بزرگترین شرکت اسلحه‌سازی جهان کجاست؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ موسسه «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم - SIPRI» در آخرین گزارش سالیانه خود درسال ۲۰۲۰ پیرامون کمپانی‌های بزرگ فروش تسلیحات در جهان نوشت: فروش تسلیحات و خدمات نظامی توسط ۲۵ کمپانی بزرگ اسلحه سازی جهان در سال ۲۰۱۹ به رقم ۳۶۱ میلیارد دلار رسیده است. بزرگترین کمپانی‌های اسلحه‌سازی از نظر جغرافیایی حضور بین‌المللی متنوعی دارند. اطلاعات جدید موسسه «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم» در بخش صنعت فروش اسلحه نشان می‌دهد که صادرات این ۲۵ کمپانی بزرگ اسلحه سازی نسبت به مدت زمان مشابه سال ۲۰۱۸ معادل ۸.۵ درصد افزایش داشته است.

بازار صادرات اسلحه جهان کماکان در سلطه کمپانی‌های آمریکا است

پنج کمپانی برتر اسلحه سازی جهان در سال ۲۰۱۹ مستقر در آمریکا هستند: لاکهید مارتین (Lockheed Martin)، بوئینگ (Boeing)، نورثروپ گرومن (Northrop Grumman)، ریتون (Raytheon)، و ژنرال داینامیکس (General Dynamics). این پنج کمپانی در مجموع ۱۶۶ میلیارد دلار فروش سالانه اسلحه را به ثبت رساندند. در مجموع ۱۲ کمپانی آمریکایی در بین ۲۵ شرکت برتر اسلحه‌سازی جهان در سال ۲۰۱۹ قرار دارند و ۶۱ درصد مجموع فروش تسلیحات [ در بین این ۲۵ شرکت برتر جهان] را در اختیار دارند. 

برای اوّلین‌بار یک شرکت خاورمیانه‌ای در در بین ۲۵ شرکت برتر اسلحه‌سازی قرار گرفت. شرکت ادج (EDGE) که در امارات متحده عربی مستقر است، از ادغام بیش از ۲۵ شرکت کوچک در سال ۲۰۱۹ به وجود آمد. این شرکت در رده بیست و دوّم جهان قرار دارد و ۱.۳ درصد مجموع صادرات اسحله را در در بین ۲۵ شرکت برتر اسلحه‌سازی جهان در اختیار دارد.

کمپانی «L3Harris Technologies» دیگر شرکت تازه وارد به جمع بزرگترین صادرکنندگان تسلیحات است. این شرکت در رده دهم جهان قرار دارد. این شرکت از ادغام دو شرکت آمریکایی ایجاد شد که که هردو در سال ۲۰۱۸ جزو ۲۵ شرکت برتر اسلحه‌سازی جهان قرار داشتند: شرکت «هریس» و شرکت «L3 Technologies».

افزایش فروش کمپانی‌های اسلحه‌سازی چین | سقوط فروش کمپانی‌های روسی!

چهار شرکت چینی جزو ۲۵ شرکت برتر اسلحه‌سازی در سال ۲۰۱۹ قرار گرفتند که در این بین، شرکت صنعت هوانوردی چین (AVIC) در رده ششم جهان، شرکت گروه فناوری الکترونیک چین (CETC) در رده هشتم جهان و شرکت گروه صنایع شمال چین (NORINCO) در رده نهم جهان قرار دارند. مجموع درآمد چهار کمپانی اسلحه سازی برتر چین ـــ شامل شرکت گروه صنایع جنوب چین (CSGC) که در رده ۲۴ جهان قرار دارد ـــ  ۴.۸ درصد نسبت به سال ۲۰۱۸ رشد داشته است. سودآوری کمپانی‌های اسلحه سازی این کشور ناشی از برنامه نوسازی تجهیزات نظامی ارتش خلق چین است. 

کمپانی «Almaz-Antey» و کمپانی «United Shipbuilding» دو شرکت روسی حاضر در جمع شرکت‎‌های برتر جهان هستند که مجموع درآمد آن‌ها بین سال‌های ۲۰۱۸ - ۲۰۱۹ به ۶۳۴ میلیون دلار کاهش یافته است. کمپانی «United Aircraft» سوّمین شرکت روسی است که ۱.۳ میلیارد دلار از فروش خود را از دست داده و از جمع ۲۵ شرکت برتر اسلحه سازی جهان خارج شده است. رقابت‌ داخلی و کاهش هزینه‌کرد کرملین در زمینه نوسازی ناوگان نظامی دو چالش اصلی کاهش درآمد کمپانی «United Shipbuilding» در سال ۲۰۱۹ بودند. 

