چرا ایران پیشنهاد امریکایی‌ها را نپذیرفت؟

مهسا مژدهی: نشریه پولتیکو در گزارشی از طرح احتمالی جدید آمریکا برای احیای برجام خبر داد. این نشریه به نقل از دو مقام نوشت که دولت آمریکا با توجه به شرایط زمانی، در نظر دارد به زودی و طی این هفته، پیشنهاد جدیدی را برای شروع مذاکرات ارائه دهد. 

پولیتیکو به نقل از یکی از این مقام‌ها نوشت که بر اساس این پیشنهاد، ایران برخی از فعالیت‌های هسته‌ای خود نظیر کار بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته و غنی سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد را متوقف می‌کند و در مقابل نیز آمریکا برخی از تحریم‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد.

اما ایران از این پیشنهاد مطرح شده استقبال نکرد. نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پیامی توییتری نوشت: «ایران درباره موضوعات با اعضای باقیمانده در برنامه جامع اقدام مشترک در ارتباط است. برای پیوستن مجدد آمریکا به برجام هیچ پیشنهادی نیاز نیست این تنها نیازمند تصمیمی سیاسی توسط آمریکا برای اجرای کامل و فوری تمامی تعهدات تحت توافق و پایبندی به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است».با اینحال ایران در شرایط فعلی دست بالا را برای گفتگو بر سر توافق هسته ای دارد.

دکتر هادی اعلمی فریمان کارشناس ارشد مطالعات آمریکا دراینباره با خبرآنلاین گفتگو کرده است که در ادامه می خوانیم:

آمریکا تازه ترین پیشهاد خود را بالاخره در مورد بازگشت به برجام ارائه داده است. چه چیزی کاخ سفید را مجاب کرده تا با اندکی عقب نشینی نسبت به گذشته پیشنهاد تازه ای برای احیای توافق هسته ای داشته باشد؟ ایا اتفاقی که اخیرا بین تهران و پکن افتاده در این تصمیم گیری اثر داشته است؟

من فکر می کنم سیاستی که ایالات متحده در حال حاضر پیگیری می کند ارتباط زیادی با سند همکاری ها با چین نداشته است. از ابتدای روی کار آمدن بایدن همه سیگنال هایی که فرستاده شده، مثبت بوده. به هر حال کابینه و تیمی که او چیده، همگی متفق القول هستند که با ایران باید وارد مذاکره شد . اما کم و کیف این قضیه متفاوت است. آنها گام به گام می خواهند جلو بیایند تا مسائل به مرور حل شود. به نظرم دو طرف یعنی هم ایران و هم آمریکا مشتاق هستند که مسائل را به گونه ای ابرومندانه حل و فصل کنند. اما چند فاکتور وجود دارد.

یکی از این فاکتور ها پرستیژ دولت ایالات متحده است. دولت بایدن که دموکرات است به لحاظ فشارهای داخلی و مسائل منطقه ای مثل فشار عربستان و مواضعی که جمهوری خواهان دارند نمی خواهد به این سرعت وارد این مسائل شود و ترجیح می دهد اهسته تر حرکت کند.

یکی دیگر از مسائل بحث های حقوق بشری است. ما می دانیم که حزب دموکرات سر کار است و اینها نوعی نو ایده الیسم کارتری دهه هفتاد را پیگیری می کنند که مسائل حقوق بشری را مطرح می کنند. حالا این گروه که در راس قدرت هستند می خواهند همزمان هم مسائل منطقه ای هم هسته ای و هم حقوق بشری را به شکلی پیش ببرند. اما فاز اول را می خواهند بالاخره کلید بزنند.

قضیه سند همکاری ممکن است تاثیراتی داشته باشد اما خط و مشی کلی دولت بایدن از ابتدا هم همین بوده است و منتظرند تا گشایشی اتفاق بیفتد.

واکنش ایران را چطور می بینید؟ ایران همانطور که می شد انتظار داشت پیشنهاد ادعایی پولتیکو را قبول نکرده است.

ما نکته های مثبت در این مسائل بین ایران و امریکا داریم. دولت بایدن برخلاف دولت ترامپ پذیرفته اند که موضوع تغییر ٰرژیم که دولت پیشین ایالات متحده بر آن تاکید داشت منتفی است. بحث دیگر هم اینکه آنها قدرت موشکی ایران را پذیرفته اند. به خاطر اینکه حمله به عین الاسد تستی برای قدرت موشکی ایران بود.بنابراین قدرت منطقه ای را هم پذیرفته اند و می دانند که ایران قادر است که مسائل را تحت تاثیر در منطقه قرار دهد.

