رقابت ایران و ترکیه در موصل؛ موازنه قدرت به نفع تهران است

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ پایگاه خبری-تحلیلی «المانیتور» مستقر در واشنگتن در گزارشی با عنوان «رقابت ایران و ترکیه بر سرموصل داغ شد» و به قلم «فهیم تاشتکین» نوشت: تقلّای ترکیه برای ایجاد یک کارزار نظامی جهت بیرون راندن شبه نظامیان کرد از شمال عراق و منطقه سنجار بار دیگر آتش رقابت ایران و ترکیه را برای نفوذ به منطقه نفت‌خیز موصل شعله‌ور کرده است. بسیاری از ترک‌ها موصل را میراث از دست رفته امپراطوری عثمانی می‌دادند.

از محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نقل شده که وی بیان کرده است «تهران حضور نظامی ترکیه در سوریه و عراق را رد می‌کند و به نظر می‌رسد که سیاست آنکارا در قبال دمشق و بغداد اشتباه است.» البته یکی از مقامات وزارت خارجه ایران در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های ترکیه‌ای اظهارات منتسب به ظریف را تکذیب کرد، با این حال اختلاف بین دو کشور نمایان است. 

اوایل ماه فوریه/ اواخر بهمن، وقتی ترکیه پایگاه‌های غیرقانونی حزب کارگران کردستان (پ ک ک) در ارتفاعات قارا واقع در شمال عراق را هدف قرار می‌داد، نیروهای بسیج مردمی که توسط ایران پشتیبانی و تحت عنوان حشدالشعبی شناخته ‌می‌شوند، سه تیپ در منطقه سنجار مستقر کردند. این منطقه در امتداد مرز عراق-سوریه واقع در غرب موصل است. فرماندهان حشدالشعبی رسماً اعلام کردند که استقرار نیروهای حشد جهت مقابله با تهدید ترکیه در شمال عراق است. 

ترکیه دلیل نگرانی خود را حضور نیروهای پ ک ک در سنجار اعلام کرده ولی هدف اصلی این کشور موصل است. ایران ضرورت جلوگیری از احیاء داعش در این منطقه را برجسته می‌کند ولی در واقع حساب و کتاب  خود را [برای این منطقه] دارد. 

موصل برای بسیاری در ترکیه به ویژه طیف راستگرای این کشور، همچنان به‌مثابه سرزمین گمشده‌ای است که با فروپاشی امپراطوری عثمانی از دست رفت. حکومت‌های مختلف طی سالیان طولانی از این مسئله برای توجیه سیاست منطقه‌ای خود استفاده کردند. آنکارا تحت رهبری حزب عدالت و توسعه (حزب رجب طیب اردوغان) با زیر سوال بردن معاهداتی که منجر به تجزیه امپراتوری عثمانی و ثبت مرزهای فعلی ترکیه شد، سوءظن اعراب را برانگیخته است. 

حزب عدالت و توسعه تمایل دارد که موصل را در چارچوپ اداری قلمرو عثمانی ـــ یعنی ولایت موصل مرکب از نواحی موصول، کرکوک و سلیمانیه ـــ ببیند. به بیان دیگر، سه شهر سلیمانیه، اربیل و دهوک که کردستان عراق امروز را تشکیل می‌هند بخشی از استان موصل در امپراطوری عثمانی بودند.

المانیتور در ادامه می‌نویسد چون ترکیه در ممانعت از تشکیل اقلیم خودمختار کردستان شکست خورده، پس بر این اندیشه و اعتقاد استوار است که کل جغرافیای تاریخی ولایت موصل (در واقع شمال عراق) باید خودمختار شود و آنکارا نیز باید در انتظار فرصتی جهت الحاق این منطقه به قلمرو ترکیه باشد.

نقشه شمال عراق