هنرمندانی که سال ۹۹ چهره در نقاب خاک کشیدند

آفتاب‌‌نیوز :

این روزهای آخر سال ۹۹ از سویی شاید برایمان خوشایند است؛ از سویی که دوست داریم تمام شود و از یاد ببریم روزهایی را که در این برهه تاریخی و زمانی و در این سالی که گذشت چگونه در چرخه‌ای از غم و افسوس و افسردگی افتادیم، با همه‌گیری زندگی کردیم، در قرنطینه ماندیم و پرکشیدن آدم هایی را دیدیدم که می شناختیم، غمگین شدیم اما تقلا کردیم که امید به زندگی و زنده بودن را از دست ندهیم و و دوباره این چرخه تکرار شد و ما هم در آن معلق ماندیم.

مرگ با همراهی کرونا چهره‌ها و نام‌هایی را در خاک کشید که بعضا خاطرات عزیزی را برایمان رقم زده بودند؛ بعد از رفتن بی‌بازگشت برخی هنرمندانی که می‌شناختیم و دوستشان داشتیم دیگر کسی نمی‌توانست بگوید در سال ۹۹ عزیزی را از دست نداده است. زیرا برخی از این هنرمندان برای بخش زیادی از مردم ایران شناخته شده و محبوب بودند و بعد از رفتنشان غم تلخی را برای ما به جای گذاردند؛ همچنان که اسدی طوسی سروده است: کسی کو نکونام میرد همی/ ز مرگش تاسف خورد عالمی.

کرونا همه چیز را یک‌شبه تغییر داد؛ از شرایط زندگی هر روزه تا آیین ها و مناسکی (چون سوگواری) که قدمتی هزاران ساله داشتند؛ البته قسمت غم انگیز این از دست دادن هنرمندان، همین خاکسپاری غریبانه ای بود که دوستدارانشان از آن سهمی نداشتند. بدون دیدار دوباره و بدون خداحافظی برای همیشه رفتند و فرصتی نشد تا برای تسلی خودمان دور هم جمع شویم و با حرف زدن درباره شان کمی آرام بگیریم.

کیومرث درم‌بخش (زاده ۴ دی ۱۳۲۴- درگذشته ۱۲ فروردین ۱۳۹۹) کارگردان فیلم، نویسنده، و عکاس و برادر کامبیز درم‌بخش، کاریکاتوریست سرشناس ایرانی بود. فیلم بوف کور+زندگی و مرگ صادق هدایت با بازیگری پرویز فنی‌زاده، از پرآوازه‌ترین فیلم‌هایی است که وی کارگردانی کرده‌است.

قدرت‌الله صالحی (زاده ۱۳۳۱- درگذشته ۱۳ فروردین ۱۳۹۹) بازیگر سینما و تلویزیون بود که نقش‌آفرینی در سریال‌های خانه‌ای در تاریکی، ولایت عشق بخشی از کارنامه تلویزیونی او است. از فیلم‌های سینمایی این بازیگر می‌توان به سراب و مزرعه پدری اشاره کرد.

سیامک شایقی (۲۰ مرداد ۱۳۳۳- ۲۷ فروردین ۱۳۹۹) کارگردان، تهیه‌کننده، فیلم‌نامه‌نویس و منتقد سینمای ایران بود. کارگردانی فیلم سینمایی جهیزیه‌ای برای رباب در سال ۱۳۶۶ نخستین تجربهٔ سیامک شایقی به عنوان کارگردان در سینمای ایران بود. او در زمینهٔ نویسندگی، تهیه‌کنندگی و نقد آثار سینمایی نیز فعالیت داشت. در کارنامه هنری او فیلم هایی چون ماه در جنگل، ابرهای ارغوانی، خواب زمستانی، سیاه سفید خاکستری، مادرم گیسو، راه و بیراه و... به چشم میخورد.

صدیقه کیانفر (زاده۲۰ بهمن ۱۳۱۱- درگذشته ۵ خرداد ۱۳۹۹) بازیگر سینما و تلویزیون بود. کار در رادیو را از سال ۱۳۳۶ با گویندگی و اجرای نمایش در رادیو نفت آبادان تجربه کرد. پس از آن، بازی در سینما را با بحران، کاری از علی‌اصغر شادروان آغاز کرد. کیانفر حضور در دنیای هنر را از سال ۱۳۳۶ آغاز کرد و در سریال هایی چون کیمیا، خوب بد زشت، ما فرشته نیستیم، بیدار باش، همه بچه های من و... به ایفای نقش پرداخت.

