حضور پررنگ دستگاه‌های اجرایی در پیام‌رسان‌های خارجی

به گزارش خبرنگار مهر، رهبر انقلاب در آغاز سال ۱۴۰۰ و در اولین روز از سال نو در سخنرانی زنده تلویزیونی خطاب به ملت ایران، صراحتاً از مدیریت فضای مجازی در کشور و ولنگاری این فضا انتقاد کردند.

ایشان فرمودند: «دشمنان از فضای مجازی حداکثر استفاده را می‌کنند. متأسفانه در فضای مجازی کشور ما آن رعایت‌های لازم با وجود آنهمه تأکیدی که داشته‌ام، صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً «ول» است. باید کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد. همه دنیا و همه کشورهای دنیا روی فضای مجازی خودشان دارند اعمال مدیریت می‌کنند. اما ما افتخار می‌کنیم به اینکه فضای مجازی را «ول» کردیم. این افتخار ندارد. این به هیچ وجه افتخار ندارد؛ فضای مجازی را باید مدیریت کرد.»

«ولنگاری فضای مجازی» و عدم اعمال حاکمیت و مدیریت بر این فضا را می‌توان از منظر حضور پررنگ دستگاه‌های دولتی در شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های خارجی نیز مورد بررسی قرار داد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغلب وزارتخانه‌ها، زیرمجموعه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای وابسته به دستگاه‌های دولتی در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی حضور فعال دارند و برخلاف آن، آنطور که باید از پیام‌رسان‌های داخلی حمایت نمی‌کنند.

اغلب دستگاه‌های دولتی یا به صورت رسمی در شبکه پیام‌رسان تلگرام فعالیت می‌کنند و کانال اطلاع رسانی دارند و یا دارای کانال‌های منتسب و غیررسمی هستند که کاربران برای استناد به اخبار آن وزارتخانه و دستگاه، به این کانال‌ها مراجعه می‌کند.

هم اکنون وزارتخانه‌هایی مانند وزارت کشور، بهداشت، ورزش و پایگاه اطلاع رسانی دولت و سازمان محیط زیست دارای کانال رسمی در تلگرام هستند. در همین حال وزارتخانه‌هایی مانند وزارت علوم، کشور، صمت، راه و شهرسازی، نفت و وزارت کار به صورت غیررسمی دارای کانال ارتباطی و اطلاع رسانی در تلگرام هستند و معاونت علمی، سخنگوی وزارت امور خارجه، خبرگزاری وزارت گردشگری، بانک مرکزی و گمرک نیز کانال‌های وابسته به خود را دارند.

اغلب این دستگاه‌ها در پیام‌رسان هایی مانند توئیتر و نیز شبکه اجتماعی اینستاگرام صفحه رسمی داشته و اخبارشان را از طریق این شبکه‌ها اطلاع رسانی می‌کنند. حتی برخی مسئولان کانال‌های رسمی و صفحاتی در این شبکه‌های خارجی دارند و از این طریق اخبار مربوط به وزارتخانه تحت امر خود را اطلاع رسانی می‌کنند.

برای مثال به تازگی فعالیت محمدجواد آذری جهرمی در پیام‌رسان خارجی تلگرام رسماً اعلام شد و کانال وزیر ارتباطات در این پیام‌رسان تیک آبی گرفته است.

بیشترین اطلاع رسانی‌های مربوط به وزارت ارتباطات نیز در پیام‌رسان‌های تلگرام، توئیتر و اینستاگرام انجام می‌شود و کانال‌های خبررسانی مربوط به روابط عمومی این وزارتخانه نیز در تلگرام فعالیت پررنگی دارند.

حتی عمده فعالیت‌های اطلاع رسانی آذری جهرمی در مقام وزیر ارتباطات نیز در شبکه‌های توئیتر و اینستاگرام صورت می‌گیرد. به طوری که می‌توان گفت این شبکه‌ها مبدا اخبار و اطلاعیه‌های رسمی وزارت ارتباطات به شمار می‌روند.

فعالیت پر رنگ دستگاه‌های اجرایی در پیام‌رسان‌های خارجی در حالی است که معاون اول رئیس جمهور ابتدای سال ۹۷ در بخشنامه‌ای نسبت به ممنوعیت حضور همه دستگاه‌های دولتی و عمومی در پیام‌رسان‌های خارجی اولتیماتوم داد.

در این بخشنامه اسحاق جهانگیری دستگاه‌های دولتی، قوای سه گانه و نهادهای عمومی غیردولتی را موظف کرد که ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، هرگونه فعالیت و ارائه خدمات خود را از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی انجام دهند و بسترهای لازم در این زمینه را فراهم کنند.

این بخشنامه خطاب به «کلیه نهادهای قوای مجریه، مقننه و قضائیه، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتی شرکت‌های دولتی، استانداری‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است» به امضای معاون اول رئیس جمهور رسیده است و تاکید دارد که چنین اقدامی به منظور حمایت از پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ایجاد مزیت رقابتی نسبت به پیام‌رسان‌های خارجی صادر شده است.

از سوی دیگر مطابق بند ۷ مصوبه شورای عالی فضای مجازی که مربوط به سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی در کشور می‌شود نیز، هرگونه استفاده نهادها و مؤسسات دولتی و عمومی از شبکه‌های اجتماعی خارجی ممنوع است. این مصوبه نیز مربوط به سال ۹۶ می‌شود.

با این وجود اما اقدامات خلاف قانون دستگاه‌های دولتی در حوزه فضای مجازی ادامه دارد و تأکیدات قانونی بر حمایت از پیام‌رسان‌های بومی به عنوان یکی از ارکان حاکمیت بر فضای مجازی راه به جایی نبرده و تنها در حد شعار و مصوبه باقی مانده است. به طوری که این بی اقدامی دولت در حمایت واقعی از پیام‌رسان‌های بومی و استفاده روز افزون از پیام رسانه‌ای خارجی که بدون حاکمیت سایبری در کشور فعالیت می‌کنند را می‌توان به ولنگاری دولت در فضای مجازی تعبیر کرد.