فرخ رو پارسا؛ اولین وزیر زن در تاریخ ایران که اعدام شد - Gooya News

رویداد ۲۴ - امیر بیابانگرد

تصویر ثبت شده در اردیبهشت ماه ۱۳۵۹ در جریان آخرین جلسه دادگاه فرخ‌رو پارسا که پس از آن اعدام شد. پارسا نخستین زن در تاریخ ایران است که به مقام وزارت رسید

«هرکس که چیزی از تاریخ بداند، نیز می‌داند که تغییرات بزرگ اجتماعی بدون شورانگیزی زنان غیرممکن هستند.» نامه کارل مارکس به لودویگ کوگلمان

فرخ‌رو پارسا در روز ۱۳ اسفند ۱۳۰۱ در قم متولد شد. او فرزند فخرآفاق پارسا و فرخ‌دین پارسا بود. مادرش روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان در ایران و مدیر مسئول نشریه‌ی «جهان زنان» بود. او اولین زن روزنامه‌نگار ایرانی است که تبعید شد. مجله جهان زنان ابتدا در سال ۱۲۹۹ با هدف «تفهیم لزوم تعلیم و تعلم زنان» و «آشنا کردن آنان به حقوقشان» توسط فخرآفاق پارسا و همسرش فرخ‌دین پارسا در مشهد منتشر شد. این نشریه پس از پنج شماره در مهر ۱۳۰۰ توقیف شد. افرادی به مخالفت با محتوای آن پرداخته بودند و عده‌ای نیز به طرفداری از آنان به ماوای مدیران مجله حمله کردند.

در پی این حوادث فخرآفاق پارسا و همسرش به اراک تبعید شدند. سیدحسن مدرس در نامه‌ای به امیرخان امیراعلم پزشک و سیاستمدار که در آن زمان وزیر فرهنگ بود می‌نویسد: «شماره‌ی پنجم مجله جهان زنان را مطالعه کردم غیر از پنج الی شش ورق اول موضوع بحث امثال من نیست و الا عرض می‌کردم که آن‌ها هم چندان مفید نیست. اما چند ورق اول مجملات و مبهماتی است که از روی جهل و بی اطلاعی از حقوق مشروع و غیر مشروع زن‌های ملل دنیا اظهار شده. البته تصدیق خواهید فرمود که ارشاد از روی جهل غیر از فساد و ضلالت نتیجه ندارد. اگر نویسنده انکار دارد بفرمایید حاضر شده، خود شما هم تشریف داشته باشید تا واضح شود که صاحب این کلمات ابداً واقف از حقوق زن‌ها به قانون اسلام نیست تا بفهمد که حقوق آن‌ها و آسایش آن‌ها در قانون اسلام زاید بر آنچه خیال می‌کنند مراعات شده. بلی، عیش و عشرت و تمتع از او منحصر بیت شوهر است و با الجمله باید سعی کرد که حقوقی که در اسلام مقرر است مجری شود... در خاتمه عرض می‌کنم جاهل است گوینده و نویسنده این اوراق و قابلیت نوشتن و انتشار دادن این گونه مطالب را ندارد.»

البته فخرآفاق پارسا و همسرش توانستند با هماهنگی با مقامات دوران تبعیدشان را در قم بگذراند و از این رو بود که فرخ‌رو پارسا در آن شهر به دنیا آمد. پس از تولد فرخ‌رو پارسا، میرزا حسن خان مستوفی الممالک که نخست‌وزیر وقت بود، میانجی‌گری کرد و با رفع تبعید از فخر‌آفاق پارسا، آن‌ها توانستند به تهران بازگردند.

بیوگرافی فرخ رو پارسا

فرخ‌رو پارسا تحصیلات ابتدایی‌اش را در تهران سپری کرد و برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دانشسرای مقدماتی رفت. او توانست دوره‌ی متوسطه را با کسب رتبه‌ی اول به پایان رسانده و به دانشسرای عالی راه یابد. او در سال ۱۳۲۱ دانشسرای عالی را با اخذ مدرک لیسانس در رشته علوم طبیعی به پایان رساند و به دانشگاه تهران راه یافت. فرخ‌رو پارسا پس از اخذ مدرک لیسانس به تدریس در دبیرستان‌های تهران پرداخت. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته پزشکی ادامه داد و توانست در سال ۱۳۲۹ با اخذ درجه دکترا از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شود.

با وجود اینکه دانش‌آموخته پزشکی بود، طبابت را ادامه نداد و به کار فرهنگی پرداخت. به این ترتیب بود که در وزارت فرهنگ مشغول به کار شد. وی در سال ۱۳۳۳ به همراه چند نفر از همکارانش «انجمن بانوان فرهنگی» را برای دبیرستان‌های دخترانه تاسیس کرد و در سال ۱۳۳۵ به عنوان یکی از اعضای هیات رئیسه «شورای همکاری جمعیت‌های بانوان ایرانی» انتخاب شد.

فرخ‌رو پارسا نخستین مدیر کل زن در ایران بود. او در سال ۱۳۳۹ با آغاز به کار دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) به عنوان مدیر کل دبیرخانه دانشگاه ملی ایران منصوب شد. انتصاب او که یک زن بود، اعتراضاتی را در محافل اداری، فرهنگی و سیاسی به راه انداخت، ولی مقامات دانشگاه توانستند از برکناری‌اش جلوگیری کنند. خانم پارسا در سال ۱۳۴۲ و در بیست و یکمین دوره مجلس شورای ملی به عنوان نماینده تهران به پارلمان راه یافت.

ساواک دل خوشی از فرخ‌رو پارسا نداشت. سازمان اطلاعات و امنیت کشور در اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۴ گزارش می‌دهد: «خانم پارسا، چون در سال‌های قبل عضو باشگاه معلمان و باشگاه مهرگان بوده و با محمد درخشش و افراد این باشگاه که جزء مخالفان دولت و حزب ایران نوین می‌باشند مخالفتی ندارد همین بی‌طرف بودن مشارالیه موجب تقویت روحیه افراد وابسته به باشگاه مهرگان و باشگاه معلمان شده است.»

باشگاه مهرگان تشکل مستقل معلمان به ریاست محمد درخشش سیاستمدار فرهنگی، بود که اعتراضات و اعتصابات سراسری معلمان را پی‌ریزی می‌کرد.