بلایی که «ویپ» سر بدن می‌آورد

ویپ‌ها، ابزارهایی هستند که در شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شوند. این ابزارها با باتری کار می‌کنند، یک عامل گرم‌کننده دارند و محفظه‌ای را شامل می‌شوند که مایعی را در بر دارد.

با ابداع ویپ‌ها و گسترش عرضه آنها، بسیاری از جوانان و نوجوانان به استفاده از آنها روی آورده‌اند. این ابزارها، با هدف القای حس سیگار یا قلیان کشیدن ابداع شده‌اند و شرکت‌های سازنده معمولا تبلیغات گسترده‌ای در مورد بی‌ضرر بودن آنها ارائه می‌دهند اما پژوهش‌های بسیاری نشان داده اند که ویپ‌ها، ابزارهای بی‌ضرری نیستند و خطرات بسیاری در پی دارند.

ویپ هم نیکوتین دارد

نیکوتین موجود در ویپ، یک ماده اعتیادآور است که در سیگارهای عادی هم وجود دارد. پژوهش اخیر "سازمان کنترل و پیشگیری بیماری"(CDC) آمریکا نشان می‌دهد که ۹۹ درصد ویپ‌های موجود در بازار، نیکوتین دارند. براساس این پژوهش، حتی نمونه‌های ویپ که با عنوان بدون نیکوتین به فروش می‌رسند، حاوی نیکوتین هستند.

نیکوتین می‌تواند به مغز نوجوانان آسیب برساند و قسمت‌هایی از مغز را تحت تاثیر قرار دهد که توجه، یادگیری و خلق و خو را کنترل می‌کنند.

هر بار که حافظه جدیدی شکل می‌گیرد یا مهارت جدیدی آموخته می‌شود، اتصالات قوی‌تری موسوم به "سیناپس‌"(synapse) میان سلول‌های مغز به وجود می‌آیند. مغز افراد جوان، سیناپس‌ها را سریع‌تر از مغز افراد بزرگسال می‌سازد. نیکوتین می‌تواند روش تشکیل سیناپس‌ها را تغییر دهد.

مصرف نیکوتین در نوجوانی ممکن است به افزایش خطر اعتیاد به مخدرهای گوناگون در آینده منجر شود و زمینه را برای مصرف انواع مخدرها در آینده فراهم کند.

عناصر مضر

برخی از انواع ویپ، عناصری را شامل می‌شوند که در بلندمدت می‌توانند برای ریه‌ها مضر باشند. برای نمونه، ممکن است که خوردن برخی از طعم‌دهنده‌های موجود در ویپ، بدون ضرر باشد اما استنشاق آنها خطرناک است و می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند.

در برخی موارد، معیوب بودن باتری برخی از نمونه‌ها، به آتش گرفتن و انفجار آنها منجر شده و جراحت‌های جدی را به همراه داشته است. در برخی از موارد نیز، تنفس، بلعیدن یا جذب مایع موجود در ویپ به درون چشم یا پوست، به مسمومیت منجر شده است. بسیاری از موارد مسمومیت، کودکان زیر پنج سال را شامل می‌شوند.

بخار ناشی از ویپ نیز بدون ضرر نیست و می‌تواند پیامدهای منفی بسیاری برای کاربران خود به همراه داشته باشد زیرا بخار ناشی از ویپ علاوه بر نیکوتین، عناصر مضر زیادی را به همراه دارد که از میان آنها می‌توان به ذرات فوق‌العاده ریز که به عمق ریه‌ها نفوذ می‌کنند، طعم‌دهنده‌های شیمیایی که عامل بیماری‌های شدید ریوی هستند، ترکیبات آلی فرار، مواد شیمیایی سرطان‌زا و فلزات سنگین مانند نیکل، قلع و سرب اشاره کرد. دودی که کاربران ویپ تولید می‌کنند، می‌تواند هم خود آنها و هم افراد دیگر را در معرض عناصر مضر قرار دهد.

بسیاری از نمونه‌های ویپ، با طعم‌های گوناگونی مانند میوه، آب‌نبات و نعنا به بازار عرضه می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیشتر جوانانی که کاربر ویپ هستند، مصرف آن را ابتدا با انواع طعم‌دار آغاز می‌کنند و همین موضوع، دلیل ادامه یافتن مصرف است. بررسی‌های صورت گرفته در سال ۲۰۲۰ نیز نشان می‌دهند که بیشتر جوانان کاربر ویپ، از انواع طعم‌دار آن استفاده می‌کنند و مصرف این ابزار بین جوانان و نوجوانان افزایش یافته است.

