فرار مغزها

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، زهرا خاکباز؛ جمهوری آذربایجان سال ۲۰۲۱ را سال نظامی نامید و الهام علی‌اف؛ رییس‌ جمهوری آذربایجان با امضای فرمان نام‌گذاری سال ۲۰۲۱ به نام نظامی گنجوی، گام تازه‌ای در معرفی این حکیم و شاعر ایرانی به عنوان شخصیت تاریخی و ملی کشور آذربایجان برداشت!

البته این اولین باری نیست که مشاهیر ادبی ایران بزرگ را مصادره می کنند؛ پیشتر مصادره‌ مولانا توسط ترکیه، بیان ادعاهایی در رابطه با پدر شعر فارسی؛ رودکی و حکیم بوعلی سینا از طرف جمهوری تاجیکستان، ادعاهایی درباب ابوسعید ابوالخیر از سوی ترکمنستان و... که ناشی از غفلت و بی‌اعتنایی متصدیان فرهنگی کشور نسبت به پاسداشت هویت ملی و مفاخر فرهنگی و ادبی ایران زمین است، موجب شگفتی و تحیر فرهنگ دوستان ایرانی در داخل و خارج ایران شده بود.

 

مسلما میراث ادبی هر سخن‌سرایی معرّف هویت اوست و ایجاد شناسنامه‌های ساختگی برای بزرگان زبان و ادبیات فارسی راه به جایی نخواهد برد و منازعات کشورها طبق جغرافیای سیاسی کنونی و سهم‌خواهی‌های بی اساس‌ و واهی، تنها موجب غفلت از اصل آثار و جان اندیشه‌ و آثار بزرگان خواهد شد و چه بسا قطع ریشه‌های آنها از آبشخور ایران بزرگ، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به فرهنگ و ادب وارد کند.

 

یقینا نمی‌توان هیچ‌یک از این مشاهیر را از پیکره‌ی ایران بزرگ و تمدن ایرانی جدا کرد و سوای زبان و بیان، روح حکمت خسروانی و اندیشه‌ی ناب ایرانی در جان آثار این فرهیختگان درخششی مانا دارد و قطع آنها از این ملک، همچون جدایی طفل از مام صورت‌پذیر نخواهد بود، اما این امر مطلقا به‌معنای غفلت‌ورزی از حفظ مشاهیر و بزرگان نیست. سالهاست که سهل‌انگاری عجیبی در باب حفظ اندیشمندان و سرآمدان فرهنگی دیده می شود؛ سهم نام آوران ادب فارسی از گستره‌ی پایتخت پهناور ایران، تنها ایستگاه متروی سعدی‌ست!

 

یک دانشگاه در این مملکت بنام نظامی، حافظ، مولوی و... نام‌گذاری نشده است، یک برنامه‌ی تلوزیونی، یک سرود فاخر، یک تئاتر درخور و... در باب سخن‌سرایان سرآمد فارسی وجود ندارد و ما انتظار داریم سایر کشورها ادعاهای پوچ و بی اساس نکنند! با این اوضاع حفظ هویت فرهنگی، اگر استرالیا هم ادعا کند حافظ جزو شعرای آن کشور است، عجیب نمی‌نماید. این خودتحریمی فرهنگی و عدم حراست از نامداران و نام‌آوران زبان و ادب فارسی یقینا گزندهای جبران‌ناپذیری به عرصه‌ی فرهنگ و ادب وارد خواهد کرد.

 

فرار مغزها، منحصر به رفتن متفکران امروزی از کشور نیست و مصادره‌ی یک به یک مشاهیر ایرانی و جدایی نغز گفتاران زبان شیرین فارسی از ایران عزیز، نمونه‌ای بارز از این امر شوم است.

 

امید است که مسئولان و متولیان امر، تمام قد برای پاسداری از بزرگان عرصه‌ی فرهنگ در همه‌ی دوران‌ها بایستند و فرهیختگان برای آشنایی عوام با مآثر ادب کهن تلاش کنند و همه‌ی ایران یکپارچه برای نگهبانی از مفاخر ادبی در برابر گزند حوادث و نزاع‌ها کوشش نمایند.

 

زهرا خاکباز - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.