ظرفیت‌های مغفول خراسان شمالی/ وظیفه دولت بعدی برای رفع محرومیت ها

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: خراسان شمالی استانی با جمعیتی نزدیک به یک میلیون نفر در شمال شرق کشور قرار گرفته و دارای ۸ شهرستان است. این استان دارای قومیت‌های مختلف کرد، ترک، فارس و ترکمن بوده که همین امر سبب گستردگی فرهنگ‌ها و هنرها در خراسان شمالی شده است.

از سوی دیگر خراسان شمالی هم مرز با کشور ترکمنستان بوده و می‌تواند ظرفیت‌های اقتصادی مناسبی را فعال کند که اکنون از آن غفلت شده است.

در سفر سال ۱۳۹۱ رهبر انقلاب به خراسان شمالی که عموم کارشناسان این سفر را یکی از علل تحول زیرساخت‌ها در استان می‌دانند، ایشان سه حوزه کشاورزی، صنعت و گردشگری را پیشران‌های اصلی خراسان شمالی معرفی کردند و معتقد بودند در صورتی که از این ظرفیت‌های بالقوه استفاده شود خراسان شمالی می‌تواند جزو ۱۰ استان برتر کشور قرار بگیرد.

با گذشت حدود یک دهه از از اعلام مسیر پیشرفت خراسان شمالی توسط مقام معظم رهبری، این استان نتوانسته خود را در ریل توسعه تعریف کند و همچنان درگیر مشکلات ریز و درشت درون استانی است به طوری که خراسان شمالی در بین مردم و مسئولان به استان کلنگ‌های بی ثمر معروف شده است.

در سال جدید برای آشنایی بیشتر دولتمردان در کابینه سیزدهم از افرادی که در این زمینه کاندید شده‌اند می‌خواهیم با سفر به استان از نزدیک داشته‌ها و کمبودها را بررسی و برای حل مشکلات‌ها چاره اندیشی کنند به همین دلیل به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

فاز دوم پتروشیمی خراسان همچنان در انتظار تصمیم مسئولان

یکی از شاخص‌ترین کلنگ‌هایی که بر زمین خورد و هیچ گاه قدمی برای اجرای آن برداشته نشد فاز دوم پتروشیمی خراسان است که در سال ۹۴ رئیس جمهور آن را کلنگ زنی کرد اما پس از آن مردم حرکتی در راستای اجرای این وعده مشاهده نکردند.

با تغییر مجلس، نمایندگان فعلی به همراه استاندار خراسان شمالی پیگیری‌های فراوانی را برای آغاز فاز دوم پتروشیمی خراسان انجام داده‌اند که در نهایت اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در این خصوص گفت: تکمیل پتروشیمی حق مردم خراسان شمالی است و دولت با کمک نمایندگان مردم، تمام تلاش خود را برای اجرای طرح‌های عمرانی و محرومیت‌زدایی به‌کار خواهد بست.

اینک که بیش از ۲ دهه از اجرای فاز اول پتروشیمی خراسان می‌گذرد، لزوم نوآوری، بهینه سازی، ترمیم و تعمیر و به عبارتی آغاز فاز دو پتروشیمی بیشتر به چشم می‌آید. زیرا طی هفته‌های گذشته پتروشیمی خراسان دچار آسیب و حادثه نیز شد که نشان می‌دهد اجرای فاز دوم اهمیت بالاتری دارد.

به نظر می‌رسد فاز دوم پتروشیمی خراسان که کارشناسان فراوانی سوددهی آن را تأیید کرده‌اند یکی از خواسته‌های اساسی مردم از دولت بعدی است؛ وزیر نفت سال آینده می‌تواند با اجرای این پروژه بر زمین مانده گامی مهم در راستای ایجاد اشتغال اهالی خراسان بردارد.

یقیناً بازدید از پتروشیمی خراسان و سایر صنایع بزرگ خراسان شمالی که هر کدام نقش پر رنگی را در تولید کشور ایفا می‌کنند یکی از وظایف وزرا مربوطه است. اینک مردم خراسان شمالی در خواست دارند تا وزیر آینده نفت و یا صنعت، معدن و تجارت کشور در نوروز خود به این استان سفر کرده تا با ظرفیت‌های این خطه بیشتر آشنا شوند.

معادن خراسان شمالی؛ ظرفیتی عظیم اما رها

از دیگر موارد حوزه صنعت و معدن خراسان شمالی که جزو پتانسیل‌های این استان محسوب می‌شود، معدن آلبلاغ اسفراین است. این معدن سال‌ها است که به حال خود رها شده بود و مردم منطقه به صورت غیر مجاز و بدون رعایت هیچ گونه نکات ایمنی اقدام به برداشت از آن معدن می‌کردند.