ویپ، گزینه مناسبی برای ترک سیگار نیست

تقریبا از هر ۱۰ فرد سیگاری، هفت نفر می‌گویند که می خواهند سیگار کشیدن را ترک کنند. ترک سیگار، یکی از بهترین کارهایی است که می‌توان برای سلامتی انجام داد. سیگار کشیدن، تقریبا به همه اندام‌های بدن از جمله قلب آسیب می رساند. می‌توان گفت که یک سوم مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی، در نتیجه سیگار کشیدن پیش می‌آیند. اگرچه ویپ‌ها با هدف کمک کردن به ترک سیگار ارائه شده‌اند اما ترک کردن سیگار با کمک ویپ نمی‌تواند ایده کاملا مناسب و ایمنی باشد زیرا اگرچه خطر مصرف ویپ نسبت به سیگار عادی کمتر است اما کاملا ایمن و بی‌خطر نیست.

براساس شواهد به دست آمده از پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ در آمریکا انجام شد، بسیاری از جوانانی که کاربر ویپ هستند، سیگار عادی هم مصرف می‌کنند. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند جوانانی که از ویپ استفاده می‌کنند، بیشتر از دیگران در معرض اعتیاد به سیگار در آینده قرار دارند.

بین سیگار کشیدن و بروز بیماری‌های قلبی- عروقی و سرطان، ارتباط قوی وجود دارد اما ترک سیگار هر چه زودتر انجام شود، بدن زودتر می‌تواند به بازیابی و ترمیم خود بپردازد. بهتر است افراد سیگاری به جای استفاده از ویپ، برای انتخاب برنامه و یا ابزار مناسب ترک سیگار، با پزشک خود مشورت کنند.

ویپ و مشکلات قلبی- عروقی

بررسی‌ها حاکی از این هستند که نیکوتین موجود در ویپ به سرعت از ریه‌ها به جریان خون راه می‌یابد. راه یافتن نیکوتین به جریان خون، به ترشح هورمون آدرنالین منجر می‌شود که ضربان قلب، فشار خون و میزان تنفس را بالا می‌برد؛ بدین ترتیب، امکان حمله قلبی افزایش می‌یابد. پژوهش‌هایی که روی کابران ویپ و مصرف‌کنندگان سیگارهای عادی صورت گرفته‌اند، نشان می‌دهند که مصرف ویپ می‌تواند به اندازه سیگارهای عادی، احتمال حمله قلبی را افزایش دهد.

پژوهشی که در "دانشگاه کانزاس" (University of Kansas) آمریکا انجام شده است، نشان می‌دهد بزرگسالانی که از ویپ استفاده می‌کنند، به صورت قابل توجهی بیش از کسانی که کاربر ویپ یا سیگار عادی نیستند، در معرض خطر حمله قلبی، بیماری سرخرگ کرونری و افسردگی قرار می‌گیرند. اگرچه شواهد کمی در مورد ارتباط مصرف ویپ با بیماری‌های قلبی- عروقی وجود دارد اما شواهد به دست آمده از پژوهش‌ها، بسیار هشدار دهنده هستند.

این پژوهش نشان داد که خطر حمله قلبی در کاربران ویپ، تا ۵۵ درصد بیشتر از کسانی است که از این ابزار استفاده نمی‌کنند. هر چه میزان مصرف بالاتر باشد و دود به صورت عمیق‌تری استنشاق شود، احتمال بروز حمله قلبی شدیدتر خواهد بود.

پژوهشگران تاکید دارند که اگرچه احتمال بروز حمله قلبی و بیماری‌های قلبی- عروقی در کاربران سیگارهای عادی بیشتر است اما بدین معنا نیست که ویپ‌ها، ایمن هستند و مصرف آنها بدون خطر است. مصرف ویپ، ارتباط قابل توجهی با پیامدهای منفی سلامتی دارد.

تجمع چربی در کبد

پژوهش‌های صورت گرفته روی موش‌هایی که ویپ مصرف کرده بودند، نشان داد که مصرف ویپ می‌تواند به تجمع چربی در کبد منجر شود. پژوهشگران آمریکایی در این پروژه، و گروه از موش‌ها را با رژیم غذایی یکسان تغذیه کردند اما یک گروه از آنها را در معرض دود و عناصر ناشی از ویپ قرار دادند.

پژوهشگران در مرحله بعد، نمونه‌های کبد موش‌ها را جمع‌آوری کردند و با استفاده از روش توالی‌یابی آران‌ای، به بررسی ژن‌های کبد پرداختند که تحت تاثیر قرار گرفته بودند. آنها با کمک این روش توانستند شمار قابل توجهی از سلول‌ها را مورد بررسی قرار دهند. پژوهشگران در این پروژه، تغییرات ژنتیکی بسیاری را مشاهده کردند که با گسترش چربی در کبد موش‌هایی که ویپ مصرف کرده بودند، مرتبط بود.

از آنجا که تجمع چربی در کبد، یک پیامد منفی به شمار می‌رود و عوارض بسیاری را به همراه دارد، می‌توان گفت که ویپ‌ها به اندازه‌ای که برای آنها تبلیغ می‌شود، ایمن نیستند.

ویپ به ریه‌ها آسیب می‌رساند

این موضوع تقریبا واضح است که مصرف ویپ و یا سیگار عادی می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند اما باید اثر آنها بر ریه‌ها با دقت مورد بررسی قرار بگیرد. پژوهشگران به مرور زمان، به درک بهتری در مورد پیامدهای ناشی از مصرف ویپ‌ها و تاثیر آنها بر ریه رسیده‌اند.

