دیدار پاپ با آیت‌الله سیستانی و سکوت مراجع تقلید در قم
بی بی سی فارسی
- مسعود آذر
- بی‌بی‌سی
منبع تصویر، Reuters
دیدار تاریخی که بسیاری در انتظارش بودند سرانجام رخ داد، "زائر صلح" به نجف رسید و در کنار مرجع تقلید شیعه نشست، دیداری ساده و به دور از تشریفات و بدون زدن ماسکی بر صورت.
در عکسی که از دیدار پاپ فرانسیس و آیت‌الله علی سیستانی منتشر شد، ملاقات در اتاق معمول دیدارهای این مرجع شیعه صورت گرفته و هر دو دست روی زانو گذاشتند و فروتنانه چشم در چشم هم از روز و روزگار گفتند و از "ظلم و رنج انسان‌ها از فقر، سرکوب دینی و فکری، سرکوب آزادی های اساسی و نبود عدالت اجتماعی".
در این دیدار خبرنگاران حضور نداشتند و دفتر آیت‌الله سیستانی با انتشار اطلاعیه‌ای بخشی از حرف‌های آقای سیستانی را منتشر کرده‌است، گفته شده او بر "تقویت ارزش های همبستگی، همزیستی مسالمت آمیز، رعایت حقوق پیروان ادیان و گرایش های مختلف فکری" تاکید داشته است.
همچنین آقای سیستانی بر حقوق شهروندان مسیحی تاکید داشته و تلاش دارد تا آنها مانند سایر عراقی‌ها در امنیت و صلح زندگی کنند و در پایان برای پاپ فرانسیس و کاتولیک‌ها و بشریت دعای خیر کرده است.
اهمیت دیدار دو رهبر مذهبی
دیدار رهبر کاتولیک‌های جهان با یک و نیم میلیارد پیرو، با یک مرجع شیعه عراق که پیروانی چند ده میلیونی، شاید در یک کفه ترازو قرار نگیرد اما این دیدار را باید در قالب ویژگی‌های ممتاز میزبان و میهان جست‌وجو کرد. ملاقاتی که از آن به عنوان "جلسه مناره‌ها و زنگ‌ها" و دیدار نمایندگان دو دین پرجمعیت جهان یاد شد.
درباره منش و سیر و سلوک پاپ فرانسیس ۸۴ ساله، بسیار نوشته شده است. او نشان داده که نمی‌خواهد قبای ۲۶۵رهبر گذشته کلیسا را بر تن کند و پا در کفش‌های "قرمز براق" رهبران پیشین کند و قدم در جای پای آنها بگذارد.
او از ۲۰۱۳ که رهبر کاتولیک‌های جهان شده، به دنبال خراب کردن دیوارهای کلیسا است. می‌خواهد رهبران پیشین هرچه دیوار ساختند را خراب کند تا فاصله‌ای بین مسیحیت و مردم نباشد. او می‌کوشد خط گذاری و فاصله‌گذاری میان ادیان را بر‌دارد تا صلح و مودت جای جنگ و خونریزی در جهان بنشیند.
پاپ با چنین جهان‌بینی، نگاهش به نجف جلب می‌شود و با وجود شیوع کرونا و نگرانی‌های امنیتی، مشتاقانه به دیدار یک روحانی در گوشه‌ای از عراق می‌رود. پاپ می‌داند خانه استیجاری آیت‌الله علی سیستانی از کاخ ریاست جمهوری عراق پرقدرت‌تر است. کسی که در سال‌های اخیر منجی عراق بوده و با فتوای جهاد علیه داعش مانع از تجزیه این کشور شد و هر زمان عراق نیاز داشته به کمک مردم شتافته، مشی اعتدالی دارد، از دخالت در سیاست پرهیز می‌کند و بیشتر تمایل دارد به امور دینی بپردازد.
آیت‌الله علی سیستانی در ۹۰ سالگی علاوه بر نقش آفرینی در مسایل ملی نگاه ویژه‌ای به سایر ادیان دارد. در تابلوهایی که در سطح بغداد و سایر شهرهای عراق نصب شده، عکسی از دو رهبر شیعیان و کاتولیک‌های جهان، نصب شده و جمله‌ای از آقای سیستانی نقل شده که "شما از ما هستید و ما از شما هستیم" و در دیدار امروز هم آقای سیستانی تاکید کرد که امنیت و آزادی سایر ادیان و مذاهب برای او بسیار با اهمیت است، حساسیت به فساد، توجه به آزادی‌های مدنی و ساده زیستی او باعث شده تا اکثر مردم از او حرف‌شنوی داشته باشند.
دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی در نجف
صف‌آرایی مخالفان یک مجتهد در قم؛ از تکفیر تا مناظره
منبع تصویر، Reuters
توضیح تصویر،شهر نجف آماده ملاقات دو رهبر مذهبی بود بر روی تابلوها نوشته شده 'جلسه میان مناره‌ها و زنگ‌ها'
تفاوت آیت‌الله سیستانی با مراجع قم
اگر توضیح‌المسائل آیت‌الله سیستانی با اکثر رساله‌های مشابه مقایسه شود، تفاوت خاصی بین آنها نیست، مسایل و دستورالعمل‌های دینی کم و بیش شبیه هم هستند، انگار از روی دست‌هم، کپی کرده‌اند و همه از یک مدرسه، یک کلاس و یک معلم بیرون آمده‌اند اما در عرصه عمل و جامعه، تفاوت معناداری میان رفتار و نگاه بعضی علما و مراجع شیعه در حوزههای دینی دیده می‌شود و این تفاوت‌ها است که یکی را آیت‌الله سیستانی می‌کند و با اقبال مردم عراق روبرو می‌شود و در مقابل، شماری از مراجع هستند که اکثر مردم حتی ممکن است اسم آنها را هم نشنیده باشند.
