهی تزریق شد. نشانه‌هایی که پس از تزریق در بدن موش‌ها ظاهر شد کاملا بیانگر تاثیر سم «نوروتوکسین» بود. مشاهدات آزمایشگاهی ما مرگ و میر پرندگان به علت انتشار «سم بوتولیسم» در بدن آن‌ها را تایید کرد اما در کنار این کار پایش‌ها و مشاهدات مستقیمی را نیز در منطقه میانکاله داشتیم.

مرگ و میر پرندگان مهاجر تنها در قسمتی از تالاب میانکاله که ساحل جنوبی آن است، اتفاق می‌افتد بنابراین نمی‌توانیم بگوییم که این مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزا یا وبای پرندگان است. قاسم پوری ضمن بیان این نکات تصریح می‌کند: از آنجایی که این پرندگان دائم درحال جابه‌جایی و حرکت هستند چنانچه مبتلا به بیماری وبا بودند کل منطقه را آلوده و درگیر این بیماری می‌کردند. چنین موضوعی نشان می‌دهد که ما با یک آسیب در محدوده‌ای مشخص درگیر هستیم.

به گفته او گرازهایی که در منطقه وجود دارند گاهی از این پرندگان مهاجر تغذیه می‌کنند و اگر این پرندگان مبتلا به وبا بودند، مرگ و میر در گرازها نیز باید مشاهده می‌شد.

این عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس دلیل دیگری بر رد بیماری وبا در پرندگان مهاجر میانکاله دارد. او می‌گوید: اگر پرنده‌ای دچار وبا شود، سوء تغذیه می‌گیرد و بر اثر ضعف و سایر عوارض این بیماری از بین خواهد رفت این درحالیست که در تشریح ۴۰ چنگر تلف شده میانکاله مشاهده شد که معده آن‌ها از مواد غذایی پر است البته معده برخی از فلامینگوها خالی بود چراکه صبح زود برای تغذیه به منطقه آمده و بلافاصله تلف شده بودند.

بوتولیسم زمستانه هم وجود دارد

از طرف دیگر عنوان شده است که سم بیوتوکسین یا بوتولیسم در تابستان و در شرایط دمایی خاصی تولید می‌شود، نه در سرمای زمستان. به‌همین دلیل این سم نمی‌تواند علت مرگ پرندگان مهاجر میانکاله باشد. عضو کمیته مشورتی میانکاله دراین‌باره توضیح می‌دهد: درست است که تولید این سم بیشتر در تابستان اتفاق می‌افتد اما به‌هیچ عنوان نمی‌توان گفت که این بیماری در زمستان مشاهده نمی‌شود حتی در بسیاری از مقالات علمی بین‌المللی به بوتولیسم زمستانه اشاره شده است.

قاسم‌پوری در ادامه درباره علائم ظاهری پرندگان تلف شده در میانکاله می‌گوید: سم نوروتوکسین، نوعی سم اعصاب و فلج کننده است. پس از ورود این سم به بدن پرنده، او تعادل خود را از دست می‌دهد و قادر به ایستادن روی پا یا نگه داشتن سر خود نیست. به همین دلیل بلافاصله سر داخل آب فرو می‌رود. این علائم در پرندگان مرده دیده شده که نشانه‌ای تایید کننده از  سم نوروتوکسین است.

عکس از کمیته مشورتی میانکاله