رشد چشمگیر سایر کمپانی‌ها در بین ۲۵ شرکت برتر اسلحه سازی جهان

چین بعد از آمریکا بزرگترین سهم صادرات سلاح را بین بیست و پنج شرکت برتر دارد که رقمی معادل ۱۶ درصد بازار تسلیحات جهان است. شش کمپانی برتر اروپای غربی در مجموع ۱۸ درصد بازار صادرات را در اختیار دارند. سهم دو شرکت بزرگ روسی نیز ۳.۹ درصد است.

۱۹ شرکت از ۲۵ شرکت بزرگ جهان در امر اسلحه در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال گذشته آن افزایش صادرات داشته‌اند. کمپانی لاکهید مارتین (Lockheed Martin) سازنده تسلیحاتی نظیر جنگنده F-35  و F-22 بالاترین درآمد را در زمینه صادرات اسلحه به ثبت رساند: ۵.۱ میلیارد دلار که معادل ۱۱ درصد کل صادرات شرکت‌های برتر اسلحه‌سازی جهان است.

طبق گزارش‌ها، بالاترین درصد رشد در زمینه فروش سالانه تسلیحات متعلق به شرکت فرانسوی گروه هوانوردی داسو (Dassault Aviation Group) با ۱۰۵ درصد افزایش صادرات است. افزایش شدید صادرات جنگنده‌های رافائل موجب شد که شرکت «داسو» برای اوّلین بار در جمع ۲۵ شرکت برتر اسلحه سازی جهان قرار بگیرد.

کشورهای جهان سوّم و صنعت اسلحه‌سازی جهان

سالنامه ۲۰۲۰ موسسه (SIPRI) حضور بین‌المللی ۱۵ شرکت برتر تسلیحاتی جهان را در سال ۲۰۱۹ مورد رصد قرار داده است. این کمپانی‌ها مجموعاً در ۴۹ کشور به صورت شرکت‌های تابعه، سرمایه‌گذاری مشترک و امکانات تحقیقاتی حضور دارند.

شرکت «تالس» و «ایرباس» با استقرار در ۲۴ کشور، برترین کمپانی‌های جهان در زمینه حضور بین‌المللی است. شرکت «بوئینگ» در ۲۱ کشور، شرکت لئوناردو در ۲۱ کشور و شرکت لاکهید مارتین با حضور در ۱۹ کشور دارای بیشترین حضور جهانی میان کمپانی‌های برتر اسلحه سازی هستند.

بالاترین حضور شعب شرکت‌های اسلحه‌سازی خارجی در انگلستان، استرالیا، ایالات متحده آمریکا، کانادا و آلمان است. خارج از صنایع تسلیحاتی آمریکای شمالی و اروپای غربی، بیشترین حضور کمپانی‌های اسلحه‌سازی میان کشورهای جهان به ترتیب در استرالیا (۳۸)، عربستان سعودی (۲۴)، هندوستان (۱۳)، سنگاپور (۱۱)، امارات متحده عربی (۱۱) و برزیل (۱۰) است.

دلایل مختلفی درباره چرایی حضور کمپانی‌های اسلحه‌سازی در کشورهای مختلف وجود دارد که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: دسترسی بهتر به بازارهای درحال رشد، برنامه ساخت تسلیحات مشترک یا سیاست کشور میزبان مبنی بر اینکه خرید سلاح به همراه انتقال تکنولوژی باشد. 

در میان ۴۹ کشوری که میزبان پانزده کمپانی اسلحه‌سازی برتر جهان هستند، ۱۷ کشور به لحاظ درآمدی در سطح پایین و متوسط قرار دارند. کشورهای به اصطلاح «جهان سوّم» ـــ شامل کشورهای قاره آفریقا و آمریکای لاتین و کشورهای در حال توسعه قاره آسیا ـــ که بدنبال شروع پرشتاب برنامه نظامی و تولید انحصاری تسلیحات سلاح هستند، از کمپانی‌های اسلحه‌سازی به عنوان وسیله‌ای جهت بهره‌مندی از انتقال تکنولوژی آنان به کشورهای خود استقبال می‌کنند. 

«سیمون ویزمن» پژوهشگر ارشد موسسه «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم» گفت که «کمپانی‌های اسلحه‌سازی چین و روسی حضور محدودی در سطح بین‌الملل دارند و به نظر می‌رسد که تحریم‌ها علیه شرکت‌های روسی و محدودیت‌های خرید از شرکت‌های چینی نقشی اساسی در این امر دارند.»

ترجمه: ایلیا فروزش