اخذ مالیات از فعالان مجازی یعنی رسمیت دادن به فعالیت آنها

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، کاهش درآمدهای نفتی و صادرات غیرنفتی به دلیل تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا باعث شد تا در دو سال اخیر، دولت با مشکل درآمدزایی روبه‌رو شود و بخشی از آن را با فروش اوراق بدهی جبران کند. از این رو نمایندگان مجلس در جریان تصویب لایحه بودجه سال آینده تصمیم گرفتند از طریق افزایش پایه‌های مالیاتی، بخشی از درآمد دولت را برای سال‌های بعد تضمین کنند. از دریافت مالیات از خانه‌های خالی و خودروهای لوکس گرفته تا اینفلوئنسرها و چهره‌ها که مشمول دریافت مالیات شدند. از آنجا که اغلب درآمد این افراد در شبکه‌های اجتماعی از طریق تبلیغات به دست می‌آید و نظارتی روی این نوع درآمد نیست، نمایندگان مجلس، سازمان امور مالیاتی را مکلف کردند برای سال آینده زیرساخت درآمد از این بخش را تهیه کند. البته سازمان امور مالیاتی در این زمینه پیشقدم شده و اقداماتی را در این زمینه انجام داده است. همیشه این گلایه وجود داشت که چرا دریافت مالیات از کارمندان و کارگران راحت است اما افرادی که با یک تبلیغ یک دقیقه‌ای به میزان یک ماه آنها درآمد دارند در لیست دریافت مالیات قرار ندارند. حالا نمایندگان مجلس و دولت تصمیم گرفتند با افزودن پایه‌های مالیاتی، عدالت را در این حوزه اجرا کنند. گزارش ذیل را در این باره بخوانید.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی نوبت سوم سه‌شنبه هفته گذشته و در ادامه بررسی جزئیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بندی را به بخش درآمدی لایحه بودجه اضافه كردند كه به موجب این بند؛ كاربران صفحات مجازی با بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌كننده، مشمول پرداخت مالیات خواهند شد.
به موجب این مصوبه سازمان امور مالیاتی مكلف است ظرف دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این بند، دستورالعمل اجرایی مربوط به اخذ مالیات از درآمدهای كاربران حرفه‌ای رسانه‌های كاربرمحور از محل تبلیغات را تهیه و به تایید وزیر اقتصاد و امور دارایی برساند. همچنین سازمان امور مالیاتی نیز مكلف است فهرست مودیان مالیاتی و خوداظهاری تهیه شده توسط آنها را در سایت سازمان امور مالیاتی در منظر عموم قرار دهد. محمدحسین بحرینی عضو كمیسیون اقتصادی مجلس به عنوان پیشنهاددهنده این بند به خانه ملت توضیح داد: «در حال حاضر بخشی از كسب و كارها در فضای واقعی نیست و در فضای مجازی انجام می‌شود كه این امر فرصت خوبی برای توسعه دولت الكترونیك و كسب و كارهای مجازی به شمار می‌آید». وی افزود: «در این بین برخی از كسب و كارها در فضای مجازی شكل خاصی پیدا كرده و تعداد كاربران برخی از آنها نجومی شده است. اینفلوئنسرهایی (چهره‌های فضای مجازی) هستند كه تبلیغات گرفته و درآمدهای غیرمتعارفی از تبلیغات به‌دست می‌آورند.»
بحرینی، تاكید كرد: «این قانون فقط برای صفحات و كانال‌هایی با بیش از ۵۰۰ هزار كاربر است و شامل همه كسب و كارها در فضای مجازی نمی‌شود. هدف، كانال‌ها و صفحاتی هستند كه بستری برای گرفتن تبلیغات ایجاد كرده، درآمد زیادی هم دارند و بعضا پشت آن یك سلبریتی یا افراد دیگری هستند.»
باید گفت ظاهرا این طرح برای اولین بار نیست كه در مجلس مورد بررسی قرار گرفته است، بلكه در سال ۹۶ نیز یك بار این موضوع یعنی اخذ مالیات از فعالان فضای مجازی مطرح شده بود. در آن زمان سید كامل تقوی‌نژاد رئیس وقت سازمان امور مالیاتی از ارائه طرحی به مجلس خبر داده بود كه به موجب آن سازمان امور مالیاتی درصدد بود از فعالان اقتصادی فضای مجازی مالیات دریافت كند. اما در این زمینه با چالش‌هایی اعم از تعیین مشمولیت‌های مالیاتی و چگونگی نحوه اخذ مالیات از این افراد رو‌به‌رو بود.
به گفته مسوول وقت سازمان امور مالیاتی، شناسایی فعالان اقتصادی فضای مجازی و تعیین مالیات برای آنها، تعیین مشمولیت‌های مالیاتی كسب و كارهای مجازی و تعیین مقر آنها، خصوصا كسب‌كارهای بین‌المللی باتوجه به ابعاد كسب و كارهای مجازی همانند مكان استقرار سرور، محل اداره و پشتیبانی سرور، محل اداره و پشتیبانی وب‌سایت، محل پرداخت و دریافت وجه و محل تولید كالای دیجیتال، از چالش‌هایی است كه سازمان امور مالیاتی با آن رو‌به‌رو است. با این سوال كه روش اخذ مالیات از فعالان مجازی چگونه باید باشد، با كارشناسان اقتصادی و فضای مجازی گفت‌وگو كردیم كه در ادامه می‌خوانید.

