رفع بخشی از نواقص مالیاتی لایحه بودجه ۱۴۰۰ در مجلس

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، لایحه بودجه ۱۴۰۰ بعد از ارائه به مجلس با انتقادات زیادی حتی از سوی موافقان دولت روبه‌رو گردید که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بالا رفتن رقم میزان فروش نفت و عدم تمرکز بر مالیات به‌عنوان نقش تأمین‌کننده هزینه‌های دولت بود. مالیات در بسیاری از کشور‌های پیشرفته اقتصادی یکی از عناصر مهم برای درآمدزایی دولت‌ها به‌حساب می‌آید، اما در کشور ما به دلیل وجود منابع فراوان نفتی از سال‌های گذشته به نقش درآمدزایی آن به‌طورجدی نگریسته نشده است.

ریشه بسیاری از مشکلات فعلی کشور به‌زعم کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در بودجه‌نویسی و راه‌حل رفع آن اصلاح بودجه است. شاه‌بیت اصلاح ساختار بودجه هم که همواره به‌عنوان مطالبه رهبر معظم انقلاب مطرح می‌شود، به قطع وابستگی به نفت و خام فروشی اشاره دارد که یکی از نشانه‌های مهم در حرکت به‌سوی اصلاح ساختار بودجه، افزایش درآمد‌های پایدار ازجمله مالیات است. این در حالی است که نه‌تن‌ها دولت فعلی بلکه دولت‌های قبلی نیز به نحو شایسته‌ای به مالیات ستانی در بودجه نپرداخته‌اند و شاهد این مدعا رسیدن سهم مالیات در لایحه بودجه ۱۴۰۰ به کمترین میزان در دهه اخیر است. رقم ابتدایی که دولت برای درآمد‌های مالیاتی در سال آینده در بودجه در نظر گرفت، ۲۲۵هزار میلیارد تومان بود، اما در بازگشت لایحه به دولت ۲۵ هزار میلیارد تومان دیگر به این بخش اضافه شد تا دولت در سال ۱۴۰۰ بالغ‌بر ۲۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات دریافت کند. یکی از انتقادات مالیات ستانی به ساختار آن است مانند این‌که درآمد‌های مالیاتی همچنان بر عهده پایه‌های مالیاتی ازجمله کارمندان و تولیدکنندگان استوار است و پایه‌های مالیاتی برای هدف قرار دادن افراد در دهک‌های بالا افزایش پیدا نکرده‌اند.

طبق پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس، اصلاحاتی با افزایش پایه‌های مالیاتی در بودجه ۱۴۰۰ از سوی نمایندگان در این موارد می‌تواند اعمال شود.

وضع مالیات بر مجموع درآمد (با تمرکز بر اقشار پردرآمد)، حرکت به سمت مالیات بر مجموع ثروت، حذف معافیت مالیات بر سود سپرده‌های بانکی اشخاص حقوقی، حذف معافیت مالیاتی فعالان بزرگ بخش کشاورزی، حذف معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، اصلاح معافیت درآمد حاصل از صادرات و اصلاح نظام انگیزشی سازمان امور مالیاتی در راستای مأموریت‌های سال آینده.

مصوبات کمیسیون تلفیق در لایحه ۱۴۰۰

کمیسیون تلفیق بعد از بررسی لایحه بودجه امکان افزایش درآمد‌های مالیاتی را در بودجه امکان‌پذیر دانست و بر همین اساس برای افزایش درآمد‌های دولت، برخی معافیت‌ها را اصلاح و پایه‌های مالیاتی را افزایش داد تا سهم درآمد‌های پایدار در بودجه بالا برود.

مصوبات کمیسیون تلفیق برای افزایش درآمد‌های مالیاتی عبارتند از:
​​​​​​​

مالیات بر خودرو و خانه‌های لوکس

نمایندگان در بند الحاقی (۱۱) تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه مصوب کرده‌اند در سال ۱۴۰۰ واحد‌های مسکونی و باغ ویلا‌های گران‌قیمت به‌این‌ترتیب مشمول مالیات بر دارایی می‌شوند: رقم «یک در هزار» برای خانه‌های از ۱۰ میلیارد تا ۱۵ میلیارد تومان، رقم «دو در هزار» برای خانه‌های از ۱۵ میلیارد تا ۲۵ میلیارد تومان، رقم «سه در هزار» برای خانه‌های از ۲۵ میلیارد تا ۴۰ میلیارد تومان، رقم «چهار در هزار» برای خانه‌های از ۴۰ میلیارد تا ۶۰ میلیارد تومان و رقم «پنج در هزار» برای خانه‌های بالای ۶۰ میلیارد تومان. همچنین کمیسیون تلفیق خودرو‌هایی را که در پایان سال ۱۴۰۰ قیمت ساخت یا واردات آن بیشتر از یک میلیارد تومان باشد، جزء خودرو‌های لوکس شناخته و مالکان آن‌ها را ملزم کرده با این فرمول در پایان سال آینده مالیات بپردازند: مالکان خودرو‌های از یک میلیارد تا ۱/۵ میلیارد تومان یک درصد، خودرو‌های از۱/۵ میلیارد تا ۳ میلیارد تومان، ۲ درصد، خودرو‌های از ۳ میلیارد تا ۴/۵ میلیارد تومان ۳ درصد و خودرو‌های بالای ۴/۵ میلیارد ۴ درصد مالیات باید بپردازند.