محمّدعلی کشاورز (زاده ۲۶ فروردین ۱۳۰۹- درگذشته ۲۵ خرداد ۱۳۹۹) بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. از محمدعلی کشاورز، در کنار داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان به سبب تأثیرشان در فیلم‌های ایرانی به عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران یاد می‌شود. از آثار ماندگار وی می‌توان به مجموعه‌های تلویزیونی دایی‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان (در نقش شعبان استخوانی)، سربداران (در نقش خواجه قشیری)، افسانه سلطان و شبان (در نقش خواب‌گزار اعظم)، پدرسالار، و گرگ‌ها اشاره کرد.

علی اکبر محمودزاده گرجستانی (زاده ۲۵ اسفند ۱۳۲۳- ۱۲ تیر ۱۳۹۹) با نام هنری سیروس گرجستانی بازیگر تلویزیون و دارای مدرک درجه ۲ هنری از وزارت فرهنگ و هنر بود. او در بسیاری از سریال‌های پرمخاطب تلویزیون مانند امام‌علی، کیف انگلیسی، کلاه پهلوی، صاحبدلان، متهم گریخت، پشت کنکوری‌ها و کاکتوس بازی کرده بود. اما به عقیدهٔ خودش با بازی در پروژهٔ اصغر فرهادی - سریالی به نام یادداشت‌های کودکی که فرهادی نویسنده‌اش بود - دوران شکوفایی حرفه‌ای او آغاز شد.

حسن شریفی (متولد ۱۹ فروردین ۱۳۱۰- درگذشته ۲۱ تیر ۱۳۹۹) بازیگر و فیلمبردار و فارغ‌التحصیل رشته برق از هنرستان صنعتی تهران بود. وی در طول پنجاه و هشت سال فعالیت هنری خود توانست آثاری بیاد ماندنی و مکتوب از سینمای ایران به جا بگذارد که از جمله این آثار می‌توان به کتاب‌های نیم قرن خاطرات سینمای ایران، خاطرات من از امروز تا همین پنجاه سال پیش (خاطرات ساموئل خاچیکیان) و پیشکسوتان سینمای ایران اشاره کرد.

سیدجلال طباطبایی (زاده ۱۳۲۹- درگذشته ۲۲ تیر ۱۳۹۹) بازیگر سینما و تلویزیون بود. او از سال ۱۳۵۲ با حضور در فیلم سینمایی مکافات به کارگردانی کامران قدکچیان فعالیت هنری خود را آغاز کرد و به ایفای نقش در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های مختلف تلویزیونی از جمله بزنگاه، ترش و شیرین، متهم گریخت، خانه به دوش، خوش رکاب، خوش غیرت، کاکتوس پرداخت.

سوسن سلیمی (زاده ۱۳۲۳- درگذشته ۲۶ تیر ۱۳۹۹) بازیگر سینما بود؛ و بازی درفیلم های عاشقانه (۱۳۷۴)،مرسدس (۱۳۷۶)،عشق طاهر (۱۳۷۸)،اعتراض (۱۳۷۸) و نیمه پنهان (۱۳۷۹) از جمله نقش آفرینی های سینمایی وی بوده است.

احمد پورمخبر (زاده ۱۴ شهریور ۱۳۱۹- درگذشته ۳۰ تیر ۱۳۹۹) بازیگر سینما و تلویزیون و همچنین عضو بازنشسته ارتش جمهوری اسلامی ایران بود. وی اولین بار در سال ۱۳۷۵ و در چند سکانس کوتاه برای مجید مجیدی و در فیلم بچه‌های آسمان جلوی دوربین رفت اما شهرت اصلی وی از دو سریال متهم گریخت (رمضان ۸۴) و ترش و شیرین (نوروز ۸۶) بود که کارگردانی هر دوی آنها بر عهده رضا عطاران بود.