اخذ مالیات از فعالان مجازی یعنی رسمیت دادن به فعالیت آنها

محمدحسین علیان، كارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره اخذ مالیات از فعالان صفحات مجازی گفت: «طرح اخذ مالیات از چهره‌های فضای مجازی كه عمدتا این افراد در اپلیكیشن‌های اینستاگرام صفحات مختلفی دارند و از این طریق درآمدزایی می‌كنند، در تمام دنیا مرسوم است. به طوری كه گرفتن مالیات از این افراد عملا نشان می‌دهد فعالیت این افراد قانونی است و از این راه می‌توانند كسب درآمد كنند.»
وی ادامه داد: «اما همواره گرفتن مالیات از چهره‌های حقیقی در ایران بسیار سخت‌تر از كسب و كارها و فعالیت‌های حقوقی است، زیرا این فعالیت‌ها ثبت‌شده هستند و سازمان امور مالیاتی به سراغ این كسب و كارها كه عمدتا تولیدكننده هستند، می‌رود و از آنها مالیات می‌گیرد.»
علیان تصریح كرد: «این موضوع فقط در ایران این‌گونه است كه وقتی یك فعالیت تولیدی در كشور راه افتاد كه آن هم یك پروسه زمان‌بر است، اولین جایی كه بعد از یك سال به سراغش می‌آید، ماموران اداره مالیات هستند كه این موضوع در دیگر كشورها برعكس است. به طوری كه دولت‌ها همواره سعی می‌كنند از تولید و تولیدكننده حمایت كنند و مالیات را بیشتر از فعالیت‌های غیررسمی اخذ می‌كنند. مانند واسطه‌ها یا همین فعالان فضای مجازی یا افرادی كه كارهای خدماتی انجام می‌دهند و درآمدهای سرشاری دارند كه البته با این كار می‌خواهند اعلام كنند این فعالیت‌ها نیز قانونی است و هركسی بخواهد می‌تواند در این زمینه نیز ورود كند، اما شرط آن پرداخت مالیات است.»
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال كه چگونه می‌توان از این افراد مالیات اخذ كرد، خاطرنشان كرد: «اولا این افراد چهره‌های شناخته‌شده‌ای هستند، به طوری كه در فضای مجازی مجبورند با چهره‌های واقعی خود فعالیت كنند، بنابراین در قدم نخست باید یك مهلت قانونی تعیین كرد كه خودشان به ادارات مالیات در سراسر كشور مراجعه كنند و در یك فرآیند كاملا داوطلبانه و خوداظهاری درآمدشان را اعلام كنند. پس از انجام این كار درآمد این افراد مشخص می‌شود و مالیات سالانه این افراد نیز به صورت حدودی مشخص خواهد شد كه پس از این مرحله، افراد برای آن‌كه بتوانند به فعالیت‌های اقتصادی خود ادامه دهند، باید مالیات بپردازند و اگر از این كار صرف‌نظر كنند؛ آن‌گاه مشكلات دیگری مانند جلوگیری از خرید و فروش، مسدود كردن حساب‌های بانكی، مساله ممنوعیت خروج از كشور و راه‌های دیگری كه می‌توان به كار بست برایشان پیش خواهد آمد.»
وی گفت: «در كشورهای اروپایی و حتی آمریكا از سلبریتی‌ها رسما مالیات اخذ می‌شود و با این كار دولت به آنها كمك می‌كند تا فعالیت‌های اقتصادی خود را نیز گسترش دهند. به عنوان مثال برای خوانندگان یا هنرمندان خود هرازگاهی دیدارهای رسمی با طرفداران‌شان در كشورهای دیگر در نظر می‌گیرند كه تمام این هزینه‌ها برعهده دولت است، زیرا دولت از این طریق و به‌واسطه آنها كسب درآمد دارد.»
وی اظهار كرد: «موضوع مهمی كه باید در ایران نیز رخ دهد این است كه مالیات‌ستانی از شركت‌های تولیدكننده باید به سمت مالیات‌ستانی از افراد حقیقی تغییر پیدا كند زیرا با این كار بخش تولید حمایت خواهد شد و این افراد هستند كه برای دولت درآمد ایجاد می‌كنند.»
علیان تصریح كرد: «حساب‌های بانكی این افراد مشخص است و مجلس باید به دولت این اختیار را بدهد تا حساب سلبریتی‌ها و حتی نزدیكان‌شان را كنترل كند كه این كار در راستای اجرای عدالت است. به طوری كه هركسی درآمد بیشتری دارد، مالیات بیشتری هم پرداخت می‌كند و حتی دولت به آنها كمك می‌كند تا درآمدشان را افزایش دهند.»

