کمک به واکسیناسیون؛ آزمون بزرگ بایدن در آمریکای لاتین

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، مرکز تحقیقاتی «کونِکتاس» (Connectas.org) در گزارشی با تیتر «بازگشت آمریکا برای آمریکای لاتین چه مفهومی دارد؟» نوشت: دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، معضلات گوناگونی را به روی آمریکای لاتین گشود؛ از سیل غیرقابل کنترل مهاجرت و فساد تا نقض گسترده حقوق بشر و حتی حضور چین و روسیه که دورنمایی پیچیده را برای جو بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا به تصویر می‌کشد.

شرایط پیچیده ای که میزان آمادگی دولت بایدن برای مواجهه با مشکلات جدی منطقه به رغم درگیری‌های داخلی آمریکا را به چالش می‌کشد.

جو بایدن در ۳۵ روز نخست ریاست جمهوری خود علاوه بر اینکه برای ترسیم خط مشی سیاست خارجی بارها تکرار کرده که «آمریکا بازگشته است» (America is back)، به صراحت از عزم خود برای ایجاد تغییر در فصل غم انگیز دوران ریاست ترامپ خبر داده است.  

بایدن عبارت «آمریکا بازگشته است» را برای نخستین بار، چهارم فوریه (۱۶ بهمن) در جریان دیدار از مقر وزارت امور خارجه و پس از آن ۱۹ فوریه (یکم اسفند ماه) در جریان سخنرانی در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کرد. شعاری که در صورت به حقیقت پیوستن نه تنها در تضادی کامل با شعار «اول آمریکا» ی همتای سلفش ترامپ قرار دارد بلکه از آرزوی بایدن برای ایفای نقش رهبری در صحنه بین‌المللی پرده برمی‌دارد.

از نظر جان پولگا هیکیموویچ (John Polga-Hecimovich) کارشناس سیاسی آکادمی نیروی دریایی ایالات متحده، بازگشت آمریکا به معنای نقطه عطفی در دو جهت است؛ نخست تغییر مسیر حکمرانی از شیوه دولت ترامپ و دوم، نشانه ای از بازگشت به روابط بین‌الملل دوران ریاست جمهوری باراک اوباما.

وعده دولت آمریکا در تسهیل اعطای تابعیت به ۱۱ میلیون مهاجر، توقف ساخت دیوار مرزی و به دنبال آن تغییر مسیر وجوه تامین شده برای این پروژه و تعلیق اخراج کودکان مهاجر از جمله اقداماتی است که بیانگر تغییر رویکرد دولت بایدن به مسئله مهاجرت است.

ایده‌های بایدن برای حل‌وفصل بحران مهاجرت از نظر ظاهری هر چند به صورت موقت کارساز به نظر می‌رسد اما این تغییر دیدگاه تا کنون به ریشه عواملی همچون فقر و خشونت که مردم آمریکای مرکزی را به سمت مهاجرت سوق می‌دهد، نپرداخته است.

ناظران بر این باورند که در دوران بایدن، سیاست آمریکا در زمینه مهاجرتی احتمالا ملایم تر خواهد شد که چنین موضوعی می تواند خوشایند کشورهای آمریکای لاتین از جمله همسایه آن مکزیک باشد. چنین امری محتمل است، اما هنوز شفاف نیست که دولت آتی آمریکا چگونه این مواضع را تبدیل به سیاست های عملی خواهد کرد.

اکثریت مهاجران غیرقانونی که با عبور از مرزهای جنوبی ایالات متحده وارد این کشور می‌شوند از سه کشور السالوادور، گواتمالا و هندوراس هستند که بی تردید این «مثلث شمالی» آمریکای مرکزی مورد توجه دولت آینده بایدن خواهند بود. شواهد نشان می‌دهد که وقتی سرانه تولید ناخالص داخلی یک کشور به حدود هشت هزار دلار برسد، تمایل به مهاجرت به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. در حال حاضر سرانه تولید ناخالص داخلی گواتمالا و السالوادور حدود چهار هزار دلار و هندوراس حدود دو هزار و ۵۰۰ دلار است.

یکی از نخستین دستورات اجرایی بایدن، ایجاد یک برنامه حمایتی از کشورهای گواتمالا، هندوراس و السالوادور با هدف مبارزه با فساد، تقویت دموکراسی، رفع نابرابری‌های اقتصادی، مقابله با خشونت‌های ناشی از سازمان‌های جنایتکار و همچنین مبارزه با خشونت‌های جنسی و خانوادگی را شامل می‌شود.  

دولت ترامپ در سال ۲۰۱۹ با هدف تحت فشار گذاشتن این سه کشور در مهار جریان مهاجرت و تغییر سیاست های مرزی در حالی نسبت به مسدودی کمک ۴۵۰ میلیون دلاری به این منطقه اقدام کرد که به دنبال آن شماری از برنامه‌های رشد و توسعه لغو شده و نا تمام ماند.   

