به یاد فریبرز رئیس‌دانا؛ روشنفکر چپ و منتقد اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، میثم بادامچی - Gooya News
بسیاری او را نه از بابت اقتصاددانی که از حضور پر رنگش در گردهمایی‌های معترضان و دگراندیشان به‌یاد می‌آورند
میثم بادامچی - ایندیپندنت فارسی
بیش از یک سال از شیوع همه‌گیری کرونا در ایران و جهان می‌گذرد. در این مدت کرونا جان برخی از روشنفکران نامی در ایران را هم گرفته است. فریبرز رئیس دانا (متوفی به تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۸) هم یکی از این افراد بود. در مورد تصویر رئیس‌دانا در افکار عمومی، گاهی فعالیت‌های عملی و رسانه‌ای او در زمینه حقوق مستضعفان و کارگران، بر شخصیت نظری وی سایه انداخته است. در این مقاله بنا داریم به پاسداشت خدمات رئیس‌دانا به روشنفکری ایران، رئوس برخی اندیشه‌های او در زمینه نقد اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی را مرور کنیم.
نقد نولیبرالیسم در جمهوری اسلامی: روحانی و احمدی‌نژاد
رئیس‌دانا در زمره آن دسته منتقدان اجتماعی بود که پدیده نو (یا نئو) لیبرالیسم را در ایران و جهان نقد می‌‌کنند. واژه نولیبرالیسم بر نوع خاصی از سرمایه‌داری ناظر است. اگر به زبان ساده بگوییم، می‌شود سرمایه‌داری لجام‌گسیخته (البته رئیس‌دانا گاهی مانند سایر فعالان چپ این واژه را بیش از حد گشاده‌دستانه به‌کار می‌برد، طوری که عملا دقت انتقادی واژه نولیبرالیسم کمتر می‌شد).
در بافت ایران، رئیس‌دانا دولت سازندگیِ پس از جنگِ هاشمی رفسنجانی را پایه‌گذار گسترش نولیبرالیسم در ایران بعد انقلاب می‌دانست. او معتقد بود از آن زمان تاکنون پیروی حکومتی از نولیبرالیسم هرگز متوقف نشده است. حتی دولت احمدی‌نژاد را هم نولیبرال می‌دانست و می‌گفت: «خیلی ناجوانمردانه و غیرمنصفانه و حساب‌شده به او می‌گویند دولت چپ، [اما این دولت] دولتی بسیار راست‌گرا بود و سیاست‌هایی که پیش می‌برد، به‌شدت از جنس لیبرالی بود، اما قالب نومحافظه‌کاری داشت.» (مصاحبه با کامبیز غفوری در سایت زمانه، تیر ۱۳۹۴)
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
دقیقا معلوم نیست در این جملات منظور از «نومحافظه‌کاری» یا «نئو کانزرواتیسم» چیست و نسبت این واژه با آنچه در ادبیات علوم سیاسی غربی محافظه‌کاری خوانده می‌شود، کدام است. هرچه هست، رئیس‌دانا، گسترش خصوصی‌سازی‌ها، بازتر شدن تجارت خارجی، آزادسازی قیمت بسیاری از کالاها و سرکوب سندیکاهای کارگری را از ویژگی‌های نولیبرالیسم دوره محمود احمدی‌نژاد می‌شمارد و تاکید می‌کند: «اما پوپولیسم او حکم می‌کرد که گاهی در زمینه‌هایی سخت‌گیری‌هایی انجام دهد.» فرق آن است که از سال ۱۳۹۲ به این سو که دولت حسن روحانی برسر کار آمده، «آن ورژن نومحافظه‌کاری را ندارد و کاملا نولیبرال است، نولیبرال افراطی است.»
منبع خبر: گویا 
اخبار مرتبط: به یاد فریبرز رئیس‌دانا؛ روشنفکر چپ و منتقد اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، میثم بادامچی - Gooya News
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
