ولیعهد در خط بایدن

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حامد اسدی؛ پروژه‌ قتل «جمال خاشقچی»، منتقد و روزنامه‌نگار سعودی که در مهرماه سال ۹۷ به دستور «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی صورت گرفت، تبدیل به ابزاری برای امتیاز گرفتن از آل سعود توسط سیاستمداران آمریکایی شده است.

جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد و مخالف ولیعهد سعودی بود که در مهر ماه سال ۹۷ برای انجام یک کار اداری به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه مراجعه کرد، که به گونه‌ای مرموز به قتل رسید و جسد وی هیچ گاه پیدا نشد.

سازمان سیا آمریکا پس از این حادثه بن سلمان را مقصر این قتل عنوان کرد، اما دولت ترامپ طی توافق پنهانی که با ولیعهد سعودی داشت، هیچگاه در این خصوص با عربستان سعودی برخورد جدی‌ای نکرد.

اما جوزف بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا در جریان کارزار انتخاباتی خود وعده‌ی مجازات سران سعودی بخاطر قتل خاشقچی را داد و حالا علیرغم انتشار گزارش دفتر اطلاعات ملی آمریکا مبنی بر مسئولیت کامل محمد بن سلمان در قبال این ترور، این ولیعهد سعودی را از اعمال تحریم کنار گذاشت.

بایدن در این خصوص گفته است که ما قصد داریم تا سعودی‌ها را در مورد نقض حقوق بشر پاسخگو کنیم. چنانچه آن‌ها خواهان مراوده و حفظ روابط با ما هستند باید چارچوب حقوق بشر را رعایت کنند.

به هر حال وزارت خزانه‌داری دولت بایدن فعلا به تحریم ژنرال احمد العسیری و نیرو‌های واکنش سریع عربستان سعودی اکتفا کرده و با این حرکت هشدار اول به سعودی‌ها را صادر کرده است.

علل تصمیم بایدن در خصوص اعمال تحریم علیه سعودی‌ها و کنار گذاشتن بن سلمان از این مجازات، موارد زیر می‌تواند باشد:

۱- این امر وضعیت مبهمی را در روابط آمریکا و عربستان سعودی به وجود می‌آورد و منافع آمریکا در عربستان با مشکل مواجه می‌شود. به نوعی که بایدن قرارداد‌های تسلیحاتی ترامپ با آل سعود را به دلیل منافع اقتصادی آمریکا لغو نکرده است و تنها دستور بازنگری آن‌ها را صادر کرده است که نشان از این دارد که بایدن قصد امتیازگیری مجدد از سعودی‌ها در این خصوص را دارد. غالب قرارداد‌های ترامپ با آل سعود از سال ۲۰۲۵ میلادی اجرایی می‌شود و بایدن بطور قطع با این برگ نیز در مذاکرات آتی با سعودی‌ها بازی خواهد کرد.

۲- مقامات آمریکایی در هر دو دولت ترامپ و بایدن، عربستان را شریکی حیاتی آمریکا در مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا عنوان کرده‌اند و کنار گذاشتن آن‌ها را ناممکن دانسته‌اند. در واقع آمریکا برای مقابله با ایران و مقاومت اسلامی به عربستان سعودی نیاز جدی دارد.

۳- بایدن از ابتدای روی کار آمدن خود، به دنبال صبور نشان دادن خود در اتخاذ سیاست خارجی است. به نوعی می‌توان گفت بایدن با سلسله اقداماتی از رفع ظاهری تحریم علیه انصارالله، تحریم مقامات سعودی در خصوص جریان قتل خاشقچی در پی محاصره سیاسی بن سلمان در عربستان است.

رسانه‌های رسمی آمریکا محتوای گفتگوی تلفنی بایدن و ملک سلمان را در خصوص مسائل منطقه و پایان جنگ یمن عنوان کرده‌اند؛ اما «کیت بدینگ فیلد» مدیر روابط عمومی کاخ سفید در خصوص این تماس گفته است: بایدن در تماس تلفنی ۷ اسفند، به ملک سلمان پادشاه عربستان گفته است که آمریکا رفتار ولیعهد او را برنمی‌تابد.

از این رو می‌توان فشار آمریکا برای آزادی «محمد بن نایف» ولیعهد عزل شده سعودی و حتی بازگشت وی به منصب ولیعهدی را محتمل دانست. سیاستمداران دموکرات آمریکا نیز بن نایف را گزینه‌ مطلوبی برای ولیعهدی عربستان می‌دانند و معتقدند وی آمریکا را در نبرد با القاعده یاری کرده است.

بطور کلی آنچه که از مسائل اخیر بین دولت جوزف بایدن و عربستان سعودی برمی‌آید این است که سیاست آمریکا در خصوص سعودی‌ها تغییر کرده است، اما این تغییر تنها شامل برنامه مطلوب دموکرات‌ها در ساختار حکومت عربستان سعودی می‌شود، نه تضعیف سعودی‌ها در منطقه.

حامد اسدی - کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.