ضربه مهلک کرونا بر پیکره تئاتر/ لزوم نگاه ویژه به هنر‌های نمایشی کرمان

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، با توجه به قابلیتی که نوروز برای عرضه هنر‌های نمایشی و توجه به هنر تئاتر دارد و هم‌چنین به دلیل همراهی با همه هنرمندان جهان برای گرامیداشت روز جهانی تئاتر، تصویب روز ۷ فروردین به عنوان روز ملی هنر‌های نمایشی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی اتفاق مبارک و فرخنده‌ای بود که سبب شد، این روز به عنوان روز ملی هنر‌های نمایشی اعلام و در تقویم ثبت شود.

هنر‌های نمایشی شکلی از هنر است که برخلاف هنر‌های پلاستیکی، هنرمند در آن با استفاده از بدن و فیزیکِ خود در وهله نخست و سپس بهره‌گیری از امکانات دیگر به خلق هنر خود می‌پردازد. اصطلاح «هنر‌های نمایشی» برای اولین بار در سال ۱۷۱۱ در زبان انگلیسی برای مجموعه‌ای از هنر‌های دیداری متکی به بازیگر مورد استفاده قرار گرفت.

تئاتر از کلمه یونانی «تئاترون» به‌معنی تماشاخانه یا محل تماشا گرفته شده‌است و شامل انواع مختلفی، چون نمایش زنده با بازیگر، نمایش‌های عروسکی، پانتومیم، تئاتر تلویزیونی، اپرا، باله، نمایش‌های موزیکال، نمایش رادیویی، نمایش‌های آیینی (به شرط داشتن ساختار روایی) و شکل‌های خاصی از نمایش‌های سنتی ملل و اقوام (برای نمونه: نقالی، پرده‌خوانی، نمایشنامه‌خوانی، تخت حوضی، تعزیه در ایران) و نمونه‌های متعدد دیگری است.

تئاتر امروزه از نظر ساختار و شکل ارائه گستردگی فراوانی یافته و شکل‌های گاه بدیعی، چون (تئاتر خیابانی، تئاتر محیطی، تئاتر مواجه، تئاتر پوچی و...) که برخی از آن‌ها در شکل اجرا و تعدادی نیز در ساختار نمایشنامه دست به نوآوری زده‌اند.

عبدالرضا قراری رئیس انجمن هنر‌های نمایشی شعبه استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، گفت: بشر از ابتدای شکل گیری زندگی اجتماعی خود با کارکرد‌های هنر نمایشی آشنا بوده است که، آموزش، ارتباط، سرگرمی و آیین از جمله این کارکرد‌ها هستند.

او افزود: با گذشت زمان، بشر امروز دامنه گسترده تری از کارکرد‌ها را برای هنر‌های نمایشی و گرایش‌ها و زیرشاخه‌های این هنر شناخته و به خدمت خود در آورده است؛ چنانکه در دو بنیان اساسی تمدن بشری یعنی دانش و هنر امروزه این کار کرد‌ها به عنوان یک ضرورت شناخته شده که لازم است ما نیز همچون جوامعه توسعه یافته به سطحی از توانایی برسیم که کارکرد‌های شناخته شده نمایش را به صورتی علمی و تخصصی با کیفیتی در خور خودمان به کار گیریم و از آن‌ها استفاده کنیم.

برای رشد و توسعه تئاتر کرمان باید برنامه ریزی منطقی داشت

رئیس انجمن هنر‌های نمایشی شعبه استان کرمان بیان داشت: هنر نمایش در کرمان به شکل امروزی از ده‌های بیست و سی رونق گرفته است و امروز با توجه به تنوع سلایق و دانش گروه‌ها از سطح تکنیکی و فنی مختلفی برخوردار است، این گوناگونی یکی ازویژگی تئاتر کرمان است، هر چند که باید پذیرفت هنرمند متناسب با امکانات و ظرفیت‌های جامعه خود امکان خلق اثر دارد، ولی تئاتر امروز کرمان با تئاتر معیار در هر شیوه اجرای شناخته شده فاصله قابل توجه دارد و این سطح از اختلاف فنی و تکنیکی باید با واقعه نگری بررسی شود تا بتوان برای رشد و توسعه این هنر برنامه ریزی منطقی داشت.

