نظامی و سارقان شعر

مسعود خیام از سرقت ادبی در دوران نظامی می‌گوید و به بیان فهرستی از سرقت‌های ادبی که در کتاب شمس قیس رازی آمده است می‌پردازد.

این نویسنده و پژوهشگر در یادداشتی کوتاه که آن را با عنوان «نظامی و سارقان شعر» در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: «در زمان نظامی هم کسانی بودند که اشعار دیگران را می‌دزدیدند! (خوشبختانه امروز نیستند!) در قرن هفتم شمس قیس رازی در کتاب «المعجم فی معاییر اشعارالعجم» انواع سرقت‌های ادبی را فهرست و آن‌ها را به چهار خانواده تقسیم می‌کند و جزئیات  را نشان می‌دهد:

«سرقات شعر چهار نوع است. انتحال و سلخ و المام و نقل.

سرقات شعر = انواع دزدیدن شعر

انتحال = شعر دیگری را بی کم و کاست سرقت کنند و به خود نسبت دهند.

سلخ = لفظ و معنی را از دیگری بگیرند و ترکیب الفاظ را از نظر جمله‌بندی و تقدم و تأخر کلمات تغییر دهند.

المام = معنی و مضمون را از دیگری بگیرند و با عبارت دیگر بیان کنند.

نقل = معنی را از گوینده‌ دیگر بگیرند و از بابی به باب دیگر نقل کنند چنان‌که مضمون شعری را که شاعر اول در تغزل گفته است آن را به مدیحه انتقال دهند یا آن‌چه اول بار در مورد شکر گفته شده است، آن را در مورد شکایت به کار برند.

از همه انواع سرقات شعر، انتحال زشت‌تر و رسواتر است.»

باری، به درد دل و شکوه‌ نظامی از دزدان بپردازیم:

به شرطی که مشتی فرومایگان        

ندزدند کالای همسایگان

برین چارسو چون نهم دستگاه        

که ایمن نباشم ز دزدان راه

چون = چگونه

بعد نظامی به زیباترین وجهی خودش را دلداری می‌دهد:

چو دریا چرا ترسم از قطره‌دزد        

که ابرم دهد بیش از آن دستمزد

قطره‌دزد = سارق ادبی

ابر = الهه الهام

دستمزد = اشعار نغز

من دریایی هستم که اگر یک قطره از آن را بدزدند، باران بی‌دریغ جبران می‌کند.»

انتهای پیام