همایون‌رضا عطاردی (زاده ۴ تیر ۱۳۴۹- درگذشته ۳ مرداد ۱۳۹۹) موسیقی‌دان، آهنگساز و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون بود. او در زمینه تهیه‌کنندگی سینما و تلویزیون فعالیت داشت و در بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر برای تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی وقت بودن (زندگی)، جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران را دریافت نمود.

خسرو سینایی (زاده ۲۹ دی ۱۳۱۹ - درگذشته ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ در تهران) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، آهنگساز، نوازنده، و شاعر بود. آثار او معمولاً بر پایه مستندهای اجتماعی استوار بودند. سینایی در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه کشور لهستان از سوی رئیس‌جمهور این کشور شد. او این نشان را به خاطر ساخت فیلم مستند مرثیه گمشده دریافت کرد که روایت‌گر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است. سینایی در طول زندگی هنری خود بیش از ۱۲۰ فیلم کوتاه و بلند ساخت که افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته‌است. سینایی ساخت فیلم هایی چون جزیره رنگین، کویر خون، مثل یک قصه، عروس آتش، کوچه پاییز، در کوچه های عشق را در کارنامه هنری اش دارد.

ماه‌چهره خلیلی (زاده ۲۵ دی ۱۳۵۵-درگذشته ۱۷ مرداد ۱۳۹۹) بازیگر سینما و تلویزیون و نوه دختری پروین سلیمانی بود که بازیگری در تلویزیون را با سریال مختارنامه (تولید ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۸، پخش از ۱۳۸۹) ساخته داوود میرباقری، و بازی در سینما را با چشمان سیاه (فیلم ۱۳۸۱) ساخته ایرج قادری آغاز کرد. خلیلی در سریال هایی چون مختارنامه، در چشم باد، کلاه پهلوی، گذر از رنج ها، دختر گمشده و مرضیه مقابل دوربین رفت.

بهمن مفید (زاده ۲۵ مرداد ۱۳۲۱- درگذشته ۲۶ مرداد ۱۳۹۹) بازیگر، نوازنده، خواننده و صداپیشه عروسکی بود. از آثار سرشناسِ بهمن مفید در تئاتر، بازی در تئاترِ شهر قصه به کارگردانی بیژن مفید و نقش تمثیلی «دهباشی» در نمایش میراث و ضیافت کار بهرام بیضایی در آذر ۱۳۴۶ در تماشاخانه سنگلج (تالار ۲۵ شهریور) بوده‌است. مفید حضور در دنیای هنر را از حدود سال ۱۳۴۸ آغاز کرد و فیلم سرود تولد آخرین کار سینمایی او در سال ۸۳ بود.

منوچهر طَیاب (زاده ۱۳۱۶- درگذشته ۴ شهریور ۱۳۹۹) مستندساز، نویسنده، عکاس، و منتقد اهل ایران بود. طیاب فیلمسازی را در سال ۱۳۴۲ (خورشیدی) با کارگردانی فیلمی درباره سفال‌های قدیمی ایران به نام سفال آغاز کرد. در سال ۱۳۴۳ طیاب دومین فیلم خود را با نام ریتم ساخت که مورد توجه یونسکو قرار گرفت. او بیش از ۹۰ فیلم مستند و آموزشی ساخته است. تنها فیلم داستانی طیاب سوزن‌بان است که در سال ۱۳۵۰ آن را ساخت. او فیلم داستانی دیگری نیز به نام سوی شهر خاموش ساخت که به کل سانسور شد و از بین رفت.

عباس جوانمرد (زاده ۲۶ بهمن ۱۳۰۷- درگذشته ۷ مهر ۱۳۹۹) بازیگر و کارگردان تئاتر اهل ایران بود. پرآوازه‌ترین بازی او در نقش «پهلوان اکبر» در نمایشِ پهلوان اکبر می‌میرد (۱۳۴۴) بوده‌است.

نصرت‌الله وحدت ( ۱۶ شهریور ۱۳۰۴- درگذشته ۱۵ مهر ۱۳۹۹) کارگردان و بازیگر سینما و تئاتر ایران بود. وحدت در بیش از ۴۳ فیلم حضور داشته‌است. فیلم عروس فرنگی ساخته سال ۱۳۴۳ یکی از برترین کارهای اوست. این فیلم اولین فیلم ایرانی بود که در جشنواره آسیایی موفق به دریافت جایزه دلفین طلایی شد.