«فرانسیسکو کارابایو» (Francisco Carballo) استاد دانشگاه گلد اسمیت انگلیس معتقد است، تاریخ پیچیده اقدامات مداخله جویانه واشنگتن علیه آمریکای لاتین سبب شده تا کمک‌های آمریکا به این منطقه نیز به دیده تردید نگریسته شود. انتقادی که دولت‌های چپگرا و مترقی آمریکای لاتین همواره بر آن اصرار داشته اند.  

این متخصص آمریکای لاتین می‌گوید، دولت‌های دموکراتیک در باره نزدیک شدن به کشورهای آمریکای لاتین و روابط چند جانبه سخن بسیار به میان میاورند، به ما کمک می‌کنند و پول می‌فرستند اما واقعیتی که در پایان با آن روبرو می‌شویم اینکه آن‌ها با پیشبرد سیاست های آمریکای شمالی، خواهان بازارهایی وابسته هستند.

«کارلوس اِرِدیا» (Carlos Heredia) اقتصاددان و متخصص امور تجاری با آمریکا در «مرکز تحقیقات آموزش اقتصادی» (CIDE) مکزیک، با اشاره به اینکه حجم سرمایه‌گذاری چین در کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین و پرو از سرمایه‌گذاری آمریکا پیشی گرفته، گفت، سه عامل موجب ایجاد اصطکاک در روابط تجاری آمریکا و آمریکای لاتین در دوره بایدن است؛ شرایط کار، سیاست‌ها در حوزه انرژی و تاخیر در مبارزه با تغییرات اقلیمی.

براساس اطلاعات اتاق فکر گفت‌وگوی بین آمریکایی و دانشگاه بوستون، میزان وام دریافتی آمریکای لاتین از چین در سال ۲۰۱۰ به ۳۵ میلیارد دلار ‌رسید. از سل ۲۰۱۵ حجم این وام‌ها کاهش یافت تا جایی که در سال ۲۰۲۰ رقم وام دریافتی از بانک‌های چینی به ویژه به موجب شیوع بیماری همه‌گیر برای نخستین بار به صفر رسید.

با این حال در دوران شیوع ویروس کرونا نیز، چین از طریق اهدای تجهیزات بهداشتی، دارو و در این اواخر با ارسال محموله‌های واکسن کووید-۱۹ به کشورهای آمریکای لاتین به نفوذ خود در این منطقه ادامه داد. برزیل، بولیوی، شیلی، کلمبیا، مکزیک و اوروگوئه در حجم‌های مختلف از محموله‌های پزشکی چین بهره مند شده اند.

ورود واکسن چین قبل از آمریکا به منطقه ای که کشورهای آن از فقیرترین نقاط جهان به شمار می‌روند و به ایمن سازی جمعیت بالغ بر ۵۰۰ میلیون نفری نیازمند است، بیانگر پیشتازی رقیب چینی آمریکا در این عرصه است. تنها اقدام کاخ سفید پیرامون مسئله واکسیناسیون در آمریکای لاتین، اعلام شفاهی بایدن در پیوستن به تلاش‌های جهانی برای ایمن سازی این منطقه است.  

دستور اخیر بایدن درباره بازنگری در زنجیره تامین آمریکا و کاهش وابستگی به چین در تامین مواد از جمله نیمه‌هادی‌ها، باتری‌های وسایل نقلیه الکترونیکی و مواد معدنی که در تولید خودرو و سلاح از اهمیت ویژه ای برخوردارند، می‌تواند در کشورهایی مانند شیلی، پرو، اکوادور و مکزیک که شرکت‌های چینی جایگاه خود را به دست آورده اند، تاثیرگذار باشد.

از طرفی بایدن در واپسین روزهای ریاست ترامپ، میراث مسموم وی در قراردادن نام کوبا در فهرست کشورهای حامی تروریسم را دریافت کرد. اقدامی که هر گونه تصمیم گیری بایدن در قبال این کشور را پیچیده تر کرد. از جمله اینکه حتی در صورت اقدام بایدن در احیای رویکرد باراک اوباما نسبت به کوبا، شرایط موجود در نهایت به نفع روسیه که در سال‌های اخیر روابط سنتی خود با این کشور آمریکای لاتین را تقویت کرده، خواهد بود.  

در پایان این گزارش آمده است، بازگشت ایالات متحده به اندازه گذشته اهمیت ندارد زیرا آمریکای لاتین تغییر کرده و شرکای تجاری جدیدی یافته است. با این حال حتی ورود قدرتی همچون چین تا کنون نتوانسته مشکلات عمیق اجتماعی، مهاجرت، نابرابری اقتصادی و خشونت در آمریکای لاتین را کاهش دهد.

به عقیده کارابایو، بزرگترین آزمون حاضر برای اثبات عزم بایدن در برقراری روابط مثبت با آمریکای لاتین، کمک جدی او در به ثمر رساندن طرح‌های واکسیناسیون کووید-۱۹ در کشورهای منطقه است.