الان ایران در برهه ای قرار دارد که می تواند یک مذاکره کننده قوی در مسایل مرتبط با توافق هسته ای باشد. توصیه شخص من این است که حداقل یک سری مذاکرات کارشناسی شروع شود. مثلا در همین زمینه پیشنهادی که داده شده، ما نمی دانیم که ایالات متحده قصد دارد کدام یک از تحریم ها را متوقف کند. قرار است که تحریم های دوران ترامپ را کاهش دهد؟ که اگر اینطور باشد می تواند نقطه مطلوبی باشد. 

من فکر می کنم دو طرف بهتر است باب گفتگوهای کارشناسی باز شود و دو طرف در آنجا حرف هایشان را بزنند تا اگر بالاخره نتیجه ای حاصل شد، پای سطوح بالاتر به میان بیاید. اینکه دیپلماسی به این شکل باشد که دو طرف فقط پیام های توییتری بدهند و مسائل نامشخص و نامفهومی را بیان کنند، به نتیجه نخواهد رسید و این دو ماه باقی مانده هم طی می شود و روابط تنش زا تر خواهد شد. دو طرف بهتر است پشت میزی بنشینند و حرف های هم را بشنوند. سیگنال ها تا به حال مثبت بوده است.

دو طرف باید در دنیای فعلی به سمت همکاری پیش بروند و راه دیگری در دنیای فعلی نیست. 

یک صحبتی می شود که سندی که ایران و چین امضا کردند دست ایران را در ماجرای برجام بازتر کرده چرا که تحریم ها نمی تواند تهران را مانند قبل تحت فشار قرار دهد. شما چقدر این موضوع را محتمل می دانید؟

من بعید می دانم. ما چند فاکتور داریم. اول معتقدم که نباید وارد بازی های قدرت های استراتژیک شویم. ایالات متحده، روسیه و چین سه بازیگری هستند که بازی قوی را در سطح دنیا انجام می دهند. یک موازنه مثبت می تواند اوضاع را در مورد همه کشورها بهتر کند. من بعید می دانم تراز تجاری که چینی ها با امریکایی ها دارند را فدای همکاری و همراهی با ایران کنند.اما می توانند تا اندازه ای در تصمیم گیری ها موثر شوند. سیاست چینی ها همکاری و رقابت اقصادی در همه جای دنیاست و همکاری با ایران هم همینطور است.

ایران به نظر می رسد که با پافشاری بر حرفی که اول همه تحریم ها برداشته شود، توقع دارد که پیشنهاد بهتری از سوی واشنگتن داده شود. ایا تیمی که بایدن چیده و سیاست خارجی مطلوب دموکرات ها چنین امکانی را فراهم می کند؟

ساختارهای تحریم های امریکا نسبت به ایران بسیار پیچیده است. این ساختار را از اول انقلاب و از زمان کارتر داریم و تا الان تحریم های متعددی داشته ایم. این شدنی نیست که بگوییم کل تحریم ها برداشته شود . به خاطر اینکه اگر قرار بر این باشد که ساختار تحریم ها به طور کلی حل و فصل شود، دو طرف باید بنشینند و در مورد همه مسائل چهل و دو ساله خود صحبت کنند. اما اگر بشود گام به گام این مسیر طی شود بهتر است. این هم نیاز به جلسات کارشناسی دارد. ایالات متحده و ایران در حوزه های مختلف با یکدیگر گفتگو داشته اند پس الان هم برای گفتگوهای در سطح کارشناسی نیازی نیست که کشور ثالث به عنوان میانجی نقشی ایفا کند.

دو طرف می توانند گام های متقابل خود در حوزه برجام را بررسی کنند و این تنها راه حصول به نتیجه است. اگر ما بخواهیم اهرم های دیگری را وارد کنیم، اوضاع پنجاه پنجاه می شود و ممکن است روابط وارد فاز تشنج شود.

>>>  این مطالب را هم بخوانید:
آنهایی که برجام را خیانت نامیدند ؛چگونه می‌توانند برای حفظ آن پای میز مذاکره بنشینند؟
بازگشت به برجام ۲۰۱۵ دشوار است/برای توافق راهی جز مذاکره با آمریکا نیست
آمریکا می‌خواهد با امتیاز به برجام برگردد/عربستان و اسرائیل برای باخت بایدن برنامه‌ریزی کرده‌اند

 312 310