اقامتگاه ییلاقی «محرمانه»؛ در خور یک رئیس‌جمهور

دفتر نخست‌وزیری ازبکستان و شرکت راه‌آهن دولتی به درخواست ما برای اظهار نظر در این مورد پاسخ نداده‌اند.

به گفته کارگرانی که در این طرح مشغول به کار بوده‌اند، بخش اعظم این ساختمان با شتابی طاقت‌فرسا در سال ۲۰۱۸ تکمیل شده است.

یکی از این کارگران گفت: «همه در طول شبانه‌روز کار می‌کردند تا قبل از سفر پوتین به ازبکستان این ساختمان تکمیل شود. افراد مهم و با نفوذی در پیشبرد سریع کار دخالت داشتند». او از جمله به عبدالله عارف‌اف نخست‌وزیر، و علی‌شیر عثمانف میلیاردر ازبک تبار و نزدیک به کاخ کرملین، نام برد. آقای عثمانف نیز به درخواست ما برای اظهار نظر در این مورد پاسخ نداد.

یک منبع دیگر که از مقامات محلی است به نقش آقای عثمانف اشاره کرد و گفت: «همه در آهنگران معتقدند که شوکت میرضیایف، ولادیمیر پوتین و علی‌شیر عثمانف با هلی‌کوپتر به مجموعه ییلاقی (شووزسوی) رفت‌وآمد کرده‌اند.»

کاخ کرملین نیز حاضر نشد در این مورد اظهار نظر کند. در وبسایت کاخ کرملین و وبسایت دفتر ریاست جمهوری ازبکستان نیز به سفر مشترک رؤسای جمهور ازبکستان و روسیه به این مجموعه ییلاقی در جریان دیدار آقای پوتین در اکتبر ۲۰۱۸ هیچ اشاره‌ای نشده است.

بودجه مبهم و تجمل ایتالیایی

مبلغی که از بودجه دولتی در ساخت‌وساز اقامتگاه کوهستانی شوکت میرضیایف هزینه شده، مشخص نیست. گزارشگران ما فقط توانسته‌اند چند مدرک مالی علنی را پیدا کنند که در آنها مشخصاً نام این پروژه قید شده و رقمی که از مجموع این اسناد به دست می‌آید، فقط ۵۴۴ هزار دلار است.

شرکت راه‌آهن دولتی ازبکستان رقمی را در ساخت و ساز این مجموعه هزینه کرده هیچگاه منتشر نکرده است و گزارشگران فقط یک مدرک این مؤسسه دولتی را پیدا کرده‌اند که وجود چنین طرحی در آن قید شده است.

در ژوئیه ۲۰۱۸ همزمان با پر کردن درياچه بزرگی که جزیی از این مجموعه ساختمانی است، شرکت راه‌آهن دولتی ازبکستان يک آگهی مناقصه برای «انتقال مصالح ساختمانی برای احداث یک تأسیسات تفریحی و ورزشی در جنگل‌های شووزسوی» منتشر کرد.

در تمامی اسناد موجود در وبسایت این شرکت و گزارش‌های سالانه و تراز مالی آن برای سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ به این طرح هیچ اشاره‌ای نشده است. طبق گزارش سالانه شرکت راه‌آهن دولتی در این بازه زمانی حدود ۱.۵ میلیارد دلار به ساخت‌وساز و تعمیرات اختصاص داده شده که حدود ۱.۱ میلیارد دلار از آن مربوط به پروژه‌های ساختمانی جدید است.

در این گزارش قید شده که شرکت راه‌آهن دولتی در این دوره حدود ۳۷۵ میلیون دلار وام خارجی دریافت کرده و حدود ۳۰۰ میلیون دلار نیز تحت عنوان «هزینه‌های دیگر» طبقه‌بندی شده است.

مشخص نیست که آیا هزینه‌های مجموعه ييلاقی «شووزسوی» بخشی از این ردیف‌بندی بودجه سالانه است یا نه. شرکت راه‌آهن دولتی ازبکستان حاضر نشد در این مورد اظهار نظر کند.

گزارشگران ما دریافته‌اند که شش شرکت که همه متعلق به دولت هستند در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در طرح ساخت‌وساز این مجموعه ييلاقی مشارکت کرده‌اند.

