تربیت ناخداهای جوان در بندر کنگ/لزوم مشوق برای احیای میراث جهانی

به گزارش خبرنگار مهر، در پی انتشار خبری با عنوان «دهن کجی به میراث ناملموس یونسکو / لنج‌های چوبی را امحاء کنید!» در خبرگزاری مهر، روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی در نامه‌ای به خبرگزاری، درباره مصوبه هیأت دولت و به خطر افتادن میراث ناملموس لنج سازی در ایران توضیحاتی داده و از ارسال نامه وزیر میراث فرهنگی به معاون اول دولت درباره این مصوبه خبر داد.

در این پاسخ آمده است: مهارت سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس و نقالی در آذر ماه ۱۳۹۰ در ششمین نشست کمیته بین الدول کنوانسیون حفاظت میراث فرهنگی ناملموس در بالی اندونزی به عنوان دو پرونده اضطراری در فهرست میراث درخطر یونسکو به عنوان اثری نیازمند پاسدارانه فوری به ثبت رسید. این پرونده از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی است که گواهی می‌دهد ایرانی‌ها در ساخت شناورهای دریایی و دریانوردی در خلیج فارس سابقه چندهزارساله دارد. ثبت این دانش در فهرست آثار در خطر بیانگر نامناسب بودن وضعیت آن بود. از این رو ایران متعهد شد چهار سال یک بار اقدامات مربوط به این پاسداشت را برای ادامه حیات و ترویج آن در کشور را به یونسکو ارسال کند. ایران نیز بطور دائم گزارش عملکرد خود از اقدامات پاسدارانه اش را هر چهار سال پس از ثبت جهانی این دانش به یونسکو فرستاده تا نشان دهد که در این سال‌ها برای پاسداری و ترویج این اثر که در لیست میراث در خطر بوده، تلاش کرده است.

ایجاد پایگاه مهارت‌های سنتی لنج سازی ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس در بندر کنگ، ایجاد بانک اطلاعاتی از تاریخ شفاهی لنج سازی و دریانوردی از طریق انجام مصاحبه‌ها با ناخدایان، ملوانان و لنج سازان قدیمی در سواحل خلیج فارس، تهیه سه فیلم مستند، توافق با وزارت آموزش و پرورش برای راه اندازی هنرستان علوم و فنون دریانوردی در بندر کنگ با هدف تربیت ناخداهای جوان به گونه‌ای که دانش دریانوردی امروز را به همراه دانش سنتی دریانوردی و شناخت نشانه‌های طبیعی مانند بادها، جریانات آبی، ستاره شناسی و هواشناسی دریایی در خلیج فارس را فرا بگیرند از جمله اقدامات پاسدارانه این دانش پس از ثبت جهانی آن بوده است.

انتشار سه جلد کتاب به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی، مرمت و احیا لنج چوبی در راستای حفاظت، حراست و احیا این صنعت صنعت کهن مردمان خلیج فارس، بهره برداری از موزه فضای باز لنج سازی و دریانوردی گوران در جزیره قشم، موزه دریا و دریانوردی و موزه تجارت دریایی در بندر بوشهر و برگزاری چندین دوره آموزشی و همچنین برنامه ریزی تورهای گردشگری فرهنگی برای بازدید از کارگاه‌های لنج سازی در گوران و دیگر روستاهای جزیره قشم از جمله پی پشت، دولاب، سوزا و بندر لافت در قشم و بندر کنگان در استان بوشهر در راستای معرفی، آموزش و آگاهی افزایی عمومی و آغاز فعالیت موزه مردم شناسی در خانه بومیان جزیره کیش در سال ۲۰۱۷ با هدف پاسداری و ترویج میراث فرهنگی ناملموس مردمان بومی با همکاری و پشتیبانی سازمان منطقه آزاد جزیره کیش از دیگر اقدامات پاسدارانه این دانش به شمار می‌رود. که گزارش ادواری این اقدامات طی دو دوره در سال‌های ۱۳۹۴ و سال جاری در کمیته جهانی میراث ناملموس سازمان علمی آموزشی و فرهنگی ملل متحد از سوی کشورمان ارائه و مورد تأیید این کمیته قرار گرفته است.

در این راستا همچنین امروزه کارگاه‌های متعددی در کرانه خلیج‌فارس در شهرها و مناطقی مانند بندر کنگ، قشم، بوشهر و سواحل دریای عمان به ساخت و تعمیر برنج‌های سنتی مشغول هستند.

پیرو گزارش مندرج در آن خبرگزاری در خصوص مصوبه ۲۳ آذر هیأت وزیران با عنوان «برنامه جایگزینی شناورهای سنتی تجاری با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن (لنج تجاری) با هدف حذف ابزار قاچاق کالا از دریا، انتقال فعالیت‌های غیررسمی به رسمی و تجاری، رونق فعالیت‌های کشتی‌سازی داخلی و خدمات تعمیر و نگهداری آن‌ها و نیز افزایش ایمنی دریایی» بر اساس پیشنهاد وزارت راه و شهر سازی نامه‌ای از سوی علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به معاون اول دولت ارسال شده است.

در این نامه به ثبت مهارت سنتی لنج سازی ایران و دریانوردی با آن در خلیج فارس در فهرست میراث ناملموس یونسکو و فهرست میراث در خطر و نیازمند پاسداری فوری که به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو دولت ایران دارای تعهدات بین‌المللی برای پاسداری از این دانش سنتی است اشاره شده است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این نامه با بیان اینکه مهارت‌های سنتی لنج سازی در حال حاضر در خطر فراموشی قرار داشته و بر اساس آخرین گزارش ادواری جمهوری اسلامی ایران در پانزدهمین اجلاس بین‌المللی کمیته میراث جهانی ناملموس در آذر ماه سال جاری، وضعیت این میراث جهانی در خطر مورد بررسی این کمیته قرار گرفته به ضرورت بازنگری مفاد تصویب نامه و گنجاندن بندهای مربوط به مشوق‌های حمایتی در جهت احیای این میراث جهانی در خطر و نیازمند پاسدارانه فوری تأکید کرده است.