نوروز نماد روشنایی و برکت در قزاقستان

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، نوروز که خاستگاه آن در ایران باستان است در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود اما در برخی دیگر از کشورها همچون تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، عراق، سوریه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان آیینی دیرپا است که از یک تا چند روز تعطیل رسمی است.

نوروز به معنی روز نو، از جمله جشن‌های باستانی است که نمادی از ثروت، شادی، عشق و دوستی محسوب می‌شود و از زمان‌های گذشته تا به امروز در کشورهای مختلفی برگزار می‌شده است.

طبق اسناد تاریخی ریشه برگزاری نوروز به قرون متمادی بسیار دور باز می‌گردد و علاوه بر ایرانیان، اقوام دیگری مانند قزاق‌ها، ازبک‌ها و اویغورها آیین بزرگداشت نوروز را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده‌اند. در کشور قزاقستان به دلیل تقارن روز بیست و دوم ماه مارس با روز اول فروردین - جشن نوروز - به نام «مارس نوروز» خوانده می‌شود. قزاق‌ها بر این باورند که در این روز ستاره‌ها در آسمان به نقطه ابتدایی می‌رسند و همه چیز نو شده و شادمانی زمین را فرا می‌گیرد.

آداب و رسوم نوروز در قزاقستان

 آیین های عید نوروز در قزاقستان از ۱۴ تا ۲۳ مارس است و هر روز با یک عنوان ویژه مانند روز سلام، روز طبیعت، روز یادبود نیاکان، روز تاریخ و روز خرد و دانش گرامی داشته می شود.

 در ایام نوروز تمام شهرهای کوچک و بزرگ قزاقستان آماده جشن و سرور شده و خیمه‌های بزرگی در مرکز شهر به پا می‌شود و داخل هر یک از این خیمه‌ها نیز بر روی میزهای بزرگی سفره‌هایی به نام «دسترخان»  قرار می گیرد.

در کنار این خیمه‌ها هم نمایش‌هایی در مورد فرهنگ و آداب و رسوم قزاقستان برگزار می‌شود و مردم که همگی لباس‌های زیبای محلی بر تن دارند به رقص و پایکوبی می‌پردازند. 

مردم قزاقستان همانند مردم ایران پیش از سال نو خانه تکانی می کنند و اعتقاد دارند تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث دور شدن بیماری و بدی از اهالی منزل می‌شود. همچنین در شب سال نو صاحب منزل به نیت روشنایی زندگی دو شمع را بالای خانه روشن می‌کند.

قزاق ها اعتقاد دارند باید شب پیش از نوروز کلیه ظرف‌های خانه از نوشیدنی‌ها و خوراکی هایی مانند شیر، دوغ و غلات پر شوند، زیرا این کار باعث افزایش برکت و بارش باران در سال جدید خواهد شد.

جوانان قزاق نیز صبح روز عید با رها کردن اسبی سرکش به همراه عروسکی زنگوله دار مژده رسیدن بهار را می دهند.

در کنار جشن‌های نوروزی مسابقه‌های سنتی مانند اسب دوانی، آیتیس (مشاعره)، قول توزاق (رقابتی میان مردان و زنان که معتقدند در صورت برنده شدن زنان آن سال خوب و پربرکت خواهد بود)، کوکپار (برداشتن بز از مکانی مشخص توسط سوارکار)، آودار یسپاق، قیزقوو و آلتی باقان برگزار می‌شوند.

نکته جالب شباهت زیاد مراسم و برنامه های نوروزی در اکثر کشورهای حوزه آسیای میانه است.

غذاهای نوروزی در قزاقستان

غذاهای نوروزی هم از نکات جالب مراسم در این کشور است. در طول نوروز، غذاهای متنوع و خوشمزه‌ای تهیه می‌شود، زیرا این کار را نمادی از برکت و فراوانی می دانند. به همین منظور گاوی را قربانی کرده و غذای ویژه‌ای از گوشت آن به نام «بل کوترر» تهیه می‌کنند.
عدد هفت در فرهنگ مردم قزاقستان از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل غذایی به نام کوژه (آش) متشکل از هفت نوع مواد اولیه مانند گوشت، نمک، روغن، پیاز، گندم، کورت (نوعی پنیر) و ایریم‌شیک (نوعی پنیر محلی) طبخ می‌شود. تهیه این غذا به معنی خداحافظی با زمستان و غذاهای زمستانی است.

از جمله سایر غذاهای نوروزی قزاقستان «اویقی آشار» است که توسط دختران جوان دم‌بخت از آخرین باقی‌مانده گوشت موسوم به «سوقیم» تهیه کرده و از جوانان مورد علاقه خود پذیرایی می‌کنند. در مقابل، مردان جوان نیز با هدیه‌هایی مانند آیینه، شانه و عطر قدردانی می‌کنند. این هدایا در فرهنگ قزاقستان «سلت اتکیتر» نام دارد و به معنی علاقه‌آور است.

حقایق جالب نوروز در قزاقستان

مردم این کشور با توجه به ترک تبار بودن، نوروز را «نئوریز» می خوانند و آن را به عنوان «روز بزرگ مردم» می‌دانند.

نوروز چنان ریشه‌ای عمیق در میان مردم این کشور دارد که اگر در این روزها در خانواده‌ای فرزند پسری به دنیا بیاید، «نئوریزبیک» نام می‌گیرد و اگر دختر بود او را«نئوریز» یا «نئوریزگل» می نامند.

این روز هر سال در اول حمل (فروردین)  جشن گرفته می شود و هنگامی است که شب و روز برابر شده، برف ها آب و سبزه ها شروع به دمیدن می کنند. در واقع بارش برف در نوروز برای قزاق‌ها نشانی از خوش یمنی آن سال است.

همچنین به اعتقاد آنها، نوروز روزی است که «سنگ نیلگو» سمرقند که از جایگاه معنوی خاصی نزد مردم این کشور برخوردار است، آب خواهد شد.

این روز همچنان نمادی دل انگیز و مهرآفرین برای شهروندان این کشور است که روزگار و گذر زمان، نتوانست غبار زیادی بر آن بیافکند، اگرچه در این کشور در دوران اتحاد جماهیر شوروی (سال ۱۹۲۶) نوروز به عنوان جشن بیگانه از سوی حزب کمونیست ممنوع اعلام شده بود، اما این کشور بعد از ۶۲ سال یعنی در سال ۱۹۸۸ بار دیگر به آغوش حوزه تمدنی خود باز گشت و شهروندان آن از آن زمان تاکنون هرسال نوروز را جشن می گیرند.

حتی رئیس‌جمهور قزاقستان نیز در ۱۵ مارچ سال ۱۹۹۱، همزمان با کسب استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی (سابق)، با صدور یک فرمان حاکمیتی، نوروز را جشن ملی قزاقستان اعلام کرد.