طبق مشاهدات، مردم منطقه پس از برداشت مواد معدنی که دارای روی و سرب بود آن را در دامنه کوه به دلالانی فروخته و دلالان مواد را به کارخانه‌هایی در سایر استان‌ها می‌بردند. پس از کش و قوس‌های فراوان مطالعه، حفاظت و بهره برداری از معدن آلبلاغ اسفراین به شرکت ایمیدرو واگذار شد اما این شرکت در اجرای تعهدات خود به شدت کاستی داشت.

مسئولان خراسان شمالی بارها و بارها نسبت به عدم اجرای تعهدات از سوی ایمیدرو گلایه داشتند اما در نهایت پس از وقوع حادثه تیراندازی در این معدن و کشته شدن یک نفر، نیروی انتظامی استان محل را پاکسازی کرده و در اختیار شرکت حفاظتی قرار داد.

به علاوه معدن آلبلاغ که یک ظرفیت بزرگ معدنی برای خراسان شمالی و به ویژه اسفراین بوده و می‌تواند اشتغال فراوانی ایجاد کند، معادن دیگری نیز در خراسان شمالی وجود دارد که به تناسب هر کدام ظرفیت درآمدزایی برای استان را دارد.

۲۷ ماده معدنی در خراسان شمالی یافت می‌شود اما استفاده مناسبی از عموم آن‌ها نمی‌شود. طبق گفته مهدی سجادی، کارشناس حوزه معدن خراسان شمالی، در شهرستان گرمه معادنی وجود دارد که اکثراً به دلیل نوسانات ارزی تعطیل هستند زیرا سرمایه‌گذاران قدرت خرید ماشین‌آلات مورد نیاز را ندارند.

این کارشناس می‌گوید: معادن کوچک و بزرگ دیگری در استان وجود دارد که نیازمند حمایت بخش خصوصی و صنایع بزرگ استان هستند. مدیر عامل شرکت‌های بزرگ استان در این زمینه مسئول‌اند اما به وظیفه خود عمل نمی‌کنند.

به این ترتیب معادن خراسان شمالی نیز جزو ظرفیت‌های اساسی این استان هستند که در صورت ورود هوشمند مسئولان می‌توانند به منبع درآمد پایدار برای مردم تبدیل شوند. مردم خراسان شمالی به ویژه مردم اسفراین که در نزدیکی معدن آلبلاغ ساکن هستند امید دارند در دولت آینده وزارت صنعت، معدن و تجارت نگاه ویژه‌ای به این حوزه انداخته تا این نعمت خدادادی در سفره مردم آشکار شود.

اقدامات ویژه در ابتدا نیاز به آگاهی کامل از شرایط موجود دارد از این رو می‌بایست مسئولان آینده دولت در سفرهای نوروزی خود به خراسان شمالی آمده و با شرایط موجود بیش از پیش آشنا شوند.

نبود صنایع تبدیلی در کشاورزی خراسان شمالی

دیگر حوزه‌ای که رهبر انقلاب در سفر به خراسان شمالی مورد تاکید قرار دادند، حوزه کشاورزی بود. خراسان شمالی با توجه به نزدیکی به نوار شمالی کشور و جنگل‌های گلستان دارای ظرفیت ویژه کشاورزی است. همچنین جنوب استان که رو به خشکی می‌رود ظرفیت‌های جدیدی را فراهم می‌کند. انگور، پنبه، زعفران، گیاهان دارویی و حبوبات از جمله مهم‌ترین کشت‌های خراسان شمالی هستند که این استان در هر یک از آن‌ها می‌تواند به یک قطب تبدیل شود.

مشکل اساسی خراسان شمالی در حوزه کشاورزی را می‌توان خام فروشی دانست به طوری که استان در صنایع تبدیلی بسیار ضعیف بوده و همین امر باعث شده علاوه بر صنعت، کشاورزی استان نیز ضعیف باشد؛ در حالی که رهبر انقلاب این دو حوزه را در خراسان شمالی دارای ظرفیت عظیم دانستند اما تاکنون اقدامی برای اتصال کشاورزی و محصولاتش با صنایع برقرار نشده.

از این رو خراسان شمالی یکی از استان‌های پیش رو در خام فروشی محصولات بوده و قطعاً ارزش افزوده محصولات نصیب استان‌های مجاور خواهد شد. این مسئله در دامپروری نیز وجود دارد و سالانه ۲۰۰ هزار رأس دام سبک از استان خارج می‌شود. خراسان شمالی حتی در زمینه کشتار این دام نیز با مشکلات جدی مواجه است و کشتارگاه صنعتی و مجهزی که بتواند این حجم دام را ذبح کند در خود نمی‌بیند.