فعالان صفحات مجازی چه كسانی هستند

براساس طرحی كه نمایندگان مجلس آن را مصوب كرده‌اند، گفته شده از افرادی كه بیش از ۵۰۰ هزار بازدیدكننده دارند و از این صفحات درآمدزایی می‌كنند، باید مالیات اخذ شود. شایان مطلبی یكی از كارشناسان فضای مجازی در این رابطه می‎‌گوید: «در فضای مجازی مخصوصا در اپلیكیشن اینستاگرام دو گروه به عنوان فعالان مجازی حضور دارند كه یك عده فعالیت‌های غیرطبیعی انجام می‌دهند تا تعداد دنبال‌كننده خود را بالا ببرند و درآمدزایی داشته باشند و عده‌ای دیگر نیز سلبریتی‌ها هستند. مانند فوتبالیست‌ها، بازیگران یا كسانی كه فعالیت‌های هنری و اجتماعی انجام می‌دهند كه اینها بیشتر به دلیل سرگرمی و دیده شدن دست به راه‌اندازی این صفحات می‌زنند.»
وی ادامه داد: «سلبریتی‌ها و چهره‌های مشهور به خودی خود دنبال‌كننده دارند و شاید بخش اندكی از این افراد باشند كه دست به كارهای غیرمعمول برای افزایش تعداد دنبال‌كننده بزنند. به عنوان مثال دنبال‌كننده خریداری كنند یا این‌كه فعالیت‌هایی را در اینستاگرام انجام دهند كه نتیجه‌اش افزایش بازدیدكننده باشد.»
مطلبی تصریح كرد: «چهره‌های مشهور و شاخص هرازگاهی دست به تبلیغ می‌زنند، مانند بازیگران یا فوتبالیست‌های مشهور، اما باز در این بین افرادی هستند كه برای درآمدزایی این كار را انجام خواهند داد.»
به گفته این كارشناس فضای مجازی، فوتبالیست‌ها در هنگام عقد قرارداد موضوع مالیات‌شان رعایت می‌شود، اما هنرمندان تاكنون معاف از مالیات بوده‌اند كه این موضوع باید در فضای حقیقی مورد اصلاح واقع شود. بنابراین اگر قرار است اخذ مالیات از فعالیت‌های مجازی رسمی شود، پیش از آن باید تكلیف مالیات‌دهی هنرمندان نیز مشخص شده باشد. واقعا این كار كمی غیرواقعی به نظر می‌رسد كه مثلا شخص هنرمندی كه برای یك فیلم سینمایی درآمد میلیاردی دارد و معاف از مالیات است، برای تبلیغ چندصد میلیون تومانی در فضای مجازی باید مالیات دهد بنابراین اخذ مالیات از هنرمندان یك بار برای همیشه باید تكلیفش روشن شود.
این كارشناس فضای مجازی اظهار كرد: «موضوع بعد افرادی هستند كه سلبریتی محسوب نمی‌‎شوند، اما این روزها با نام چهره‌های فضای مجازی شناخته شده‌اند. به عنوان مثال در حوزه تبلیغ غذا و رستوران یا خودرو و مسكن فعالیت کرده و شناخته‌شده هستند. این افراد كارشان تبلیغ است و دنبال‌كننده بالایی هم دارند كه گاهی به حدود یك میلیون نفر هم می‌رسد. اخذ مالیات از این افراد می‌تواند به‌راحتی صورت پذیرد، به طوری كه این افراد مشخص و قابل شناسایی هستند. بنابراین می‌توان فرصتی را در اختیارشان قرار داد تا به صورت خوداظهاری اقدام به اعلام درآمد خود كرده و براین اساس مالیات پرداخت كنند.»
وی در پاسخ به این سوال كه عده‌ای از افرادی كه ساكن خارج از كشور هستند و فعالیت‌های غیرمجاز مانند سایت‌های قمار دارند، باید منتظر چه نوع برخوردی باشند، گفت: «این افراد نیز كاملا مشخص هستند، بنابراین در اولین قدم باید حساب بانكی این افراد مسدود شود. همچنین نهادهای امنیتی و پلیس بین‌الملل نیز باید به این موضوع ورود پیدا كنند تا مانع از فعالیت‌های اقتصادی این افراد شوند. مهم‌ترین اقدام هم مسدود كردن حساب بانكی این افراد است كه به‌راحتی قابل شناسایی است.»

