پرسه رکود در تار و پود فرش اصیل قزوین

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، از نگرش هنرمندانه تا ترکیب اعجاب انگیز نقش و رنگ که بگذریم، جدای از دیرینه، قدمت و شاهکار‌های خلق شده در هنر فرش بافی ایران، این صنعت همیشه یکی از پربارترین صنایع بوده و سودآوری و گردش مالی مناسبی را ایجاد کرده است.

به گفته بسیاری از کارشناسان، گردش مالی این صنعت به دلیل ماهیت و نوع کار از یک سو و زمان بر بودن آن برای بهره برداری از سوی دیگر موجب شده است تا بافت فرش، رنگ و بویی زنانه به خود بگیرد و زنان اصلی‌ترین بافند‌های فرش در کشور و استان قزوین باشند.

با این حال، اما غالبا فروش، تامین مواد اولیه و نقشه از بخش‌های مردانه کار فرش است که موجب می‌شود تا رونق اقتصادی و پویایی و حرکت را در جامعه ایجاد کند.

در قزوین از گذشته دور، بافتن گلیم، جاجیم، قالی و قالیچه رواج داشته است و زنان و مردان ایلات و عشایر این منطقه تاریخی روزهای فراغت خود را به بافتن فرش اختصاص می‌دادند.

به گفته مسئولان، هم اکنون هشت هزار بافنده فرش در استان قزوین شناسایی شده‌اند و در روستا‌های استان بافتن گلیم و جاجیم کمابیش رواج دارد و جزو آیین و عادات مردم روستانشین محسوب می‌شود.

به رغم اینکه سالانه بیش از هفت هزار متر مربع فرش دستباف در استان قزوین تولید می‌شود، اما امروز این صنعت و هنر فاخر ایرانی با مشکلاتی روبه‌روست که باید برای حفاظت از آن چاره‌ای اندیشید.

فرش اعتماد، احیای پیشینه غنی قزوین در فرش بافی

مژگان صفیعی از کارآفرینان و بانوان فعال در حوزه فرش استان قزوین که نشان فرش اعتماد قزوین را به ثبت رسانده است در گفتگو با خبرنگار ایرنا بر لزوم حمایت از قالیبافان و هنرصنعت فرش دستباف در استان تاکید کرد.

او افزود: یکی از مهمترین دغدغه‌های من، همواره توجه به پیشینه و سبک کار غنی مردم قزوین در حوزه فرش بوده است از این رو با چندین سال مطالعه و تحقیق توانستم" فرش اعتماد قزوین" را که توسط استاد معتمد انجام می‌شد احیا کرده و به ثبت برسانم.

صفیعی اظهار داشت: هم اکنون بیش از ۱۳ قطعه از این فرش توسط بافندگان فرش قزوینی زیر بافت رفته است.

او که در این عرصه، سابقه‌ای نزدیک به ۲۵ سال دارد از سال ۹۳ آموزشگاهی را به منظور ارائه آموزش‌های قالیبافی در شهرستان بوئین زهرا تاسیس کرده است.

صفیعی اضافه کرد: تلاش و تمرکز ما بر این مساله بود که بتوانیم فرش‌های بومی منطقه قزوین را به استاندارد‌های موجود نزدیک کرده و مطابق با نیاز و میل بازار جهانی به تولید برسانیم که هم سودآوری خوبی برای استان به همراه دارد و هم می‌تواند به احیای فرش‌های بومی و سنتی قزوین منجر شود.

این کارآفرین قزوینی تصریح کرد: در این مدت با کمک بافنده‌های ویژه استان موفق به تولید نخستین فرش تمام ابریشم در استان قزوین شدیم که پیش از این در استان سابقه نداشت و تولید این نوع فرش‌ها در انحصار ۲ استان قم و کاشان بود که خوشبختانه بافندگان قزوین نیز به این مهارت دست پیدا کردند.

او خاطر نشان کرد: هم اکنون ۱۷ تخته فرش تمام ابریشم در قزوین در دست تولید است.

آموزش قالی بافی در روستا‌های بوئین زهرا ادامه دارد

این کارآفرین قزوینی گفت: از سال ۹۳ تاکنون ۷۶۰ نفر بافنده در ۱۰ روستای شهرستان بویین زهرا آموزش قالی بافی دیدند که در سال آینده نیز روستا‌های دیگری در این برنامه قرار خواهند گرفت.

صفیعی اضافه کرد: در هر دوره آموزشی میانگین بین ۱۵ تا ۳۰ نفر در هر روستا علاقه‌مند به آموزش هستند که میانگین سن کارآموزان ۱۶ تا ۷۰ سال است.

او افزود:برای این افراد، دوره‌های آموزشی از ۲۵۰ تا ۴۵۰ ساعت در نظر گرفته شده است و بعد از سپری کردن دوره، موفق به اخذ مدرک فنی حرفه‌ای در این رشته خواهند شد.