به این ترتیب دام زنده از خراسان شمالی خارج شده و پس از کشتار و بسته بندی با قیمتی دو یا سه برابر به دست مردم خراسان شمالی می‌رسد. از همین رو است که خراسان شمالی جزو استان‌های گران کشور محسوب می‌شود. مسئله‌ای که محمد علی شجاعی، استاندار خراسان شمالی بر آن تاکید کرده و با اشاره به واردات ۸۰ درصد کالاهای مورد نیاز به درون استان، گفت: نرخ کرایه و سود واسطه‌ها باعث می‌شود قیمت کالا در خراسان شمالی نسبت به سایر نقاط کشور بالاتر باشد و این یک امر طبیعی است و نمی‌توان برای آن کاری کرد.

البته با توجه به نزدیکی خراسان شمالی با شهر مشهد، برخی از این گرانی‌ها قابل توجیه نیست که به نظر می‌رسد مسئولان باید علت را یافته و آن را درمان کنند.

پیوستگی گرانی اقلام، عدم وجود صنایع تبدیلی و کشاورزی غیر استاندارد و مدرن در خراسان شمالی می‌طلبد تا وزرای اقتصاد، جهاد کشاورزی و صنعت آینده در اقدامی مشترک فکری اساسی برای بهبود شرایط خراسان شمالی کنند زیرا طبق فرموده رهبر انقلاب خراسان شمالی باید جزو استان‌های برتر اقتصادی باشد در حالی که اکنون در عموم شاخص‌ها این استان رتبه‌های آخر را تصاحب کرده است.

در صورتی که این وزرا به خراسان شمالی سفر کنند یقیناً با ظرفیت‌های بی شمار دیگر این استان رو به رو خواهند شد. ظرفیت‌هایی که نه تنها برای استان بلکه برای کل کشور می‌تواند ارزآوری مناسبی داشته باشد.

۲۰ میلیون مسافری که سودی برای استان ندارند

سومین محور مورد تاکید حضرت آیت الله خامنه‌ای در سفر به خراسان شمالی بخش گردشگری این استان بود. خراسان شمالی سالانه میزبان بیش از ۲۰ میلیون مسافر است که برای حضور در مشهد مقدس از خراسان شمالی می‌گذرند اما عدم معرفی نقاط زیبا و باجاذبه، عدم وجود زیرساخت‌هایی مانند هتل و عدم محل‌های کافی برای اسکان مسافران باعث شده این ظرفیت نیز بالفعل نشود.

مسافران حرم مطهر امام رضا (ع) که از نوار شمالی کشور وارد خراسان شمالی می‌شوند با عبور از نیمی از شهرستان‌های خراسان شمالی فرصت مناسبی را به این استان می‌دهند تا درآمد مناسبی کسب کنند با این حال تاکنون این ظرفیت مورد غفلت واقع شده است.

خراسان شمالی دارای مناطق دیدنی طبیعی و تاریخی فراوان است. مجموعه بش قارداش و باباامان که در فاصله حدود ۵ کیلومتری بجنورد قرار دارند همواره می‌توانند محلی مناسب برای استراحت و تفریح مسافران باشند. این دو پارک تفریحی که همراه با جوی‌های آب فراوان رخ نمایی می‌کنند، مکانی زیبا را فراهم آورده‌اند.

روستاهای زیبا خراسان شمالی دیگر ظرفیتی است که با شناساندن آن‌ها به مسافران می‌توان امید زیادی برای تحول در حوزه گردشگری خراسان شمالی داشت. روستاهایی مانند روئین، اسطرخی و اسفیدان که هرکدام جاذبه‌های ویژه خود را دارند از جمله این محل‌ها به شمار می‌روند.

از سوی دیگر مجموعه‌های تاریخی مانند ارگ تاریخی بلقیس، موزه مفخم، قلعه جلال‌الدین گرمه و معبد اسپاخو با پیشینه‌های تاریخی محل مناسبی را برای بازدید مسافران مهیا خواهند کرد؛ اما تمام این اقدامات به شرطی صورت خواهد پذیرفت که وزارت گردشگری دولت آینده طرح ویژه‌ای برای این استان در نظر بگیرد.

وزیر آینده دولت در حوزه صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری باید طی سفری به خراسان شمالی آمده تا علاوه بر آشنایی با مناطق گردشگری استان، با صنایع دستی ویژه این خطه آشنا شود. صنایع دستی مانند فرش دورو دویدوخ که در جهان بی نظیر است و فقط با سفر به خراسان شمالی و بازدید از نزدیک می‌توان از ظرفیت آن آگاه شد.

در مجموع خراسان شمالی ظرفیت‌های بالقوه ریز و درشتی در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و گردشگری دارد که با اندکی توجه ویژه می‌تواند باعث تحول استان شود؛ در واقع بر دولت بعدی واجب است دستورات رهبر انقلاب مبنی بر پیشرفت خراسان شمالی را سر دست گرفته و برای اجرای آن کوشش فراوانی را انجام دهد.

مردم خراسان شمالی خواهان سفر وزرا دولت آینده به خراسان شمالی برای بازدید از ظرفیت‌ها هستند؛ درخواستی که در صورت اجرا می‌تواند مقدمات توسعه استان را فراهم آورد.