خسرو پایاب (زاده ۱۵ مهر ۱۳۲۲ - درگذشته ۲۲ مهر ۱۳۹۹) کارگردان، بازیگر و مدرس تئاتر بود که به «پدر تئاتر تبریز» شهرت داشت. خسرو پایاب جدای از فعالیت‌های نمایشی کلاسیک، آثاری در قالب نمایش‌های عروسکی و سایه را نیز در تبریز به اجرا درآورد. او که نخستین عضو انجمن نمایش تبریز بود، در جشنواره‌ها و مسابقات بسیاری حضور داشت.

اکبر عالمی (زاده ۱۳ تیر ۱۳۲۴- درگذشته ۲۲ مهر ۱۳۹۹) مجری و کارشناس تلویزیون صدا و سیما، استاد دانشگاه تربیت مدرس و کارگردان اهل ایران بود که بیشتر آثار وی در ژانر مستند عرضه شده‌اند. علی اکبر عالمی مجری و کارشناس صدا و سیما و کارگردان کشورمان دارای مدرک دکترای سینما از کشور انگلستان بود. او کارشناس برنامه هنر هفتم، یکی از تاثیرگذارتین برنامه های تلویزیونی در ارتباط با سینما بود.

محمود فلاح (زاده ۱۳۲۴- درگذشته ۱ آبان ۱۳۹۹) تهیه‌کننده در سال۱۳۴۷ با ورود به تلویزیون ملی ایران فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد، وی مدیریتهای مختلف در سازمان صدا وسیما را بر عهده داشت و پس از بازنشستگی تهیه کنندگی چندین سریال و فیلم سینمایی را با موفقیت به انجام رساند. از کارهای شاخص وی تهیه کنندگی سریال مختارنامه بود که عظیم‌ترین سریال تاریخی ساخته شده در ایران است و ساخت آن هشت سال به طول انجامید.

کریم اکبری مبارکه (۱۶ خرداد ۱۳۳۲ - ۸ آبان ۱۳۹۹) بازیگر و کارگردان سینما و تئاتر بود. مشهورترین نقش وی در سینما نقش سرکرده در فیلم مرگ یزدگرد و در تلویزیون نقش ابن ملجم مرادی در سریال امام علی و اَحمَر بن شُمَیط در سریال مختارنامه بوده‌است.

عزت‌الله جامعی ندوشن (۱۳۳۳ -درگذشته ۱۱ آبان ۱۳۹۹) بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده سینما، تلویزیون و تئاتر و مدرس دانشگاه بود و در رشته‌هایی نظیر تهیه کنندگی و مدیریت تولید تدریس می‌کرد.

چنگیز جلیلوند ( ۶ آبان ۱۳۱۴- درگذشته ۲ آذر ۱۳۹۹) دوبلور، مدیر دوبلاژ، و هنرپیشه بود. پرآوازه‌ترین گویندگی‌های جلیلوند در فیلم‌های سینمایی خارجی به‌جای مارلون براندو، پل نیومن، برت لنکستر، ماکسیمیلیان شل، ریچارد برتون، پیتر اوتول، یول براینر، کلینت ایستوود، دین مارتین، سیلوستر استالونه، لیام نیسون، جانی دپ، رابرت داونی جونیور و در فیلم‌های سینمایی ایرانی به‌جای محمدعلی فردین، بهروز وثوقی، ناصر ملک مطیعی، ایرج قادری، سعید راد بودند.

کامبوزیا پرتوی ( ۱۸ اسفند ۱۳۳۴- درگذشتهٔ ۴ آذر ۱۳۹۹) بازیگر، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان اهل ایران بود. پرتوی ۴ بار موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه برای من ترانه ۱۵ سال دارم، کافه ترانزیت، فراری و کامیون از جشنواره فیلم فجر شده و از این نظر رکورددار است.