صفیعی افزود: این افراد طی یک ماه یا ۱۰ جلسه آموزش، جذب کار خواهند شد و سفارش به این افراد زیر نظر مربیان صورت خواهد گرفت.

این کارآفرین قزوینی با بیان اینکه آموزش‌ها به ۲ صورت آکادمیک و تجربی انجام می‌شود، افزود: آموزش موصل بافی ویژه منطقه بویین زهرا است که بازار‌های خوبی در کشور‌های اروپایی به خصوص آمریکا دارد.

قیمت مواد اولیه فرش بافی، چند برابر افزایش یافته است

این بانوی کار آفرین با گلایه از افزایش قیمت مواد فرش بافی در سال اخیر، گفت: گرانی مصالح کار و همچنین نبود نخ و ابریشم جزو عمده مشکلات بافندگان فرش است و نبود اقلام و رنگ با کیفیت موجب شده است تا کیفیت فرش‌های تولیدی افت داشته باشد.

صفیعی ادامه داد: رنگرزی در فرش‌های بافته شده قدیم گیاهی بود و در نمونه‌های جدید به صورت شیمیایی رنگرزی شده و امروزه بیشتر از خامه‌های رنگرزی شده آماده استفاده می‌شود.

او تصریح کرد:رنگ‌هایی که قبلا با ۴۰۰ هزار تومان تامین می‌شد الان با ۶ تا هفت میلیون تومان باید خریداری کرد، همچنین نخ ابریشم با محدودیت مواجه است و باید برای تولید این محصول در استان برنامه ریزی داشت چرا که بافندگان بی‌شماری در این زمینه تبحر دارند و توان صادر کردن کالا وجود دارد، ولی متاسفانه ابریشم اصل نداریم.

صفیعی افزود: در حال حاضر تنها یک کارخانه تولید ابریشم در رامسر وجود دارد که نمی‌تواند نیاز همه استان‌های منطقه را تامین کند و از این رو باید سرمایه گذاری در این امر در استان قزوین مد نظر قرار گیرد چرا که پیش از این ابریشم مورد نیاز از چین و ازبکستان تامین می‌شد که به دلیل محدودیت‌ها این امکان دیگر وجود ندارد.

او افزود: در حال حاضر ابریشم مورد نیاز بافندگان به صورت جیره بندی تامین می‌شود و متاسفانه به دلیل کمبود نخ ابریشم برخی ابریشم مصنوعی را نقالی و رنگ آمیزی کرده‌اند که به کار آسیب می‌زند.

این کارآفرین قزوینی در خصوص بیمه قالیبافان، گفت: در این خصوص با مرکز ملی فرش نامه نگاری‌های متعدد انجام شده و از افراد یکسری مدارک خواسته شده است که باید کارت مهارت دریافت کنند، ولی تاکنون این افراد هیچ نتیجه‌ای دریافت نکرده اند.

۹۵ درصد بافندگان قزوین بانوان هستند

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قزوین  گفت: استان قزوین سابقه دیرین در بافت فرش دارد و فرش اعتماد قزوین یک برند است که می‌تواند احیا شود.

عزیزالله افضلی گفت: احیای این فرش علاوه بر تاثیرات فرهنگی، ظرفیت اقتصادی و اشتغال فراوانی دارد که اگر توجه شود می‌توان در زمینه ایجاد فرصت شغلی از آن استفاده کرد.

افضلی افزود: در حال حاضر فرش اعتماد قزوین به عنوان برند جهانی به ثبت رسیده که اتفاق خوبی است و باید این فرصت را غنیمت شمرد و با ایجاد سیاست‌های تشویقی به فعالان این عرصه دلگرمی برای حرکت دوباره داد.

او با بیان اینکه هشت هزار بافنده فرش در استان قزوین دارای کارت هستند، اظهار داشت: از این تعداد چهار هزار و ۲۰۰ نفر به طور رسمی فعال هستند که سه هزار و ۲۰۰ نفر بافنده روستایی بوده و بیش از ۹۰ درصد آن‌ها زن هستند.

افضلی ادامه داد: هم اکنون ۴۵ کارگاه قالیبافی در استان وجود دارد که از سال‌های گذشته با رایزنی‌هایی که در ابعاد کلان برای بیمه این افراد اتفاق افتاد امروز قالیبافان با استفاده از این نوع بیمه از سه خدمت اصلی مستمری در زمان بازنشستگی، بیمه فوت و از کارافتادگی بهره‌مند می‌شوند.

