رزمایش بزرگ دریایی آمریکا، بلژیک، فرانسه و ژاپن در نزدیکی آب‌های ایران

نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا روز یکشنبه ۲۱ مارس (دوم فروردین) اعلام کرد به دنبال تنش‌ها در منطقه بر سر برنامه هسته‌ای ایران، یک رزمایش بزرگ دریایی به همراهی بلژیک، فرانسه و ژاپن را آغاز کرده است.

این رزمایش با عنوان "گروه رزمایش جنگی دریای عرب" با شرکت ناوگان‌های متعلق به چهار کشور در دریای عرب و خلیج عمان (دریای عمان) صورت می‌گیرد.

ناو هواپیمابر "شارل دو گل" از فرانسه، ناو جنگی و تهاجمی آبی-خاکی "یو اس اس مَکین آیلند" از آمریکا، ناوچه "لئوپولد اول" از بلژیک و ناوشکن "جی‌اس آریاکی" از ژاپن در این رزمایش شرکت دارند. جنگنده‌هایی از هر چهار کشور این رزمایش را همراهی می‌کنند.

این رزمایش در پی آن صورت می‌گیرد که جمهوری اسلامی ایران با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام در سال ۲۰۱۸، از تعهدات هسته‌ای خود طبق مفاد این توافقنامه سر باز زد و ظرفیت غنی‌سازی خود را تا سطح چشمگیری بالا برد و این روند ادامه دارد.

جمهوری اسلامی در ژانویه ۲۰۲۱ اعلام کرد که قصد دارد اورانیوم با غلظت ۲۰درصد تولید کند. در ماه فوریه نیز اجرای پروتکل الحاقی مبنی بر بازرسی‌های فوری و اقدامات نظارتی آژانس بر سایت‌های هسته‌ای خود را متوقف کرد.

رافائل گروسی در اواسط ماه مارس در گفت‌وگو با روزنامه ژاپنی "NIKKEI Asia" عنوان کرده که تولید اورانیوم با غلظت ۲۰درصد، یک آستانه مهم برای نزدیک شدن به مرحله ساخت سلاح اتمی است. او وضعیت کنونی را "بسیار غیرمعمول" توصیف کرد و افزود: «واضح است که اطمینان یافتن از کاربرد غیرنظامی فعالیت‌های ایران در این وضعیت، مستلزم بازرسی‌های جدی است.»

گروسی گفته که ایران در حال حاضر حدود ۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰درصد غنی‌شده دارد و قبلا هم ۳۰۰۰کیلوگرم اورانیوم با غلظت کمتر تولید کرده است. او افزود که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران رو به افزایش است و "آنها با استفاده از تجهیزات بیشتر، توانایی خود برای غنی‌سازی را نیز بالا می‌برند."

گروسی در افتتاحیه نشست اوایل مارس شورای حکام آژانس بین‌المللی هم تاکید کرده بود که وجود ذرات چندگانه اورانیوم طبیعی با منشاء فعالیت انسانی از جمله ذرات تحول یافته ایزوتوپی در مکان اعلام نشده ایران، نشانه بارز وجود مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای است. او تصریح کرده بود که ایران با گذشت ۱۸ ماه، توضیحات لازم، کامل و معتبر از نظر فنی را درباره وجود این ذرات ارائه نداده است.

