سختی‌ها و مشکلات می‌گذرند اما حوزه فرهنگ باقیست/شکنندگی تمدن جدید

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و اندیشه: سال ۱۳۹۹ به واسطه همراهی کرونا در زندگی‌هایمان سال عجیب و پرحادثه همراه با انبوهی از اتفاقات تازه و اولین بود به همین جهت این سال برای اهالی اندیشه سال پرباری بود چون بیش از هرزمان دیگری می‌توانستند ببینند و بنویسند. بیژن عبدالکریمی، یکی از اندیشمندانی است که عمدتاً در مورد حوادث مختلف جامعه اظهار نظر می‌کند و از منظر فلسفی به مسائل می‌اندیشد. کلام و بیان او در عین اینکه تخصصی و علمی است برای مردم عادی هم ساده و قابل فهم است. در طول سالی که گذشت، مقالات و یادداشت‌های بسیاری در خصوص اوضاع کرونایی جهان نوشت و در نشست‌های آنلاین بسیاری حاضر شد و اظهار نظرکرد. در روزهای پایانی سال هم مجموعه سه جلدی «تاملاتی بر نسبت ساحت قدس، وجود و تاریخ» از او منتشر شد که به قول خودش حاصل خانه نشینی‌اش در زمان قرنطینه بود. به بهانه آغاز سال جدید و تمام شدن سال ۱۳۹۹ با او در خصوص اتفاقات سال گذشته گفتگوی کوتاهی کردیم که در ادامه می‌خوانید؛

بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه دانشگاه آزاد تهران گفت: سال ۱۳۹۹ برای زندگی شخصی من سال پربرکتی بود و بسیاری از کارهای ناتمامم از جمله کتاب سه گانه «تاملاتی بر نسبت ساحت قدس، وجود و تاریخ» من بخاطر آرامشی که کرونا به زندگی‌ها بخشید به سرانجام رسید. پس از انتشار کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» جلسات متعددی در تهران، قم، تبریز، مشهد در نقد و بررسی این اثر برگزار شد و کتاب بازتاب‌های فراوانی داشت. یکی از این مهمترین جلسات یک نشست دو روزه بود که حدود چهل نفر راجع به آن صحبت کردند، مقاله نوشتند و خیلی زود به چاپ سوم رسید و بینامتنیت پیدا کرد. دلیلش هم این بود که به یکی از مهم‌ترین مسائل ما که پرسش از امر دینی است می‌پردازد. مجموعه سه جلدی «تاملاتی بر نسبت ساحت قدس، وجود و تاریخ» به نوعی پاسخ من به این مقالات و انتقادات بود. البته همه مطالب سه جلد حول محور ساحت قدس، وجود و تاریخ است.

وی افزود: این کتاب کمی از سیاه مشق فاصله گرفته و به متن نزدیک شده است ضمن اینکه از فضای روشنفکری فاصله گرفته و کوشیده تا به فلسفه نزدیک شود اما هنوز تا رسیدن به یک متن فلسفی فاصله دارد. بهرحال فکر می‌کنم نسبت به شرایط کنونی جامعه و در حیات فردی خودم گام تازه ای بود. رویکرد این کتاب نسبت به مسائل انتولوژیک است و گفتمانی بسیار همدلانه و در عین حال انتقادی با انقلاب برقرار کرده است. مثلاً گفتگوی من با آقای پارسانیا در جلد اول این سه گانه و یا گفتگوی من با آقای مهدوی زادگان در جلد سوم به نوعی گفتگو با نمایندگان گفتمان انقلاب را نشان می‌دهد. از جمله ویژگی‌های این گفتگوها می‌توان به صمیمی بودن، علمی بودن و غیر سیاسی بودن آنها اشاره کرد. در جلد دوم این مجموعه هم من گفتگوهایی با جریان روشنفکری دینی دارم و فکر می‌کنم این کتاب و گفتگوهای این بخش می‌تواند آرای آقای سروش را تغییر دهد. به عقیده بنده این مجموعه جدی ترین گفتگویی است که در کشور ما بین حوزه فلسفه و جامعه شناسی صورت گرفته است.

این نویسنده و پژوهشگر فلسفه بیان کرد: بحث کرونا وجوه پیچیده ای دارد ولی به نظر من سال گذشته که سال کرونایی بود نشان داد که حتی تمدن جدید با همه سرو صداها و ادعاهایی که دارد چقدر آسیب پذیر و شکننده است و این آسیب پذیری برای جوامع توسعه نیافته ای مثل ما بیشتر و برای اقشار پایین جامعه و فقرا وحشتناک‌تر است. کرونا نشان داد که ما با بحران‌هایی روبرو هستیم که چندان کنترلی بر روی آنها نداریم و از آن مهم‌تر به ما ثابت شد که جهان جای خیلی امنی هم نیست و نمی‌توانیم در آن احساس امنیت کنیم و هرلحظه با خطر مواجه هستیم.

این استاد فلسفه ادامه داد: به عقیده من دو گونه زمان وجود دارد؛ زمان زودگذر و فانی و زمان باقی. من هم مثل دیگران در سال ۱۳۹۹ با بحران‌ها و مشکلات اقتصادی متعددی روبرو بودم و هستم اما بیشتر سعی کردم به پویایی فکری خودم بپردازم و خودم و زندگی م را با آینده دورتری تطبیق دهم. چون این شرایط گذرا فانی است و می‌گذرد اما حوزه فرهنگ، حوزه باقی است که من سعی کردم بیشتر در آن حوزه تنفس کنم چون تا قبل از کرونا انقدر دوندگی و روزمرگی‌ها زیاد بود که مجال کمتری برای این امر داشتم.

عبدالکریمی تصریح کرد: در سالی که گذشت، برنامه‌ها و وبینارهای اندیشه‌ای زیادی برگزار شد اما اینکه بخواهم یک رویداد یا رخداد اندیشه‌ای و فرهنگی قابل توجهی را ذکر کنم، چیزی به ذهنم نمی‌رسد و بنظرم رویداد مهمی در این حوزه‌ها نداشتیم.

مدیر انتشارات نقد فرهنگ در خصوص کتابهای منتشر شده در این انتشارات گفت: خوشبختانه انتشارات ما خیلی خوب کار کرد و حدود چهل عنوان کتاب‌های متعدد منتشر کردیم.