قراری تصریح کرد: تئاتر کرمان از نظر ماهیئت حرفه‌ای یا نیم حرفه‌ای نیست و هنوز تخصص‌های لازم برای تولید و اجرای آن از جمله سرمایه گذار، تهیه کننده، مدیر تولید و سایر مشاغل شناخت شده این هنر وجود ندارد و قدرت اقتصادی تئاتر کرمان و بسیاری از استان‌ها در آن اندازه نیست که این مشاغل را ایجاد و امنیت شغلی پایدار و دراز مدت برای فعالان آن فراهم آورد، اگر ظرفیت پذیرش واقعیت را داشته باشیم باید گفت هنر نمایش کرمان با همه‌ی ظرفیت‌ها و استعدادهایش در سطح فنی مبتدی (آماتور) است که تلاش دارد این سطح فراتر رود. این تلاش، تلاش فردی هنرمندان است که متناسب با دانش و توانایی خود هر یک مسیری شخصی را در پیش می‌گیرند.

او افزود: می‌توان تخمین زد در استان نزدیک به هفتصد نفر کم یا بیش‌تر در زمینه هنر نمایش فعالیت دارند و به صورت متوسط ۹۰ تا ۱۰۰ اثر تا قبل از شیوع ویروس کووید ۱۹ در استان به صحنه اجرا در می‌آمد، اما بیان این آمار کمکی به تحلیل شرایط تئاتر استان نمی‌کند، باید در این بخش به دومین ویژگی تئاتر استان اشاره کرد که توجه به اجرای عمومی است. این تلاشی است که هنرمندان استان از ابتدای دهه‌ی ۹۰ آغاز کرده اند، مخاطب با خود ظرفیت اقتصادی و منابع مالی به تئاتر استان می‌آورد و این دستاوردی بود که کم یا بیش بسیاری از گروه‌های نمایشی آن را تجربه کرداند و جهت گیری این گروه‌ها نشان می‌دهد که همچنان آن‌ها برای جذب مخاطب تلاش می‌کنند.

رئیس انجمن هنر‌های نمایشی شعبه استان کرمان گفت: توسعه رشته هنر نمایش به صورت عمومی با مسائل ریز و درشتی روبرو است که برخی از آن‌ها حاصل نحوه فعالیت هنرمندان فعال در این رشته هنری است و دسته دیگری از مسائل حاصل مدیریت کلان هنری کشور است که در این زمینه آنچه به چشم می‌آید آشفتگی است و فقدان برنامه راهبردی کلان که برطرف کردن آن‌ها در سطح ملی و در چهارچوب سیاست‌های کلان فرهنگی کشور می‌گنجد که طرح آن‌ها و پیشنهاد راهکار‌های در این زمینه کمترین تاثیر را در بهبود شرایط توسعه هنر نمایش استان‌ها داشته است در حقیقت تعامل با مدیران استانی در کرمان راه گشاه بوده است.

قراری تاکید کرد: برای شروع فعالیت در زمینه هنر‌های نمایشی دریافت مشاوره از افراد آگاه و جایگا‌های رسمی به علاقه مندان کمک می‌کند تا شناخت بهتری از این هنر داشته باشند، ضمنا افراد در می‌یابند که آیا آرزو و آینده مورد نظرشان در این مسیر محقق خواهد شد یا خیر، تجربه نشان داده است که بسیار از افراد که تمایل به فعالیت و یا حضور در دوره‌های آموزشی هنر‌های نمایشی را دارند با تصور بازیگر سینما و تلویزیون شدن دست به این انتخاب زده اند که این تصور باید با مشاوره مناسب و آگاهانه با واقعیت مطابقت پیدا کند تا در نهایت فرد مسیر مناسب را برای رشد و شکوفایی استعدادهایش در پیش بگیرد. افرادی که به اشتباه وارد یک حوزه تخصصی می‌شوند از بحران ساز‌ترین عوامل رشد و توسعه آن حوزه تخصصی هستند.

او افزود: هنر نمایشی، هنر حضور انسان در یک تعامل زنده و پویاست و شیوع ویروس کووید ۱۹ چالشی اساسی برای هنرمندان و فعالان این رشته بود . بررسی خسارت‌ها و آسیب‌های اقتصادی بخشی از بحرانی است که هنرمندان تئاتر با آن مواجه هستند، مسئله اصلی دگرگون شدن شکل و نحوه فعالیت هنر نمایش پس از این با این پدیده است، پدیده ای که همچون ویروس سرماخوردگی پس از این در کنار ما و در زندگی بشر حضور خواهد داشت باید امید وار بود که علم و دانش بشر راهی برای زیستن در کنار این واقعیت بیابد.

مهدی بذرافشان بازیگر وکارگردان هنر‌های نمایشی نیز گفت: کار تئاتر را از سال ۱۳۷۳ شروع کردم و در زمینه بازیگری و کارگردانی فعالیت دارم و تاکنون در جشنواره‌ها از نمایش‌های برزخ، قرنطینه، شب، اه اسفندیار مغموم جوایزی راکسب کرده ام.