رافائل گروسی، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ابراز نگرانی کرده که تولید اورانیوم غنی‌شده ایران می‌تواند به سطحی برسد که امکان استفاده نظامی داشته باشد.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا بارها اعلام کرده است، در صورتی که ایران به تعهدات خود طبق مفاد برجام بازگردد، دولت ایالات متحده نیز به توافق برجام بازخواهد گشت. جمهوری اسلامی اما تأکید دارد که شرط بازگشت ایران به تعهدات برجامی، لغو کامل تحریم‌های آمریکاست.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در جریان جنگ ایران و عراق، دولت سوریه با ریاست جمهوری مادام‌العمر آن حافظ السد، به پشتیبانی از جمهوری اسلامی خط لوله نفت کرکوک که از خاک سوریه می‌گذشت و به لبنان می‌رسید را مسدود کرد و با این عمل صادرات نفت عراق عملا به نصف کاهش یافت. ترکیه و عربستان سعودی برای کمک به صادرات نفت عراق خط لوله جدید تاسیس کردند.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در سال ۱۹۸۱ عراق در مرحله اول به کشتی‌های غیرنظامی ایران که وظیفه واردات کالاهای نظامی پشتیبانی جنگ را به عهده داشتند حمله هوایی کرد. یک سال بعد نفت‌کش‌های اطلس ترکیه و اسکپیمانت یونان که نفت ایران را صادر می‌کردند هدف موشک‌های عراقی قرار گرفتند. این حملات عراق با جنگنده‌های میگ ۲۳ (عکس) هلیکوپتر‌های سوپر فرلون مجهر به موشک اگزوسه و جنگنده‌های میراژ اف ۱ صورت می‌گرفت.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  به تلافی این حملات، نیروی هوایی ایران حمله به کشتی‌های کوچک عراقی را آغاز کرد. از سوی دیگر نیروی دریایی ایران نیز نفت‌کش‌های کویت و عربستان را با هدف تحت فشار قرار دادن این دو کشور برای عدم کمک رسانی به دولت صدام حسین مورد حمله قرار داد. در مجموع ۵۴۳ کشتی در جریان جنگ نفت‌کش‌ها از سوی ایران و عراق مورد حمله قرار گرفتند.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در ۵ ژوئن ۱۹۸۴ عربستان سعودی در جهت فشار به ایران برای پایان دادن به عملیات‌های نظامیش در خلیج فارس، یک فروند جنگنده اف-۴ فانتوم ۲ ایران را به خلبانی همایون حکمتی (عکس) و کمک‌خلبانی سیروس کریمی در خلیج فارس توسط یک فروند جنگنده اف-۱۵ ایگل منهدم ساخت.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  از آوریل ۱۹۸۵ (فروردین ۱۳۶۴) حملات عراق با شدت و قدرت بسیار بیشتر همراه شد و تأسیسات جزیره خارک هدف اصلی حملات هوایی جنگنده‌های عراقی قرار گرفت. در پی حملات ماه‌های اولیه خسارت‌های بسیار سنگینی به پایانه‌های نفتی جزیده خارک وارد شد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  بعد از سال ۱۹۸۴ ایران تلاش کرد برای مقابله با حملات و فشارهای عراق و متحدانش از حق حاکمیت ایران بر تنگه هرمز استفاده کند و در نهایت دولت تهران اعلام کرد: «اگر ما از صادرات نفت محروم شویم تمامی خلیج فارس محروم خواهند شد.» اخیرا نیز حسن روحانی این جمله را در شاهرود تکرار کرد و گفت:« اگر آمریکا بخواهد روزی جلوی فروش نفت ایران را بگیرد، نفتی از خلیج فارس صادر نمی‌شود.»

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در سال ۱۳۸۴شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد "تجاوز ایران به آزادی کشتیرانی را تهدید علیه ثبات و امنیت منطقه و خطر جدی نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی" دانسته و خواستار تشکیل جلسه فوری این شورا شدند. شورای امنیت نیز با تصویب طرح قطعنامه پیشنهادی شش کشور شورای همکاری در قالب قطعنامه ۵۲۲ حمله به کشتی‌های تجاری را محکوم کرد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  ایران در سال ۱۹۸۷ با خرید موشک خشکی به دریای ضد کشتی "کرم ابریشم" توانست دامنه حملات خود را گسترش دهد. به دنبال بکارگیری این موشک از جانب ایران، کویت از آمریکا درخواست کرد تا از نفت‌کش‌های آن کشور در مقابل حملات احتمالی موشک‌های ایران محافظت نماید.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  ناوچه یواس‌اس استارک در مارس ۱۹۸۷ وارد خلیج فارس شد و مأموریتش گشت در شمال و مرکز خلیج فارس در طی دوره‌ای ۸ هفته‌ای بود. در ۱۷ مه این کشتی مورد حمله یک فروند جنگنده میراژ اف۱ عراقی قرار گرفت و آسیب جدی دید. ۳۷ تن از ملوانان کشتی با برخورد دو موشک اگزوسه کشته شدند. حکومت وقت عراق از انجام این حمله عذرخواهی کرد و غرامت جانباختگان را پرداخت کرد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۷ سوپرتانکر آمریکایی اس‌اس بریجتون با مین‌های دریایی در نزدیکی جزیره فارسی در خلیج فارس برخورد کرد و آسیب دید. این کشتی در جریان سفری دریایی در نخستین کاروان "عملیات اراده جدی" بود. این عملیات توسط ارتش آمریکا برای حفاظت از نفتکش‌های کویتی از حمله ایران طراحی شده بود.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در ۲۲ اوت سال ۱۹۸۷ وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که یک کشتی باری ایرانی با نام "ایران اجر" را که مشغول مین‌گذاری بوده توقیف کرده و ۲۶ نفر از خدمه آن را هم به اسارت گرفته است. دست کم سه نفر از خدمه ایرانی کشتی هم در جریان حمله هلیکوپترهای آمریکایی و توقیف آن کشته شدند.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در حالی وزارت دفاع آمریکا تصاویر کشتی ایران اجر با مین‌های دریایی را منتشر کرد، علی اکبر ولایتی، وزیر خارجه وقت ایران، در نامه‌ای به دبیر کل سازمان ملل اتهام مین‌گذاری را رد کرد. هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود می‌نویسد: «با مشورت با حسن روحانی و سیروس ناصری "درباره خط تبلیغ" قرار شد مین گذاری را قبول نکنیم و راجع به حامل مین بودن برای بوشهر هم چیزی نگوییم.»

