تورم کالاهای ضروری در روزهای پایانی سال

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، گرانی، سنت هرساله بازارهای شب عید در بیشتر کالاها و محصولات است که با نزدیک شدن به‌روزهای پایانی سال، نمود بیشتری پیدا می‌کند. امسال هم از این قاعده مستثنی نشده و بار فزاینده تورم که از ابتدای سال جاری بر شانه‌های مردم سنگینی می‌کرد، در آخرین ماه سال هم، شیب قیمت‌ها را با روند صعودی همراه کرده است.
علاوه بر تورم بالا در بخش‌های خودرو، مسکن، ارز و طلا، حالا افزایش چشمگیر قیمت‌ها به سفره‌های غذایی مردم رسیده است و گرانی‌های فزاینده گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، حبوبات، برنج، میوه و خلاصه بسیاری دیگر از محصولات ضروری در سبد خرید خانواده‌ها، قدرت خرید مردم را در آستانه نوروز نشانه گرفته است.
رشد بی‌رویه گرانی‌ها و مشکلات معیشتی نیز با واکنش رهبر معظم انقلاب مواجه شد. ایشان در روز درختکاری با ابراز ناخرسندی از گرانی‌ها و مشکلات موجود فرمودند: «متأسفانه امروز وضع معیشت مردم خوب نیست، گرانی‌ها زیاد است. شب عید، قیمت میوه خیلی گران است؛ میوه فراوان، اما قیمت‌ها بسیار بالاست و متأسفانه سود حاصل از این قیمت‌ها به جیب باغدار هم نمی‌رود. این سود را دلال‌ها و واسطه‌ها و دست‌های سودجو می‌برند و به باغدار چیزی نمی‌رسد و ضرر آن به مردم می‌رسد. بنابراین باید مسئولین محترم مشکل معیشتی مردم و مشکل گرانی را حل کنند.»
بعد از ابراز ناخرسندی رهبر انقلاب از گرانی‌های اخیر، رئیس‌جمهور به وزرای صمت و کشاورزی برای پرداختن به وضع موجود دستور رسیدگی داد و نمایندگان مجلس نیز در کمیسیون اقتصادی با وزیر صمت جلسه‌ای را برگزار کردند، اما برآیند این جلسات تاکنون نتوانسته اندکی از بار گرانی که کمر مردم را خم کرده، کاهش دهد.
علیرضا رزم حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت که وزارتخانه متبوعش تلاش خود را برای توزیع فراوان کالا انجام داده است، می‌گوید: «عرضه مستقیم محصولات کشاورزی در میادین تره‌بار و مکان‌هایی که وزارت صمت و شهرداری مشخص می‌کنند، با رویکرد حذف واسطه‌گری، در دستور کار قرارگرفته است.»

مقصر گرانی میوه کیست؟

گرانی میوه نسبت به سال قبل غیرقابل‌انکار است.
بالا رفتن قیمت‌ها در ماه‌های اخیر به‌عنوان دغدغه جدید خانواده‌ها مطرح‌شده و انتقادات زیادی به آن وارد گردید به‌طوری‌که قیمت میوه در مدت کوتاهی رشد ۴۰۰ درصدی پیدا کرد. قیمت‌های موز و خیار سرآمد گرانی‌های میوه بودند و بعدازآن نرخ پرتغال و سیب در زمره بالاترین تورم‌های اخیر میوه‌ها قرار گرفتند.
طبق گفته اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی، تقاضای خرید میوه کاهش یافته است و خرید میوه دیگر جزء اولویت‌های اول مردم نیست.
بررسی آمار منتشرشده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که به‌طور متوسط در سه سال اخیر، نسبت قیمت خرده‌فروشی به قیمت سر مزرعه در محصول پرتقال ۴/۹ برابر، سیب‌درختی ۲/۸ برابر، گوجه‌فرنگی ۳/۳ برابر، سیب‌زمینی ۲/۳ برابر و خیار ۲/۲ برابر بوده است.
عباس قبادی دبیر ستاد تنظیم بازار، علت گرانی این روزهای میوه را صادرات خواند و اظهار داشت: میزان صادرات میوه این روزها در مقایسه با سنوات گذشته افزایش‌یافته است. وی با تأکید بر این‌که افزایش نرخ ارز یکی از دلایل اصلی رونق صادرات میوه است، گفت: تأخیر در حمل به دلیل بارش‌های اخیر و همچنین سرمازدگی برخی میوه‌ها در استان‌های فارس و کرمان از دیگر دلایل افزایش قیمت میوه در بازار است.
بر اساس اظهارنظر مسئولان و فعالان بازار هزینه‌های تمام‌شده تولید در کنار هزینه‌های معیشتی تولیدکنندگان و کمبود نظارت و عدم برخورد با متخلفان بازار، باعث گرانی میوه شده و قیمت آن را همانند دیگر کالا‌ها افزایش داده است.