این شرکت‌ها عبارتند از راه‌آهن دولتی ازبکستان و یکی از مؤسسات زیرمجموعه آن به نام «توش‌تمیر یولوئیاه»؛ «قیشلوقندگولوئیها» که طرح‌های برق‌رسانی در مناطق روستایی را انجام می‌دهد؛ «بوش‌ترانس‌لوئیها» مؤسسه دولتی پژوهش و طراحی حمل و نقل؛ شبکه برق منطقه‌ای تاشکند و «هیدروپروچکت» که زیرمجموعه شرکت دولتی «ازبک هیدرو انرگو» است.

یک مقام محلی تاشکند که از این طرح اطلاع دارد، گفت: «هزینه ساختمان این اقامتگاه ييلاقی حداقل چند صد میلیون دلار است». یک سرکارگر که در این طرح ساختمانی مشغول کار بوده معتقد است هزینه ساخت‌وساز این اقامتگاه و سد و درياچه آن حداقل یک میلیارد دلار است.

این تخمین‌ها تمامی اجزای این طرح، از جمله سد و درياچه، جاده‌ها، فضای سبز، ساختمان‌های این مجموعه و ویلای بزرگی را که ادعا می‌شود برای استفاده شخصی شوکت میرضیایف ساخته شده دربرمی‌گیرد.

سرکارگری که در این طرح مشغول کار بوده گفت: «به چشم خود شاهد وفور و قيمت گران مصالحی بودیم که در این طرح به کار رفته است، از احداث جاده‌های کوهستانی گرفته تا ایجاد فضای سبز. سنگ‌های مرمر و درخت‌های تزئینی از کشورهای خارجی وارد می‌شد. همه اینها منهای پرهزینه‌ترین بخش این طرح یعنی فضای داخلی و مجلل ساختمان ويلايی است که ما آن را ندیده‌ایم.»

طبق آمارهای تجارت خارجی ازبکستان صادرات مبلمان ایتالیایی به این کشور در سال ۲۰۱۸، سال تکمیل طرح، به نسبت سال گذشته در حد چشم‌گیری افزایش یافته است.

از روی این آمارها نمی‌توان با قاطعیت گفت که چقدر از این مبلمان ایتالیایی برای اقامتگاه ييلاقی «سووزسوی» وارد شده است. در این آمارها نام شرکت‌های ایتالیایی صادرکننده و خریداران و دریافت‌کنندگان کالاها در ازبکستان قید نشده است.

الکسی ناوالنی و همکارانش نیز در افشای «کاخ پوتین» در سواحل دریای سیاه ادعا کردند که بخش اعظم تزیینات داخلی و مبلمان این ساختمان محصول ایتالیاست. یکی از شرکت‌های ایتالیایی سازنده مبلمان به نام «پوزولی» که در این افشاگری به آن اشاره شده، تأیید کرد که محصولات خود را به ازبکستان نیز صادر کرده ولی حاضر نشد اطلاعات بیشتری ارائه دهد.

به گفته یک کارمند دولتی که می‌گوید در مراحل پایانی ساخت‌وساز از این اقامتگاه ييلاقی دیدار کرده، در آنجا یک «اتریش کوچک» ساخته‌اند که تأسیسات و امکانات فراوانی از جمله پیست اسکی، استخرهای شنا، سونا، ورزشگاه، سینما، باغ های انگور، یک آمفی تئاتر و فضای سبز تزیینی گسترده‌ای دارد.

گزارشگران ما نمی‌توانند به طور مستقل این جزییات را تأیید کنند، ولی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که برای ایجاد فضای سبز اطراف این اقامتگاه کارهای گسترده‌ای صورت گرفته است.

تصاویر ماهواره‌ای درعین حال گفته‌های چندین کارگر شاغل در این طرح در مورد بازه زمانی ساخت و ساز را تأیید می‌کند. به گفته آنها ساخت و ساز حتی قبل از تکمیل نقشه و نهایی شدن مدارک و جواز شهرسازی آغاز شد.