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در ۱۶ مهر ۱۳۶۶ هلیکوپترهای آمریکایی به قایق‌های سپاه پاسداران در نزدیکی جزیره فارسی در خلیج فارس، حمله کردند. آمریکایی‌ها در این حمله شش نفر از نیروهای سپاه را هم به اسارت گرفتند که دو نفر از آنها کشته شدند. یکی از کشته شدگان نادر مهدوی (نفر سوم از راست) فرمانده ناوگروه دریایی سپاه بود که به گفته خودش عملیات مین‌گذاری در مسیر نفتکش بریجتون را انجام داده بود.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در آوریل سال ۱۹۸۸ در پاسخ به حمله موشکی ایران به یک سکوی نفت کویتی و به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مین‌گذار ایران اجر به ناوچه آمریکایی ساموئل بی. رابرتز (عکس) ایالات متحده عملیات "آخوندک" را اجرا کرد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در عملیات "آخوندک" نیروهای آمریکا دو سکوی نفتی ایران در خلیج فارس را منهدم شدند. این عملیات بزرگ‌ترین درگیری دریایی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم به بعد بود. در این عملیات ۵۶ تن از نیروهای ایرانی و ۲ تن آمریکایی بر اثر سقوط هلیکوپتر جان باختند.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  عملیات با دو گروه سطحی و هماهنگی نیروی هوایی آمریکا از ناو هواپیمابر "یواس اس انترپرایز" آمریکا آغاز شد. گروهی به همراه دو ناوشکن و یک کشتی تدارکاتی آبی-خاکی به یک سکو در میدان نفتی سلمان (عکس) هجوم بردند، گروه دیگر هم که شامل یک ناو موشک انداز و دو ناوچه بود به سکویی در میدان نفتی ساسان حمله کردند.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  ناوچه سهند که از بندر عباس به نبرد با نیروهای آمریکایی رفته بود بسوی هواپیماهای "اینترودر" شلیک کرد که هواپیماها با دو موشک "هارپون" و چهار "بمب هدایت لیزری" اسکیپر پاسخ دادند. ناوشکن "جوزف استراس" هم یک موشک هارپون شلیک کرد که در نهایت باعث غرق شدن پیشرفته‌ترین کشتی ناوگان ایران شد. ناوچه سبلان هم که به کمک رفته بود، هدف قرار گرفت و کاملا از کار افتاد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  یک ماه پس از آن ناو موشک‌انداز "وینسنز" به منظور افزایش توان نظامی آمریکا پس از درگیری‌های متناوب با ایران به منطقه فرستاده شد. تنش فوق‌العاده در منطقه خلیج فارس باعث شد تا خدمه وینسنز به‌سوی هواپیمای پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر در پروازی غیر نظامی شلیک کنند که به کشته شدن ۲۹۵ نفر سرنشینان و خدمه این هواپیما در ۱۲ تیر ۱۳۶۷ (۱۹۸۸) انجامید.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در فروردین ۱۳۸۶ نیروهای سپاه پاسداران ۱۵ ملوان نیروی دریایی بریتانیا را در آب‌های نزدیک ایران و عراق بازداشت کردند. بریتانیا اعلام کرد منطقه‌ای که نیروهایش در آن دستگیر شدند وضعیت مشخصی میان ایران و عراق نداشته است. گرچه با رایزنی‌های دیپلماتیک ملوانان بریتانیایی پس از ١٣ روز آزاد شدند، اما کت و شلوار‌های "شیک و اهدایی" به ملوانان بحث‌برانگیزشد.

• چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس

  در دی ۱۳۹۴ نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دو قایق نظامی آمریکایی را در آب‌های ایران و در نزدیکی جزایر فارسی توقیف و ۱۰ ملوان نیروی دریایی آمریکا را بازداشت کرد. ایران تصاویری از ملوانان بازداشت‌شده را در حالی که زانو زده و به نشانه تسلیم دست‌هایشان را روی سرشان گذاشته بودند منتشر کرد. ملوانان آمریکایی چند ساعت پس از بازداشت آزاد شدند.

  نویسنده: محمود صالحی