تداوم گرانی در مرغ و گوشت قرمز

گوشت و مرغ در سال‌های اخیر به‌تدریج به کالایی لاکچری تبدیل‌شده‌اند، هرچند این نکته درباره گوشت قرمز بیشتر صدق می‌کند. قیمت مرغ در سال 99 جهش زیادی پیدا کرد و دلایل متعددی ازجمله عدم ترخیص به‌موقع نهاده‌های دامی از گمرکات و گرفتن ارز 4200 تومانی برای واردات نهاده و فروش به قیمت دلار آزاد از مهم‌ترین دلایل برای گرانی مرغ اعلام گردید. حالا در آستانه نوروز و رشد مجدد قیمت مرغ، وعده‌ مسئولان وزارت صمت و جهاد کشاورزی برای پایین آوردن قیمت‌ها هنوز عملی نشده است.
اکنون قیمت مصوب مرغ در خرده‌فروشی‌های تهران کیلویی ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که مرغ با این قیمت در بیشتر مغازه‌ها موجود نیست. محمدمهدی برومندی سخنگوی وزارت جهاد کشاورزی در توضیح دلیل گرانی مرغ در روزهای پایانی سال می‌گوید: «روزانه نیاز کشور به مرغ ۵ هزار و ۶۰۰ تن است، درحالی‌که ۷ هزار و ۷۰۰ تن تحویل می‌دهیم. مشکل اینجاست که مرغ فروشی که ۱۰۰ کیلو سهمیه مرغ دارد حواله یک تنی مرغ خود را در میدان بهمن در بازار آزاد می‌فروشد و مرغی را که باید ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان به دست مصرف‌کننده برساند، قطعه‌بندی می‌کند و کیلویی ۵۰ هزار تومان می‌فروشد.»
این در حالی است که با گرانی سرسام‌آور گوشت قرمز، بسیاری از خانواده‌ها گوشت مرغ را جایگزین آن کرده‌اند، اما ظاهرا گوشت مرغ هم از توان خرید بخشی از خانواده‌ها خارج شده است.
از سوی دیگر گرانی گوشت قرمز هم از اواخر بهمن و اوایل اسفندماه در منحنی صعودی قرار گرفته است که به گفته کارشناسان، دلیل اصلی افزایش قیمت‌ها در این بازار عدم عرضه گوشت توسط دامداران و به امید رشد بیشتر قیمت‌هاست. این تورم باعث شده میزان مصرف گوشت قرمز نسبت به مدت مشابه سال قبل 50 درصد کاهش داشته باشد.
علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران، علت بالا بودن قیمت گوشت قرمز را قیمت بالای نهاده‌های موردنیاز دامی اعلام می‌کند، به‌طوری‌که چندی پیش دامداران با مشکل تأمین نهاده‌ها با نرخ‌های مصوب روبه‌رو بودند و به‌ناچار هر کیلوگرم جو را با قیمت 6هزار تومان خریداری می‌کردند، بنابراین بالا بودن نرخ آزاد نهاده‌ها در تولید و قیمت‌گذاری گوشت مؤثر است.

