سند ۲۵ ساله و توازن بین شرق و غرب

با درنظر گرفتن مجموعه این عوامل و فشارهای مختلف، جو بایدن به این نتیجه رسیده که با حفظ تحریم ها و فشار از ایران امتیازی دریافت کند. اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که سند جامع همکاری های ایران و چین به تازگی در تهران به امضای طرفین رسیده و همین موضوع سبب شده تا آمریکا پیشنهاد تازه ای دهد. واشنگتن هیچ گاه تصور نمی کرد که زمانی چین به این شکل بخواهد جای آمریکا و غرب را بگیرد. اگر این اتفاق در شرف وقوع باشد و آنها پا پیش نگذاشته باشند متحمل ضرر خواهند شد. هر چند که این تعبیر وجود دارد که چینی ها اهل درگیری نیستند و به خاطر ایران خود را وارد چالش نخواهند کرد و متعاقبا به دنبال تقابل های سیاسی و احتمالا نظامی نیز نیستند.

با همه این تفاسیر از آنجایی که آمریکایی نمی خواهند ایران را از دست بدهند درصدد افزایش تلاش ها هستند تا راه حلی را بیابند. خواسته ایران این بود که آمریکا به یکباره تحریم ها را لغو کرده و وارد برجام شود تا ایران نیز تعهدات خود را از سرگیرد. موضوعی که می توانست با روش دیگر و توافق طرفین به صورت گام به گام و مرحله ای باشد. در آن زمان آمریکا دست به اقداماتی زد که از جمله آن می توان به لغو محدودیت های تردد دیپلمات های ایران و پس گرفتن نامه اسنپ بک که عملا بی خاصیت شده بود اشاره کرد. به هر حال اگر این نامه در شورای امنیت باقی می ماند می توانست در شرایطی خاص به گونه ای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. ذکر این نکته ضروری است که در صورت مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا در قالب 1+5 یکی از مواردی که باید مورد بازبینی قرار گیرد همین موضوع ساز و کار حل اختلاف یا همان مکانیسم ماشه است. مساله ای که در صورت بروز کوچکترین اختلاف تهدید به استفاده از آن می شود.

به هر روی با توجه به تحولات اخیر آمریکایی ها به تکاپو افتاده اند و با استفاده از مکانیزم های مرحله ای درصدد ارائه پیشنهاداتی به ایران باشند و از مواضع قبلی خود عقب نشینی کنند. قاعدتا بهتر آن است که در مواجه با پیشنهاد منطقی ایران آن را بررسی و پذیرفته تا توازن روابط خود را با شرق و غرب حفظ کند. سندی که بین ایران و چین به امضا رسید در واقع یک نقشه راه بود که طی آن قرار است طی پنج برنامه پنج ساله همکاری های گسترده ای در طیف های مختلف صورت پذیرد. از همین رو باید قراردادهای جداگانه ای نیز به امضای طرفین برسد و اگر ایران دستش در این زمینه باز باشد و بتواند با استفاده از رقابت از شرایط استفاده کند به طور طبیعی از ظرفیت های چین نیز بهتر بهره خواهد برد و مجبور نخواهد شد تا هر آنچه که طرف مقابل آن را دیکته می کند بپذیرد. در این صورت ایران می تواند در شرایطی کاملا مطلوب، متعادل تر و با عدالت بیشتر قراردادهای خود را به امضا برساند.

310311