لزوم حمایت از نمایه شدن نشریات در ISI و اسکوپوس/ندیدیم پژوهش پزشکی زندگی کسی را زیر و رو کند

رئیس مرکز تحقیقات ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: از آن جایی که ما تحریم هستیم وزارت بهداشت بهتر است نشریات ISI و اسکوپوس را توسعه دهد یعنی این نهاد هزینه کند تا مجلاتی منتشر شوند که بتوانند به این رده‌بندی‌ها راه یابند. وقتی موفق می‌شوید مقاله‌ای را در اسکوپوس منتشر ‌کنید دیگر کسی نمی‌تواند در خصوص آن ادعای مالکیت کند اما اگر همان مقاله را برای مجله‌ای در انگلستان ارسال کنید ممکن است شش ماه بعد ببینید مقاله‌تان با نام محقق دیگری دیگری منتشر شده است و امکان شکایتی هم وجود ندارد.

دکتر کاظم آقامیر در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به پرسشی درباره انتظارات از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت:  معاونت تحقیقات وزارت بهداشت بایستی مانند معاونت علمی ریاست جمهوری عمل کند. در معاونت علمی ریاست جمهوری سرمایه‌گذاری گسترده‌ای بر روی راه‌اندازی و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارتباط دانشگاه و صنعت انجام شد. با وجود برخی مشکلات نهایتا این طرح، طرحی موفق بود و بسیاری از دانشجویان و استادان از مهاجرت منصرف شده و بسیاری از دانش‌آموختگان صاحب شرکت و سرمایه شدند و این موفقیتی بزرگ برای کشور بود.

آقامیر افزود: معاونت تحقیقات وزارت بهداشت باید به گونه‌ای عمل کند که اگر مراکز تحقیقاتی می‌خواهند تولید علمی داشته باشند، واسطه‌ای بین علوم پایه و کلینیک باشد. تا جایی که اطلاع دارم اولین مرکز تحقیقاتی‌ که در ایران فضایی برای تعامل محققان علوم پایه و بالین ایجاد کرد مرکز تحقیقات ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. ما توانستیم پژوهشگران علوم پایه را گرد هم آوریم تا مشکلات فعالان حوزه کلینیک را حل کنند. فاصله‌ی زیادی بین محققان علوم پایه و کلینیسین‌ها وجود دارد. محققان علوم پایه صرفا تا حد مقاله پیشرفت می‌کنند و نمی‌توانند وارد بازار کلینیک شوند اگر هم محصولی تولید کنند چون از ابتدا تفکرشان از تفکر فعالان حوزه کلینیک جدا بوده است، کلینیسین‌ها نسبت به محصول آن‌ها تمایلی ندارند.

این متخصص ارولوژی با بیان این که «ما متفکرین خوبی در حوزه علوم پایه در ایران داریم» خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت اگر می‌خواهد تغییری در رویکرد خود ایجاد کند باید از مراکزی حمایت کند که می‌خواهند پلی میان علوم پایه و کلینیک باشند. در دوران شیوع کووید-۱۹ هم دیدیم که علوم پایه چگونه می‌تواند به کلینیک کمک کند.

وی ادامه داد: ما در این کشور تولید علم مبتنی بر ایجاد و خلق علم نداشتیم زیرا اساس ساختار وزارت بهداشت تولید مقاله است. تولید مقاله بسیار خوب است و ما در این عرصه بسیار خوب ظاهر شدیم حال اگر بتوانیم بازده تولید مقاله را برای رسیدن به تولید علم و استفاده کاربردی از آن افزایش دهیم باید مراکز تحقیقاتی پلی میان تحقیقات علوم پایه و کلینیک شوند. برای دستیابی به این هدف، قوانین ارتقای مقاله‌محور هم باید تغییر یابد.

این پژوهشگر درباره‌ی بحث‌هایی که در خصوص عدم شفافیت اعطای بودجه‌های تحقیقاتی وجود دارد گفت: برخی گلایه‌ها به گروهی از محققان در خصوص بودجه مطرح می‌شود. دو نکته را باید همواره در این مورد رعایت کنیم اول عدالت در توزیع بودجه و دوم شفافیت. به نظر می‌رسد افرادی که بودجه بیشتری دریافت کرده‌اند و گروهی دیگر به آن‌ها اعتراض دارند، عملکرد خوب و قابل‌تحسینی‌ داشته‌اند اما فاصله‌ی میان مقاله و استفاده کاربردی از پژوهش همچنان ادامه دارد. اگر نهادی بودجه‌ی تحقیقاتی بیشتری نسبت به نهاد دیگری گرفته است باید قانونی که به موجب آن یک محقق بیش از دیگری می‌تواند بودجه بگیرد اصلاح شود. نه این که گلایه‌های تند علیه پژوهشگران مطرح شود چرا که آن‌ها را بی‌انگیزه و دلسرد می‌کند. از سوی دیگر مقدار مبلغی که به حوزه پژوهش تخصیص می‌یابد آن قدر کم است که اگر به محققی هم بودجه بیشتری داده شود با آن بودجه صرفا می‌تواند هزینه پژوهش خود را پرداخت کند. ما ندیدیم که پژوهش در حیطه پزشکی زندگی کسی را زیر و رو کرده باشد. باید از بازی‌های سیاسی مربوط به پژوهش پرهیز و محققان را از پژوهش دلسرد نکنیم. ندیدیم پژوهش پزشکی زندگی کسی را زیر و رو کرده باشد

رئیس مرکز تحقیقات ارولوژی درباره تعدد مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌های وزارت بهداشت و احتمال موازی‌کاری در تحقیقات گفت: خود وزارت بهداشت معمولا کنترل می‌کند که وقتی یک مرکز تحقیقات در حوزه‌ای خاص و با عنوانی مشخص مشغول فعالیت است، نهاد پژوهشی دیگری با همان عنوان ایجاد نشود. معمولا وقتی می‌خواهیم مقاله‌ای را بنویسیم جدید بودن مقاله برایمان مهم است بنابراین پیگیری می‌کنیم که محقق دیگری آن را چاپ نکرده باشد. فرض کنیم بخواهیم جلوی محققی را در یک پژوهشکده‌ بگیریم که روی موضوعی کار نکند اما در خارج از ایران صدها مرکز پژوهشی در همان حوزه خاص وجود دارد که نمی‌توانیم همه‌ی آن‌ها را کنترل کنیم بنابراین باید محققان در جست‌وجوی ایده‌های نو و جدید باشند و مراکز تصمیم‌گیری این موارد را به خود مراکز تحقیقاتی واگذار کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در حال حاضر دریافت مجوز برای انتشار نشریه بسیار دشوار است، گفت: این در حالی است که در آیین‌نامه‌های ارتقا و مدرک دکترا چاپ مقاله نقش مهمی دارد و بسیاری از همکاران جوان ما در انتظار چاپ مقاله‌ی خود برای فارغ‌التحصیلی هستند.

آقامیر در پایان این گفت‌وگو بیان کرد: به طور کلی وزارت بهداشت بهتر است برای ارتباط میان محققان علوم پایه و فعالان حوزه بالین نقشی موثر ایفا کند. در آیین‌نامه‌های ارتقای اساتید بازنگری کند و توامان تولیدمحور و مقاله‌محوربودن قوانین را در دستور کار قرار دهد و همچنین ضعف ارتباطی را که در دوران تحریم میان محققان ایرانی و نشریات خارجی وجود داشت را با تولید مجلات بین‌المللی در داخل کشور برطرف کند.

انتهای پیام