روغن گران و نایاب

بازار شب عید با مشکل گرانی و کمبود عرضه روغن جامد و مایع در روزهای اخیر نیز روبه‌رواست. محدودیت در فروش و کاهش این کالا در فروشگاه‌ها باعث شده به دارنده هر کارت ملی فقط یک روغن جامد داده شود، ضمن این‌که فروش آن در صف‌های طولانی انجام می‌گیرد. در بعضی از فروشگاه‌ها هم فروش اجباری کالا به همراه روغن برای مشتریان در نظر گرفته‌شده و مشتری باید در ازای خرید روغن، کالای دیگر را هم خریداری کند.
بازار با کاهش عرضه روغن روبه‌رواست و همین امر فضا را برای جولان دلالان باز کرده است. شهریورماه امسال هم در تجربه مشابهی، عرضه روغن با کمبود مواجه شد، هرچند بعد از مدتی ثبات به بازار روغن بازگشت، ولی در هفته‌های اخیر مشکل دوباره سرباز کرده است.
در شهریورماه دلایلی چون تحریم‌ها، مشکلات ارزی و انتقال آن، عدم تخصیص ارز برای واردات روغن خام توسط بانک مرکزی و احتکار برخی از توزیع‌کنندگان به‌عنوان عوامل کمبود روغن خوراکی در بازار اعلام گردید.
به گفته مسئولان بازار، یکی از دلایل مهم در کمبود عرضه روغن در این ماه، کاهش وارداتی است که منجر به شکل‌گیری مشکلات عرضه در بازار داخلی شده، زیرا روغن وابستگی شدیدی به تأمین مواد اولیه موردنیاز از خارج دارد. محمدشفیع ملک‌زاده، رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، مافیای روغن را عامل کمبود و گرانی روغن می‌داند، زیرا واردات را انجام می‌دهد و بازار را با کمبود، گرانی و برهم ریختگی مواجه می‌کند.

سایه گرانی بر برنج‌های داخلی و خارجی

با توجه به نزدیک شدن به ایام پایانی سال، قیمت برنج در بازار هم با نوساناتی مواجه شده است. این در حالی است که تولید برنج نسبت به سال قبل با رشد همراه بود، ولی بعد از افزایش قیمتی که در سال 99 برای برنج رخ داد، حالا در آستانه نوروز بازهم نرخ برنج صعود دوباره‌ای داشته است. افزایش سرسام‌آور قیمت نهاده‌ها در نرخ نهایی برنج و عدم مدیریت در تنظیم بازار از مهم‌ترین دلایل صعود دوباره قیمت برنج داخلی عنوان شده است.
علاوه بر گرانی در برنج داخلی، افزایش نرخ ارز هم اختلاف قیمت برنج‌های خارجی را با برنج‌های داخلی کاهش داده است و همین موضوع موجب شده تا اقشار ضعیف جامعه رغبت چندانی به خرید برنج بی‌کیفیت خارجی نداشته باشند‌. واردکنندگان به بهانه ارز آزاد و عدم تخصیص ارز دولتی قیمت‌ برنج‌های خارجی را بالابرده‌اند، درحالی‌که دولت بار‌ها اعلام کرده که به واردات برنج ارز تخصیص داده است.
درنهایت باید اعلام کرد که باوجود اعلام چندباره مسئولان دولتی در تأمین کالاهای مورداستفاده مردم در شب عید، رشد قیمت محصولات در بازار دست خرید اقشار مختلف جامعه را کوتاه کرده است. عرضه محصول در بازار آن‌هم به‌وفور اقدامی قابل‌قبول از سوی دولت است، اما اگر قرار باشد قیمت کالا بدون نظارت صحیح و توزیع مناسب، گران به دست مردم برسد، نمی‌تواند برای دولت امتیاز محسوب گردد.
گرانی و تورم کمر بسیاری از خانواده‌ها را خمیده کرده است و در این شرایط توصیه و درخواست مسئولان نمی‌تواند راه‌حلی برای جلوگیری از تداوم این معضل محسوب شود و بازار را سروسامان دهد. بازار فعلی نیازمند اتخاذ استراتژی‌های صحیح و نظارت‌ها و پیگیری‌های متداوم است که جای خالی آن در شرایط فعلی احساس می‌شود.

منبع: رسالت