سازمان امور مالیاتی پیشقدم شد

پس از آن‌كه نمایندگان مجلس تصمیم گرفتند در زمینه مالیات از اینفلوئنسرها بندی را در بودجه قرار دهند، سازمان امور مالیاتی اعلام كرد در این زمینه زیرساخت لازم را فراهم می‌كند. محمد مسیحی، معاون درآمدهای مالیاتی سازمان مالیاتی در رابطه با درآمدهای مالیاتی اینفلوئنسر‌ها گفت: «این افراد معافیت مالیاتی ندارند و مشمول مالیات هستند و بسیاری از شركت‌هایی كه فعالیت می‌كنند، پرونده مالیاتی دارند و مانند سایر مودیان با آنها برخورد می‌شود.»
وی درباره درآمدهای مالیاتی هنرمندان بیان كرد: «در معافیت‌های مالیاتی به طور خاص هنرمندان معاف از مالیات هستند، اما در جایی كه به تكالیف‌شان عمل نكنند و اظهارنامه، اسناد و مدارك مالیاتی را به موقع ارائه نكنند، مشمول مالیات خواهند شد. اگر معافیت مالیاتی لغو شود، نیازمند مجوز قانونی و تصویب نمایندگان مجلس هستیم.»
مسیحی گفت: «در اجرای قانون مالیات‌های مستقیم و با استفاده از مدیریت ریسك و تمكین، نزدیك به ۷۰درصد اظهارنامه‌های مالیاتی مودیان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی بدون رسیدگی مورد پذیرش قرار گرفت كه از دستاوردهای مهم طرح جامعه مالیاتی تلقی می‌شود.»
وی ادامه داد: «این طرح اهدافی نظیر كاهش هزینه‌های وصول، رضایتمندی مودیان مالیاتی و تامین درآمدهای مالیاتی به صورت واقعی و عادلانه از فعالیت‌های اقتصادی را دنبال خواهد كرد. با انجام این طرح نزدیك به ۳۰ درصد اظهارنامه‌های مالیاتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»
وی گفت: امیدوار هستیم كه با تقویت بانك‌های اطلاعاتی و دستیابی به اطلاعات قابل اتكا و به‌موقع همچنین همكاری مودیان، این درصد را افزایش دهیم به گونه‌ای كه كمترین میزان رسیدگی را داشته باشیم. سازمان امور مالیاتی درصدد است تمركز خود را بر بخش‌هایی كه مالیات را به طور صحیح پرداخت نمی‌كنند و تكالیف قانونی را انجام نمی‌دهند، گذاشته و مدیریت متمركزی را بر مقابله جدی با فرار مالیاتی داشته باشد.
معاون درآمدهای مالیاتی در پاسخ به این سوال كه كدام استان در پرداخت مالیاتی پیشرو است، تصریح كرد: به جهت تمركز پرونده‌های ملی در تهران و در اداره كل امور مالیاتی نزدیك به ۵۵درصد پرونده‌های مالیاتی وصول می‌شود. به ترتیب در رده‌های بعدی استان‌های اصفهان و خوزستان قرار دارند، البته ظرفیت اقتصادی این استان‌ها نسبت به سایر استان‌ها بیشتر است.

تبلیغات ویدئویی هنرمندان

طبق بند لام ماده ۱۳۹ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم: تهیه‌كنندگی، كارگردانی، بازیگری، نوازندگی، خوانندگی، ناشران كتاب و برخی دیگر از اقشار فرهنگی و هنری از پرداخت مالیات معاف هستند. این قانون جهت حمایت و ترویج فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سال ۱۳۸۰ تصویب شد، اما مساله‌ای كه نادیده گرفته‌ شده، این است كه آیا این قانون حمایت از ترویج فرهنگ و هنر تلقی می‌شود یا موجب فرار مالیاتی قانونی برخی هنرمندان با درآمدهای نجومی است؟ چندی پیش یك بازیگر خرید یك املاك در خارج از كشور را تبلیغ كرده بود كه اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. پیش از این هنرمندان و فوتبالیست‌های زیادی بودند كه همان شركت ملكی را تبلیغ كرده بودند و از این راه كسب درآمد كردند، اما خبری از پرداخت مالیات نبود. حالا ظاهرا مجلس به این موضوع ورود كرده و قرار است افرادی كه از طریق تبلیغات درآمد به دست می‌آوردند، مشمول مالیات شوند. البته این موضوع باید در صحن علنی مجلس تصویب شود، اما به تصویب كمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۰ رسیده است.

منبع: جام جم