ضربه مهلک کرونا بر پیکره تئاتر

او افزود: در این سال کرونایی به دلیل اینکه تئاتر زنده است و با مخاطب ارتباط مستقیم دارد به شدت ضربه خورده و متأسفانه سالن‌های نمایش تعطیل شده اند.

این بازیگر و کارگردان هنر‌های نمایشی بیان داشت: در سال ۸۹ ، یک مرکز خصوصی با عنوان خانه تئاتر موج نو را افتتاح کردم که این مرکز طی ۱۰ سال گذشته در زمینه توسعه تئاتر استان نقش خودش را ایفا کرده است؛ اما این روز‌ها غبار ناامیدی بر ارکان این مرکز نشسته در حالی که مراکز دولتی حتی در حد یک احوال پرسی و همدردی بااین مرکز و سایر مراکز همراهی نمی‌کنند.

مازیار رشیدصالحی بازیگر، کارگردان و مدرس هنر‌های نمایشی و عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و عضو هیئت رئیسه انجمن هنر‌های نمایشی ایران ـ شعبه استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان ازکرمان گفت: از سال ٧٩ کار تئاتر را شروع کردم، دوران هنرستان را در هنرستان هنر‌های زیبای کرمان، رشته نمایش گذراندم و مقطع لیسانس را با گرایش بازیگری تمام کردم و بعد از آن هم فوق لیسانس کارگردانی از دانشکده هنر و معماری تهران گرفته ام.

او افزود: تاکنون در نمایش‌های شهر اسباب بازی ها، ط- مسلم، چهارصندوق، یک چتر و یک کیف، چنبره مار بر روی کلید‌های پیانو، چنگار، وقتی زمین می‌ایستد، سوفیای من، خانمچه و مهتابی و... بازی کرده ام و در فیلم سینمایی طعم ریحان، بوی باران سریال تلویزیونی این چند نفر، سریال تلویزیونی موریانه ها، تله تئاتر بچه‌های ٥٧ و... ایفای نقش کردم ودرنمایش‌های ایکس‌ها و ایگری ها، بادبادک، نقشه فرار، چنگار، روزنه آبی، خشم و هیاهو، پروانه بر ناقوس را کارگردانی کردم.

کار هنرمندان تئاتر به دلیل اینکه هنوز به عنوان شغل برایش جایگاه مشخص نشده، سخت است

این بازیگر، کارگردان و مدرس هنر‌های نمایشی عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و عضو هیئت رئیسه انجمن هنر‌های نمایشی ایران-شعبه استان کرمان بیان داشت: معمولاً مخاطبین رشته تئاتر آنچه را می‌بینند خروجی و نتیجه پایانی یک پروسه تولید است که بسیار هم زیبا و خوشایند است و ممکن است آدم را شیفته خودش کند و بخواهد به این رشته ورود کند، اما واقعیت این است که در پشت این همه زیبایی که به عنوان نتیجه یک کار تئاتر است مدت‌ها زحمت و تلاش و سختی فراوانی بوده است که یک تیم اجرایی انجامش داده اند.

رشیدصالحی تصریح کرد: مشکلاتی که بر سر راه این رشته قرار دارد، مهم‌ترین مبحث آن جایگاه اجتماعی و صنفی رشته تئاتر است، رشته تئاتر به دلیل اینکه هنوز در جامعه ما به عنوان شغل برایش جایگاه مشخص نشده، کار هنرمندان این رشته را سخت کرده است.

او افزود: اصلی‌ترین ویژگی هنر تئاتر و نمایش، ارتباط زنده و نفس به نفس گروه تولید و بازیگر و به طور کلی ارتباط اثر با مخاطبش است که در شرایط فعلی و وجود ویروس کرونا کار را سخت کرده است. مدیران در سطح کشور شیوه‌های جدیدی را برای مدیریت بحران انجام داده اند، مانند تئاتر آنلاین و دیدن فیلم تئاتر، اما این‌ها هیچ کدام نمی‌تواند نتیجه واقعی یک تئاتر را در اجتماع داشته باشد و به نتیجه برساند.

حرف آخر ...

پیش از آنکه شیوع کرونا کرکره اقتصادی بسیاری از مشاغل را پایین بکشد، تئاتر هنری بود که چرخه اقتصادی فعالان آن درست نمی‌چرخید، حالا که دیگر با وجود این ویروس، هنری مانند نمایش که با اجرای زنده معنی پیدا می‌کند، ضربه بزرگ و مهلکی را متحمل شده است که از اکنون باید به فکر بازتوانی اقتصاد و رونق بازار این رشته هنری پرداخت تا بتوان افق امیدی برای فعالان آن ترسیم کرد.

گزارش از صدیقه حاتمی

انتهای پیام/ب