ریه‌ها دائما در معرض ویروس‌ها و باکتری‌هایی قرار دارند که ما آنها را تنفس می‌کنیم؛ در نتیجه مهم است که سیستم ایمنی برای پاکسازی آنها به درستی عمل کند اما ویپ‌ها می‌توانند به سلول‌های ایمنی مهمی مانند درشت‌خوارها و مونوسیت‌ها که پاتوژن‌ها را مورد تهاجم خود قرار می‌دهند، آسیب برسانند. این موضوع، واکنش نشان دادن به عفونت را برای بدن دشوار می‌سازد.

استنشاق عناصر مضر موجود در ویپ که نباید در ریه باشند، می‌تواند به بروز بسیاری از مشکلات ریوی منجر شود، به بافت‌های ریه آسیب برساند، سلول‌های مرده بسیاری را به جا بگذارد و سیستم ایمنی بدن را نیز مختل کند. علاوه بر این اگر لوله ویپ آلوده باشد، باکتری‌ها مستقیما به بافت‌ها ریه می‌رسند و می‌توانند هر گونه اختلالی را در آنجا به وجود بیاورند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که استنشاق دود ناشی از ویپ می‌تواند مضر باشد اما این ضرر برای افراد مبتلا به آسم و بیماری‌های ریوی بیشتر است.

نگرانی دیگری که در این زمینه وجود دارد، بروز سرطان ریه است. اگرچه ویپ‌ها به عنوان عامل سرطان ریه معرفی و اثبات نشده‌اند اما باید در نظر داشت که می‌توانند شمار زیادی از مواد شیمیایی را به ریه‌ها معرفی کنند. پس می‌توان آنها را به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفت.

ویپ و کووید-۱۹

با شیوع کووید- ۱۹، رعایت بسیاری از اصول بهداشتی از جمله شست و شوی مداوم دست‌ها، استفاده از ماسک و حفظ فاصله اجتماعی توصیه می‌شود اما یک مورد دیگر که باید به آن توجه داشت، عدم استفاده از ویپ است.

برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استعمال شدید دخانیات می‌تواند یکی از عوامل افزایش خطر ابتلا به کووید-۱۹ باشد. نتایج این پژوهش‌ها، ارتباط محکمی را میان استفاده از ویپ و ابتلا به نشانه‌های کووید-۱۹ نشان داد. استفاده از ویپ می‌تواند احتمال ابتلا به نشانه‌های کووید-۱۹ را تا پنج برابر افزایش دهد. اما باید دید که دلیل این موضوع چیست.

ویروس‌ها نمی‌توانند بیرون از سلول میزبان تکثیر شوند و برای ورود به سلول باید به یک گیرنده ویژه متصل باشند. هر چه تعداد گیرنده‌ها در بدن بیشتر باشد، امکان ابتلا به عفونت نیز افزایش می‌یابد. کروناویروس برای این که قابلیت تکثیر شدن پیدا کند، به گیرنده‌ای موسوم به "ACE-۲" متصل می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند که تعداد گیرنده‌های ACE-۲ در افراد سیگاری افزایش می‌یابد که بیشتر به خاطر قرار گرفتن در معرض نیکوتین است؛ بنابراین به نظر می‌رسد هنگامی که سلول‌های ریه در معرض نیکوتین ناشی از ویپ قرار می‌گیرند، مکانیسم مشابهی فعال می‌شود.

پژوهشگران در پروژه دیگری، ارتباط میان مصرف ویپ و افزایش خطر ابتلا به کووید-۱۹ را در جوانان و نوجوان مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که مصرف ویپ می‌تواند به واسطه آسیب رساندن به ریه‌ها، احتمال خطر ابتلا به کووید-۱۹ را افزایش دهد.

شاید بسیاری از جوانان فکر کنند که به خاطر سن خود، در برابر ابتلا به کروناویروس ایمن هستند اما داده‌های این پژوهش نشان می‌دهند که این موضوع حداقل در مورد افرادی که ویپ مصرف می‌کنند، درست نیست. از آنجا که عناصر مضر و مواد شیمیایی موجود در ویپ می‌توانند به بافت ریه آسیب برسانند، احتمال خطر ابتلا به کووید-۱۹ را در کاربران خود افزایش می‌دهند و سرعت آن را نیز بالا می‌برند.

دانشمندان هنوز در حال بررسی اثرات بلندمدت ویپ بر سلامتی هستند. با توجه به شواهد ارائه شده در پژوهش‌های گوناگون می‌توان گفت که اگرچه بسیاری از خطرات ناشی از مصرف ویپ کاملا اثبات نشده‌اند و یا داده‌های کمی در این مورد وجود دارند اما نمی‌توان پیامدهای مضر آنها را انکار کرد و نسبت به این گونه هشدارها بی‌توجهی نشان داد.

47231