تعداد مدارس و حوزههای علمیه در عراق و ایران کم نیست. آنچه آنها را به عنوان مکتب نجف و مکتب قم تفکیک می‌کند، نوع نگرش آنها به دینداری در سطح جامعه است.
مکتب نجف قدمتی بیش از ۹۰۰ سال دارد اما عمر حوزه علمیه قم به شکل امروزین آن حدودا صد ساله است و از سال ۱۳۰۱ فعال بوده. به طور طبیعی اکثر مراجع پیشین ایران در نجف پای درس و بحث نشسته‌اند اما در مجموع صدایی که از قم شنیده می‌شود متفاوت با مکتب نجف و حوزههای علمیه عراق است.
بحث ولایت فقیه در حق قضاوت، صدور فتوا در مسایل شرعی، اخذ وجوهات شرعی و رسیدگی به امور روزمره زندگی، شالکه تفاوت اصلی این دو مکتب است. به طور طبیعی در هر دو حوزه ممکن است این موضوع موافق و مخالف داشته باشد اما در مجموع کسانی مثل آیت‌الله سیستانی قایل به ولایت مطلقه فقیه نیستند و به اصطلاح در عصر غیبت خودشان را جانشین امام معصوم نمی‌دانند اما کسانی همچون آیت‌الله خمینی و حاکمیت امروز ایران ولی فقیه را جانشین امام معصوم و اختیاردار مردم در همه شئون می‌دانند و قایل به ولایت مطلقه فقیه هستند و این ولایت را گاهی به زن و فرزند مرد مسلمان هم تسری می‌دهند.
البته در دهه‌های گذشته کسانی مثل آیت‌الله حسین بروجردی در قم، نگاهی نزدیک به افکار آیت‌الله سیستانی داشتند و از سیاست گریزان بودند و تمایلی به کسب قدرت و دخالت در آن نداشتند اما این روند در چهل سال اخیر تغییر کرده و اگر مراجعی قایل به چنین دیدگاهی باشند معمولا سکوت می‌کنند یا به انزوا کشانده می‌شوند و "تکفیر" و خلع لباس می‌شوند چنانکه دفتر کمال حیدری از مراجع تقلید قم، را در آبان‌ماه امسال بستند و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نسبت "گمراه" و "فتنه‌گر" به او داد.
جدا از تفاوت‌های فکری در قم و نجف، وابستگی شدید اقتصادی حوزههای علمیه قم به حکومت در عمل به گونه‌ای پیش رفته که اجازه رشد و افکار نو را در حوزه ندهد و هر نگاه مخالفی را در نطفه خفه می‌کند. در قم حدود ۸۰ هزار طلبه مشغول تحصیل‌اند و موسسات پژوهشی در این حوزه بی‌شمار است. برخلاف وابستگی اکثر دفاتر مراجع و مدارس قم به حکومت، حوزه نجف چنین نسبتی با حکومت و قدرت ندارد و وامدار آنها نیست و در عمل سیاستمداران و قدرت‌مداران هستند که خودشان را وامدار و نیازمند به این گروه از مراجع دینی می‌دانند.
واکنش مراجع تقلید به دیدار تاریخی
با وجود اینکه سفر پاپ فرانسیس در صدر اخبار دنیاست و دیدار پاپ با آقای سیستانی بازتاب گسترده‌ای داشته، اما در رسانه‌های ایران مثل یک خبر ساده از کنارش گذشتند. برای رسانه‌های نزدیک به حکومت مثل خبرگزاری فارس، تسبیحی که پاپ به فرمانده حشدالشعبی هدیه داد، جذاب‌تر از اصل دیدار پاپ با آقای سیستانی بود.
خبرگزاری تسنیم هم که نزدیک به مقام‌های امنیتی است با انتشار سخنان علی‌اکبر ارشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،ضمن استقبال از این سفر، آن را مشکوک، قابل تامل و "پر از سوال"دانست و از مراجع تقلید خواست آنها هم چنین دیدارهایی داشته باشند. در بین خبرگزاری‌ها، خبرگزاری شفقنا که اخبار شیعیان را منتشر می‌کند به این دیدار توجه وِیژه داشت و در یادداشتی نوشت: "زعیم نجف درس زعامت می‌دهد".
به نظر می‌رسد رفتار رسانه‌های ایران دماسنجی برای نشان دادن میزان استقبال حکومت از این دیدار است. با وجود این که چنین دیداری باید برای همه مراجع تقلید و علمای شیعه با اهمیت باشد و رفتن رهبر کاتولیک‌های جهان به خانه یک مرجع تقلید شیعه موجب مسرت و افتخارشان باشد فعلا روی خوش به آن نشان نداده‌اند به خصوص مراجعی که درباره تمام مسایل روز اظهار نظر می‌کنند و در رسانه‌ها فعال هستند.
در مجموع به نظر می‌رسد در رقابت پیدا و پنهان میان مکتب نجف و مکتب قم، فعلا با دیداری که پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی داشته، کفه ترازو بیش از پیش به نفع دیدگاه‌ها و مشی معتدل این مرجع تقلید و مکتب نجف سنگین‌تر شده است که می‌تواند تائیدی برای مشی اعتدال‌گرایی و دوری از سیاست‌زدگی در امور دینی باشد و این دیدگاه را بیش از گذشته حداقل در بین طلبه‌های مدارس حوزه تقویت کند.
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: دیدار پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، با آیت‌الله علی سیستانی
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