پرویز پورحسینی (زادهٔ ۳۱ مرداد ۱۳۲۰ -درگذشتهٔ ۷ آذر ۱۳۹۹) هنرپیشه سینما و تلویزیون بود. وی در سال ۱۳۴۸ وارد پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و از رشته بازیگری در سال ۱۳۵۴ دانش‌آموخته شد. او در کارهای کارگردانان نامداری چون پیتر بروک، بهرام بیضایی، علی حاتمی، حمید سمندریان، آربی اوانسیان، مسعود کیمیایی، داوود میرباقری، واروژ کریم‌مسیحی، و امرالله احمدجو بازی کرده‌است. سریال بیگانه ای با من است آخرین حضور پرویز پورحسینی در عرصه بازیگری می باشد.

علی‌اصغر شهبازی ( آذر ۱۳۰۱ - درگذشته ۹ آذر ۱۳۹۹) بازیگر سینمایی بود که به دلیل نقش‌آفرینی در فیلم جدایی نادر از سیمین اثر اصغر فرهادی شناخته شده بود.

اصغر عبداللهی ( ۱۳۳۴- درگذشته ۷ دی ۱۳۹۹ در تهران) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، و داستان‌نویس بود. عبداللهی یک بار برندهٔ سیمرغ بلورین جشنوارهٔ فیلم فجر (برای نوشتن فیلمنامهٔ فیلم خانه خلوت) و دو بار نامزد دریافت آن شد.

علی انصاریان ( ۱۴ تیر ۱۳۵۶- درگذشته ۱۵ بهمن ۱۳۹۹) بازیکن فوتبال، مجری تلویزیون و بازیگر بود. علی انصاریان در ۲۸ فیلم سینمایی، یک فیلم کوتاه و ده‌ ها سریال تلویزیونی از جمله، سریال‌های نقطه‌چین و زیر آسمان شهر بازی کرد. وی همچنین تهیه کنندگی سه فیلم کلاف، هدیه و حکم تیر را هم بر عهده داشته‌است. انصاریان قرار بود در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر به عنوان بازیگر فیلم رمانتیسم عماد و طوبا شرکت کند که به دلیل ابتلا به بیماری کرونا نتوانست.

محمود کوشان (زاده ۱۳۱۱ در تهران- درگذشته ۱۵ بهمن ۱۳۹۹) کارگردان و فیلم‌بردار و برادر اسماعیل کوشان سینماگر سرشناس ایرانی بود. او در دوران جوانی برای آموزش فیلمبرداری به ایتالیا و آلمان رفت. محمود کوشان نخستین فیلمبردار یک فیلم رنگی با قطع سینما سکوپ در ایران بود.

علی برقی ( ۱۰ آبان ۱۳۵۷- درگذشته ۲۳ بهمن ۱۳۹۹) هنرپیشه سینما، تئاتر و تلویزیون بود که نخستین بار سال ۱۳۷۱ در فیلم شرم به کارگردانی کیومرث پوراحمد بازیگری را آغاز کرد. از مهم‌ترین آثار علی برقی می‌توان به بازیگری در سریال‌های ویلای من، بچه‌مهندس، دادستان، و نون و ریحون اشاره کرد.

غلامرضا سرکوب (۱۳۱۰ - ۲۷ بهمن ۱۳۹۹) بازیگر و کارگردان سینمای ایران بود. سرکوب در فیلم قیصر به کارگردانی مسعود کیمیایی در نقش یکی از برادران آب منگل بازی کرد.

نوذر آزادی با نام اصلی نوذر فیروز (۱۳۱۷- تا۹ اسفند ۱۳۹۹) کارگردان نمایش و هنرپیشه بود. آوازه اصلی نوذر آزادی نزد اهالی قدیمی تئاتر و منتقدین بخاطر بازیگری در نمایش‌های مطرحی همچون اورگاست به کارگردانی پیتر بروک و نمایش سرایدار وچند نمایش دیگر و برای مخاطبان تلویزیون، بیشتر برای بازی در نقش «جعفر قاطبه» در (مجموعه تلویزیونی) ایتالیا ایتالیا است.

این دقایق انتهایی سال ۹۹ و تیک تاک ساعتی که رو به سوی سال و قرنی جدید می‌دود، اگرچه بوی بهار می آورد و رنگ زندگی می‌پراکند؛ قلبمان همیشه به یاد آنانی که دوستشان داشتیم خواهد تپید حتی اگر دیگر نبینیمشان.