او اضافه کرد: در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیارد ریال تسهیلات به بافندگان قالی ثبت نام کرده در سامانه مشاغل خانگی استان پرداخت شده است و همچنین ۵۰ نفر از قالیبافان روستایی قزوین جهت دریافت تسهیلات قرض الحسنه از سوی استانداری به بانک ملی معرفی شده اند.

رییس سازمان صمت استان قزوین تاکید کرد: قالیبافان به صورت رایگان تحت پوشش بیمه روستائیان و عشایر قرار می‌گیرند.

او با اشاره به تفاهمنامه مرکز ملی فرش ایران با معاون اشتغال روستایی ریاست جمهوری مبنی بر حمایت حداکثری از فعالان عرصه تولید فرش دستباف، افزود: طی این تفاهمنامه امکان پوشش حداکثری قالیبافان از بیمه انجام شده است و پرداختی قالیبافان در سال نخست عضویت در صندوق بیمه کشاورزی روستاییان و عشایر به صورت رایگان خواهد بود.

افضلی تصریح کرد: همچنین قالیبافان ساکن در شهر‌ها نیز می‌توانند از این قانون بهره‌مند شوند و با عضویت در یک سال اول به شکل رایگان تحت پوشش این بیمه قرار گیرند.

قالی بافی به یاری بانوان سرپرست خانوار می‌آید

معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد استان قزوین با اشاره به ۱۷ هزار زن سرپرست خانوار تحت حمایت این نهاد، گفت: امسال از هفت هزار و ۲۰۰ فرصت شغلی که برای جامعه هدف ایجاد کردیم ۳۵ درصد ویژه زنان سرپرست خانوار و دختران بازمانده از تحصیل بوده است که حدودا ۲ هزار و ۵۲۰ نفر زن سرپرست خانوار بودند و مهارت‌های مورد نیاز برای ورود به بازار کار و سرمایه به این افراد ارائه شد.

سید مرتضی دهقانی افزود: قالی باقی، خیاطی، گلیم بافی و چرم دوزی از این مهارت‌ها بود که موجب شد تا در ۳۲ کارگاه آموزشی این نهاد بیش از ۷۰۰ قالی باف و مجری قالی بافی تربیت شود و با ایجاد کارگاه‌های قالی بافی برای زنان سرپرست خانوار ایجاد اشتغال صورت گیرد.

او اظهار داشت:رویکرد مهم و اصلی کمیته امداد توانمندسازی خانواده‌هاست و در این راستا توانمندسازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی افراد تحت پوشش در اولویت قرار دارد.

این مسئول اضافه کرد: در برنامه امسال پیش بینی شده بود حدود ۱۸ هزار فرصت شغلی در استان قزوین ایجاد شود که سهم کمیته امداد چهار هزار و ۸۸۶ فرصت شغلی بود و ما متعهد شدیم تا پنج هزار شغل را ایجاد کنیم.

دهقانی تصریح کرد: با برنامه ریزی مدون و همکاری بانک‌ها و اسقبال مددجویان توانستیم هفت هزار و ۲۰۰ فرصت شغلی در استان ایجاد کنیم که بیش از تعهد ما بود و رتبه اول کشوری را کسب کردیم.

او با بیان اینکه شهر ارداق به‌عنوان پایتخت گلیم معرفی شده است، افزود: هنر‌های دستی مردمان الموت شرقی و غربی، طارم سفلی، آوج و آبگرم زبانزد همه است و باید بررسی کنیم که چقدر در ورود به این بخش موفق بوده‌ایم.

دهقانی خاطرنشان کرد: اهالی الموت علاقه‌مند بافت گلیم و تابلو فرش هستند؛ علاوه بر آن سبدبافی در قزوین نیز از هنر‌های اهالی این دیار است که ساکنان روستا‌ها بدان توجه ویژه داشته‌اند و کمیته امداد امام خمینی (ره) در تلاش است طرح‌ها و صنایع دستی اصیل را در روستا‌ها احیا کند.

اگرچه در دوران کرونا به دلیل افزایش بیکاری تعداد بافندگان فرش در استان قزوین چند برابر شده است و روزانه تعدادی بافنده جدید بر تعداد آن‌ها اضافه می‌شود، اما عمده مشکل بافندگان، کمبود فضای داخلی منازل یا آپارتمان‌ها است، چرا که تعطیلی کارگاه‌ها قالی بافی را همانند گذشته به داخل منازل کشانده است، اما امروز منازل ظرفیت دار‌های قالی بزرگ را ندارند.

مشکلات بیمه، کاهش درآمد‌ها و افزایش قیمت مواد اولیه گوشه‌ای از مشکلات فراوان فعالان این قشر است که انتظار می‌رود مسئولان با نگاه ویژه به این افراد در مسیر رفع مشکلات آنها، احیای فرش قزوین و ایجاد اقتصادی پویا تلاش کنند.

منبع ایرنا

انتهای پیام/پ