یکی از کارگرانی که شخصاً در نقطه اصلی ساخت و ساز مشغول کار بوده به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت: «برای تردد گسترده خودروهای سنگین یک جاده جدید و عریض‌تر احداث شد که مستلزم انفجارهای متعددی در معابر کوهستانی بود.»

یک فرد دیگر که در این ساخت‌وساز شاغل بوده گفت معمارهای آلمانی و شرکت‌های ساختمانی متعددی از روسیه، ناحیه بالکان و کشورهای دیگر در این طرح مشارکت داشتند.

این منبع افزود زیرساخت‌های ارتباطی، شبکه برق و تهویه این طرح توسط یک شرکت متعلق به بختیار فاضل‌اف، سرمایه‌دار ازبک انجام شده است. آقای فاضل‌اف در سال ۲۰۱۹ جایزیه دولتی «خدمات ایثارگرانه» را از شوکت میرضیایف، رئيس‌جمهور ازبکستان دریافت کرد.

به گفته این منبع سیمان و اسکلت فلزی این مجموعه ساختمانی را شرکت سیمان‌سازی «بینکورتمیر» تأمین کرده که زیرمجموعه شرکتی به نام «گروه اورینت» و متعلق به اویبک عمراف، برادر داماد شوکت میرضیایف است. به گفته او سایر شرکت‌های زیرمجموعه «گروه اورینت» نیز در احداث این طرح مشارکت داشته‌اند.

این کارگر ساختمانی افزود: «در مراحل اولیه اجرای طرح که کارهای سنگین و کثیف بود بیش از دو هزار کارگر مشغول کار بودند. اکثر کارگران اهل منطقه کشک دریا بودند و در خوابگاه‌های موقتی که در اطراف سایت بنا شده بود زندگی می‌کردند و از کله سحر تا غروب آفتاب کار می‌کردند.»

یک شرکت روسی به نام «بریگ انرگو» در وبسایت خود می‌گوید که در ساخت‌وساز یک پروژه تفریحی -ورزشی در مناطق جنگلی «شووزسوی» مشارکت داشته است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر اوفا روسیه است و پروژه‌های دیگری در ازبکستان انجام داده است. این شرکت می‌گوید یکی از مشتریان دیگر آن شرکت مهندسی «انتر اینجنیرینگ» بوده است.

به گفته کارگر ساختمانی که با ما گفت‌وگو کرده این شرکت یکی از مقاطعه‌کاران طرح ساخت‌وساز در «شووزسوی» بود.

هیچیک از این شرکت‌ها به درخواست ما برای اظهار نظر در مورد این موضوع پاسخ ندادند.

با رئیس‌جمهور درنیافتید

حدود شش ماه پس از پر شدن درياچه مجموعه ييلاقی «شووزسوی» عبدالله آریپف، نخست‌وزیر ازبکستان فرمان خود در مورد نحوه استفاده از منطقه محافظت‌شده‌ای را که این مجموعه ساختمانی در آن بنا شده، صادر کرد. یکی از محورهای این فرمان محول کردن حفاظت از منطقه به نیروهای انتظامی است.

طبق این فرمان نیروهای انتظامی هنگام مأموریت علاوه بر حمل اسلحه حق دارند مدارک شناسایی افراد، مردم و خودروها را در این منطقه بازرسی کنند.

یک چوپان اهل منطقه به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت: «از سال ۲۰۱۸ جاده‌ای که به سوی ارتفاعات می‌رود به روی مردم عادی بسته شده است. کنترل امنیتی در اطراف داخا (مجموعه مسکونی و ویلا) چنان شدید است که حتی به چندین کیلومتری آن نمی‌توان نزدیک شد. مراتع ما را با سیم خاردار حصارکشی کردند و اگر دام‌های ما از این حصار عبور کنند، جریمه خواهیم شد. نگهبان‌های مسلح همه جا هستند.»

تعدادی از شکارچیان قانونی در این منطقه به ما گفتند که نهادهای مسئول در پاسخ به شکایت آنها گفته‌اند که منطقه جنگلی «شووزسوی» اکنون تحت کنترل حکومت است.

یکی از این شکارچیان افزود به افرادی که از این وضعیت شکایت کرده‌اند «هشدار داده شده که با سیاستمداران نیرومند از جمله رئیس‌جمهور درنیافتند».