حذف معافیت مالیاتی از سلبریتی‌ها و بلاگر‌ها

تا سال گذشته هنرمندان و بلاگر‌ها از پرداخت مالیات معاف بودند درحالی‌که درآمد‌های میلیاردی بعضی از هنرمندان و بلاگر‌ها به‌مراتب بسیار بیشتر از کارمندان و تولیدکنندگانی بود که به‌طور مستقیم مالیات از حقوق آن‌ها کسر می‌گردید. بر این اساس مصوب شد از کاربرانی که بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده در فضای مجازی دارند، مالیات اخذ گردد و فعالیت‌های هنری از قبیل بازیگری صرفا تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان معاف از مالیات باشند و پس‌ازاین سقف، سلبریتی‌ها طبق قانون مالیات‌های مستقیم باید مالیات فعالیت‌های خود را پرداخت کنند.

حذف معافیت مالیاتی انتشارات کمک‌درسی و مؤسسات کنکوری

کمیسیون تلفیق مجلس مصوب کرده است تا معافیت مالیاتی فعالیت‌های مربوط به انتشارات کمک‌درسی و مؤسسات کنکور دانشگاه‌ها نیز حذف شود تا نظام مالیاتی یک گام دیگر به عدالت مالیاتی نزدیک گردد.

مالیات بر سیگار

طبق ماده ۷۳ قانون برنامه ششم توسعه از ابتدای سال ۱۴۰۰ به قیمت خرده‌فروشی هر نخ سیگار تولید داخل با نشان ایرانی مبلغ (۲۵۰) ریال، تولید داخل با نشان (برند) بین‌المللی مبلغ (۵۰۰) ریال، هر نخ سیگار وارداتی مبلغ (۱۵۰۰) ریال، هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی قلیان داخلی (۳۳.۰۰۰) ریال به‌عنوان مالیات و هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی وارداتی (۱۰۰.۰۰۰) ریال به‌عنوان حقوق ورودی اضافه می‌گردد.

حذف معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده مناطق آزاد

کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ مصوبه حذف معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده را به تصویب رساند، چراکه این معافیت مالیاتی منفعتی برای بخش تولید به همراه ندارد و فرار مالیاتی را هم در این مناطق افزایش داده است.

قانون مالیات بر خانه‌های خالی

مجلس یازدهم به دنبال افسارگسیختگی و تورم بالایی که در بازار مسکن و اجاره ایجاد شد طرح اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (اخذ مالیات از خانه‌های خالی) را به تصویب رساند تا بر اساس آن مالکان هر واحد مسکونی واقع در کلیه شهر‌های بالای یک‌صد هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور موضوع تبصره (۷) ماده (۱۶۹) مکرر این قانون، در هرسال مالیاتی درمجموع بیش از چهار ماه به‌عنوان خانه خالی شناسایی شوند، به ازای هرماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، به‌صورت ماهانه مشمول مالیاتی برمبنای مالیات بر درآمد اجاره می‌شود به‌این‌ترتیب که باید در سال اول معادل ۶ برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و در سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه مالیات بپردازند. تورم و گرانی به‌خصوص در سه سال اخیر به یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور مبدل شده است که یکی از شریان‌های اصلی آن به کسری بودجه دولت بازمی‌گردد. دولت‌ها در بیشتر مواقع با خلق پول سعی کرده اند کسری بودجه‌شان را جبران کنند، درحالی‌که آثار تورم‌زایی آن تاکنون نتایج خود را در اقتصاد و معیشت خانواده‌ها به‌جای گذاشته است. مجلس به سهم خود برای جلوگیری از کسری بودجه و نتایج تلخ آن سعی در اصلاح زیرساخت‌های مالیاتی که منبع سالم و پایدار درآمد‌های دولتی محسوب می‌شوند، رفته است تا با حذف معافیت‌های مالیاتی غیرضروری و افزایش پایه‌های مالیاتی گام بلندی برای اقتصاد و درآمدزایی دولت بردارد.

منبع: رسالت