محمود خوشنام، پژوهشگر موسیقی و همکار سالیان زمانه درگذشت

محمود خوشنام در سال ۱۳۱۴ در تهران متولد شد، تحصیلاتش در دانشگاه تهران را در رشته علوم سیاسی به پایان برد و در رشته جامعه‌شناسی هنر از دانشگاه فرایبورگ دکتری گرفت. در فاصله بین سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۰ سردبیری مجله موزیک ایران و در فاصله سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ سردبیری مجله موسیقی انتشارات هنرهای زیبا را به عهد داشت. او بنیان‌گذار ماهنامه رودکی از انتشارات وزارت فرهنگ و هنر (۱۳۵۰ تا ۱۳۵۵) بود و در روزنامه‌های کیهان و آیندگان مقاله و نقد هنری می‌نوشت. خوشنام در مصاحبه‌ای می‌گوید:

«ما هنوز نه نقد موسیقی و نه هیچ تعریفی از نقد موسیقی نداریم. این‌همه کنسرت که برگزار می‌شود، نگاه نقدآمیز بر آن‌ها کمتر می‌بینیم. در دور دوم مجله موسیقی که با مسئولیت روبیک گرگوریان چند شماره منتشر شد، نقد موسیقی نیز در آن بود ولی عمر این نشریه کوتاه بود. دور سوم مجله موسیقی و متعاقب آن ماهنامه رودکی که منتشر شد، به موسیقی می‌پرداخت و محدود هم نبود، انواع موسیقی را در بر می‌گرفت. اما کتاب‌هایی که در این عرصه تا کنون منتشر شده بودند، این کمبود را داشتند.»

 او مدتی رئیس بخش روابط عمومی تالار رودکی بود و سپس معاونت هنری این تالار را به عهده گرفت و عضو شورای عالی فرهنگ شد. بعد از انقلاب اما ناگزیر ایران را ترک کرد و در شهر بن آلمان، با انتشار دور تازه‌ای از ماهنامه رودکی به فعالیت‌هایش ادامه داد.  

در سال ۱۹۹۸ کتاب «در قلمرو موسیقی» را توسط نشر باران در سوئد به چاپ سپرد و همزمان مقالاتی در دو نشریه مهم ایران‌شناسی و ایران‌نامه منتشر کرده و چند سالی هم از همکاران رادیو زمانه بود. برنامه‌های رادیویی محمود خوشنام درباره برجستگان موسیقی سنتی و موسیقی ملی و موسیقی پیشرو ایران از برنامه‌های به یاد ماندنی رادیو زمانه است. آخرین کتابی که از خوشنام به یا  مانده «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» نام دارد.

 خوشنام درباره چالش‌های موسیقی ملی ایران در یک قرن گذشته می‌نویسد:

«موسیقی در جامعه ایران بیش از هر نهاد فرهنگی دیگر شکننده بوده است. اختناق هزار و چهارصد ساله و نگاه سنتی جامعه، موسیقی ما را بیش از هر هنر دیگری آسیب‌پذیر کرده است (…) با این همه، در یکصد سال اخیر، موسیقی‌دانانی در ایران سر برآورده‌اند که نهایت کوشش خود را در بازگرداندن اعتبار فرهنگی و اجتماعی موسیقی به خرج داده‌اند و قدم‌های مؤثری برای نوسازی آن برداشته‌اند. از این‌رو، موسیقی نوآورانه‌ سنتی امروز ایران پس از دگردیسی‌های چشمگیری که در فرم و محتوا داشته، افق درخشانی پیش روی ما گشوده است.»

 ترجمه دو قطعه «عروسی فیگارو» اثر موتسارت و «دختر عاقل» از کارل اٌرف، نگارش اوپرای کودکان «پردیس و پریسا» که با موسیقی لوریس چکناواریان به اجرا درآمد از دیگر آثار اوست.